Serhatta Bir Şaheser: Selimiye Camisi

SALİH BARAN - Türk-İslam sanatının en önemli eserlerinden olan ve 4,5 asırdır heybetiyle Edirne'ye hakim Selimiye Camisi, hem ibadet hem de ziyaret için dünyanın birçok ülkesinden gelenleri ağırlıyor.

UNESCO'nun 2011'de ilk kez bir camiyi kültürel eser listesine almasıyla dünya çapındaki ünü daha da artan Selimiye Cami, barındırdığı özellikleri ve ihtişamlı yapısıyla hala dikkat çekiyor.

Selimiye Camisi'nde daha önce hiçbir yapıda görülmeyen bir tekniği deneyen Mimar Sinan, kubbeyi 8 sütuna dayalı kasnak üzerine oturtmuş, tek kubbe şeklinde inşa etmiştir.

Caminin minareleri ise alemleri dahil 85 metre uzunluğundadır. Minareler, Delhi'deki Kutb-Minar'dan sonra en yüksek minare özelliğini taşır.

Hünkar mahfili, mermer kaplı minberi, çinileriyle ziyaretçilerini büyüleyen Selimiye, aydınlatmasının sağlandığı çoklu pencere sistemiyle de bir çok camiden ayrılır.

Türk-İslam sanatının zirvesi, Mimarbaşı Sinan'ın ilk kez bir eserinde mütevaziliğinin ötesine geçerek, "Ustalık eserim" dediği Selimiye Camisi, özellikleriyle bir ustanın övgüsüne mazhar olacak ilkleri barındırıyor

Ters lale

Sürekli dokunulduğu için yok olmaya karşı koruma altına alınan ters lale motifi de Selimiye Camisi'nin önemli ve merak edilen simgeleri arasında yer alıyor.

Çeşitli kaynaklara göre, 2. Selim'in, Kıbrıs'ın fethinin anısına, eski payitaht Edirne'de hakim bölgeye heybetli cami yapılması emrini vermesinin ardından Mimar Sinan, daha sonra "Ustalık eserim" diyeceği camiyi yapmak için uygun alan aramaya başladı. Evliya Çelebi'nin Seyahatnamesi'nde Kavak Meydanı olarak andığı Edirne'ye hakim alan, Mimar Sinan'ın "4 minareli ve kubbesi Ayasofya'yı dahi geçecek" diyerek tasarladığı cami için çok uygundu.

Lale bahçesi olan yerin sahibi yaşlı kadın, arsasını önce vermek istemedi. Daha sonra yetkililerin de araya girmesiyle zor da olsa, araziyi vermeyi kabul etti. Yaşlı kadının camide lale figürünün bulunması şartı kabul edilerek, Selimiye Camisi'nin yapılacağı alan alındı. Mimar Sinan da söz verildiği gibi laleyi ustalık eserinde işledi ancak bir farkla. Yaşlı kadının inatlaşmasının simgesi olan lale, ters olarak müezzin mahfilinin sütununda yer aldı.

Camiye yüklenen anlamlar

İnsanların etkilendiği ve teknik açıdan zamanın imkanlarıyla "yapılması zor" diye düşündükleri her yapıda olduğu gibi Selimiye Camisi'ne de yükledikleri anlamlar günümüze kadar ulaşmış.

Tek kubbeli olmasının, Allah'ın birliğine yorumlanması, dört minarenin dört halifeyle özdeşleştirildiği, pencerelerin beş kademeli oluşunun İslam'ın şartlarını simgelediği, dört vaaz kürsüsünün dört mezhebe işaret ettiği ve minaredeki 12 şerefenin namazın 12 farzı olduğuna yönelik inanışlar hala canlılığını koruyor.

İnşasına 1568'te başlanan ve 1575'te tamamlanan Selimiye Camisi'nin temelinin oturması için 2 seneye yakın beklendiği de söylentiler arasında yer alıyor.

Bu arada tarihçiler, 2. Selim'in, ihtişamlı camiyi İstanbul yerine neden eski başkent Edirne'de yaptırdığını değişik şekillerde açıklıyor. Avrupa'ya yapılan seferlerin artması, 2. Selim'in şehzadeliği sırasında vaktinin çoğunu Edirne'de geçirmesi ve kentin Rumeli'nin kapısı olarak görülmesi, açıklamalardan bazıları.

Ayrıca 2. Selim, hastalığı nedeniyle Selimiye Camisi'nin açılışını göremeden vefat eder. - Edirne