Teknolojiye Direnen Kadınlar Koyunları Elleriyle Sağıyor

MEHMET ÇETİN/ KEMAL ÖNDER DEMİRKOLLU - Karaman'ın koyun yoğurdu ve peyniri ile ünlü Ayrancı ilçesinde bazı kadınlar, koyunları yüzyıllardır süregelen bir teknikle sağarken, bu geleneğin kaybolmaması için teknolojiye direniyorlar.

Geçim kaynağı tarım ve hayvancılık olan ilçenin, köylerinde mutlaka her aile az veya çok koyun besliyor. Meralarda otlayarak beslenen bu koyunların sütleri kadınlar tarafından sağılarak, yoğurt veya peynir yapılıyor. Normal şartlarda bir kadının bir koyunu sağması 10 dakikayı bulabiliyor. Fakat ilçede yüzyıllar önce ilk defa kim tarafından uygulandığı bilinmeyen "Koşum" yöntemi ile bir kadın, saatte 50-60 koyunu sağabiliyor.

Modern çiftliklerde inek ve koyunlar artık süt sağma makineleri ile sağılırken, köylü kadınlar geleneklerinden vazgeçemiyorlar. Tuz veya yemle alıştırılan koyunlar, sağım yapacak kadınlar "koşum, koşum" diye bağırdıklarında yem teknelerinin yanına teker teker gelmeye başlıyorlar. Daha sonra özel bir ilmek yöntemi ile koyunlar, tek tek bir birine boyunlarından bağlanıyor. Bağlanan koyunları da sağımcılar kolayca hızlı bir şekilde sağabiliyorlar.

Saray Köyü Muhtarı Selim Saray, AA muhabirine yaptığı açıklamada, koyunculuğun köylerinde eski geleneklere bağlı olarak yapıldığını söyledi.

Kışları ahırda beslenen koyunların bahar ayları ile meraya çıkmaya başladığını ifade eden Saray, "İkindi saat 16.00 gibi meraya çıkan koyunlar ertesi gün sabah saatlerinde köye gelir. Bir süre dinlenen koyunlar sağılır ve kuzularıyla bir araya getirilir. Daha sonra kuzularından ayrılan koyunlar, ikindi tekrar çoban tarafından meraya götürülür" diye konuştu.

"Annelerinden öğrendikleri bu geleneği sürdürüyorlar"

Üreticilerin, çok verimli bir hayvan olan koyunun her şeyinden faydalandıklarını belirten Saray, şunları kaydetti:

"Üretici, koyunun kuzusunu besler, satar. Yününü satar. Sütünü sağar, yağ, yoğurt, peynir yapar. Gübresini tarlasına atar. Koyun sütü, inek sütüne göre daha pahalı ve besleyici. Ayrancı'da koyun sütünden yapılan peynir, tereyağı, yoğurt, aranan, meşhur gıda maddeleridir. Bu yüzden sütün bir damlası bile ziyan edilmez. Fakat koyunun sağılması zor ve zahmetli bir iş. Büyük çiftliklerde sağım makineleri var. Köylerimizde bu makinelerin kullanılabileceği tesisler yok. Bu makineler pahalı. Koyun sağılırken hayvanın huylanıp sağılan sütü dökmemesi için her koyunu bir kişinin başından tutması gerekir. Yani 100 koyunu iki kadın sağacaksa, bunun yanında 3-4 kişinin de koyunun başını tutması gerekir. İlk kim yaptı bilmiyoruz ama yüzyıllar önce bir sistem geliştirilmiş. Bu sisteme göre koyunlar iple bağlanıyor ve teker teker sağılıyor. Altı kişinin 2 saatte yapacağı bir işi, iki kadın 1 saatte yapabiliyor. Kadınlarımız teknolojiye direnerek, annelerinden öğrendikleri bu geleneği sürdürüyorlar."

Koyunlarını geliniyle, "koşum" yöntemiyle sağan Atiye Uyar ise "Ben bunu annemden öğrendim. Eskiden herkes uygulardı. Şimdi fazla koyunu olan kalmadı. Uğraşmıyorlar. Biz hala uyguluyoruz. Daha kolay oluyor. Koyunları önceden alıştırırız. Çağırınca gelirler. Bağlarız, sağınca ipi asıldık mı, hepsi teker teker serbest kalır. Öbür türlü, her koyunun başına bir adam lazım. Gelinimle, 100 koyunu 1 saatte sağıyoruz" dedi. - Karaman