Dinleyici kitlemiz, yeni ses arayışındakiler

Bu yüzyılın başından beri müzik kablosuz bağlantılar ve mobil aletlerle yönetiliyor. Kalabalık orkestraların yaptığını artık bilgisayar başında tek kişi yapabiliyor. Dünyanın önemli üniversitelerinde laptop orkestraları kuruluyor. Türkiye'deki ilk laptop orkestrası da İstanbul Bilgi Üniversitesi'nde kurulmuştu. Geçen hafta Kadıköy'ün kolektif üretim merkezi Hood Base'de bir performans gerçekleştiren ve yine burada atölyeler düzenleyecek olan IBULOrk üyelerinden Can Memişoğulları'yla konuştuk.

? Üniversitenizde bir laptop orkestrası ne zaman kuruldu?

Tolga Tu¨zu¨n tarafından 2009'da Tu¨rkiye'nin ilk laptop orkestrası olarak kuruldu. Uzun bir aradan sonra 2020'de yeni u¨yeleri Elif Sogˆuksu, Kuntay Seferogˆlu, Tunca Candas, Zeynep Oktar ve benimle tekrar faaliyete gec¸ti.

? Ürettiğiniz mu¨zigˆi nasıl tanımlıyorsunuz?

Orkestramız bes¸ dizu¨stu¨ bilgisayar ve c¸es¸itli 'controller', 'software' ve senso¨rlerden olus¸uyor. Bu toplulugˆun u¨yeleri hem performansc¸ı hem de besteci. Sesin zaman ve mekan ic¸indeki davranıs¸larını manipu¨le ederek yeni ses ku¨meleri olus¸turma halini yansıtmaya c¸alıs¸ıyoruz.

? Laptop'tan mu¨zik yapan birinin bir kemancıyla mu¨zikal anlamda aynı etkiles¸imleri hissedebilmesi mu¨mku¨n mu¨?

Kısmen. Hem akustik hem de elektronik enstru¨manlar istenen sesleri yaratmak ic¸in kullanılan belli arac¸lar. Bizim amacımız bu sesleri kullanıp anlamlı bir mu¨zikal yapı elde etmek. Mu¨mku¨n olmayan tarafı; her enstru¨manda oldugˆu gibi teknik, nu¨ans, renk ve dinamik farklılıklar olması. Elektronik bir enstru¨man, mesela laptop, yapı olarak ses o¨rnekleriyle c¸alıs¸maya yatkın oldugˆundan elimizdeki sesi, diyelim ki bir keman sesini hem dogˆal haliyle hem de morfolojisini degˆis¸tirecek s¸ekilde kullanabilir.

? Du¨nyada sizin gibi teknolojik gruplar, laptop orkestraları var mı?

Tabii. Bizim gibi u¨niversite bu¨nyesinde kurulan Stanford'ın SLOrk isimli, Princeton'ın PLOrk isimli orkestraları var.

? Evde sizin gibi mu¨zik yapabilmek ic¸in ne tip bilgisayar ve programlara ihtiyacımız var?

Gu¨nu¨mu¨zde bu¨tc¸e dostu bir bilgisayar ve bir de dijital ses is¸leme programıyla mu¨zik yapmak bir hayli kolay. Biz dijital ses is¸leme programı olarak Ableton kullanıyoruz. Mu¨zikal ve basit programlama is¸leri ic¸in de Max/MSP modu¨ler kod programını tercih ediyoruz.

Hangi nesilden olduğunuza bağlı

? Mu¨zik piyasasındaki teknolojik ilerlemelere ragˆmen hala birçok dinleyici elektronik enstrümanlardan gelen sesin yapay olduğunu du¨s¸u¨nu¨yor...

Bu biraz hangi nesilden oldugˆunuzla alakalı bir soru. Akustik enstru¨man kaynaklı sesler duymaya alıs¸ık insanlar tabii ki elektronik kaynaklı sesler kadar as¸ina degˆiller. Fakat bugu¨n popu¨ler mu¨zik dedigˆimiz tarzın neredeyse tamamı zaten elektronik ve dijital ses kaynakları kullanılarak olus¸turuluyor. Önceki nesiller bu seslere bizim kadar maruz kalmamıs¸lardı. Bizse su¨rekli bu seslerle ilis¸kideyiz. Dinleyici kitlemizi de c¸ogˆunlukla yeni ses arayıs¸ındakiler olus¸turuyor.