Bekir Coşkun'un Bireysel Başvurusu

Anayasa Mahkemesi, gazeteci yazar Bekir Coşkun'un, köşe yazısı nedeniyle "milletvekillerine hakaret" suçundan cezalandırılmasını, ifade ve basın özgürlüğünün ihlali saydı ve Coşkun'a 5 bin lira manevi tazminat ödenmesine karar verdi. İhlal ve sonuçlarını ortadan kaldırmak için yeniden yargılama yapılmak üzere karar örneği ilgili mahkemeye gönderildi.

Cumhuriyet gazetesi köşe yazarı Bekir Coşkun, 4 Temmuz 2013'te "Boyalı Merdivenler" isimli bir yazı kaleme aldı. Bazı AK Parti milletvekilleri yazıyla ilgili suç duyurusunda bulundu.

Bekir Coşkun hakkında, kamu görevlilerine görevinden dolayı alenen hakaret suçundan kamu davası açıldı. Coşkun'a 1 yıl 2 ay 17 gün hapis cezası verildi, hükmün açıklanması geri bırakıldı.

Mahkeme kararına yapılan itirazların da reddedilmesi üzerine, Coşkun, ifade ve basın özgürlüğünün ihlal edildiği gerekçesiyle Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulundu.

Anayasa Mahkemesi Genel Kurulunca ele alınan bireysel başvuruda, Coşkun'un ifade ve basın özgürlüğünün ihlal edildiğine karar verildi.

Yüksek Mahkemenin kararı, Resmi Gazete'de yayımlandı.

Karardan

Anayasa Mahkemesinin kararında, ifade özgürlüğünün, herkesin söz, yazı, resim veya başka yollarla düşünce ve kanaatlerini açıklama ve yayma hakkını, buna bağlı haber veya görüş alma, verme özgürlüklerini kapsadığı vurgulandı.

Basın özgürlüğünü içeren ifade özgürlüğünün, gazete, dergi, kitap gibi araçlarla düşünce ve kanaatleri açıklama, yorumlama, bilgi, haber ve eleştirilerin yayın ve dağıtım haklarını kapsadığı belirtilen kararda, şu tespitler yapıldı:

"İfade özgürlüğü, düşüncenin iletilmesini ve dolaşımını gerçekleştirerek, bireyin ve toplumun bilgilenmesini sağlar. Çoğunluğa muhalif olanlar da dahil düşüncelerin her türlü araçla açıklanması, açıklanan düşünceye paydaş sağlanması, düşünceyi gerçekleştirme ve bu konuda başkalarını ikna etme çabaları çoğulcu demokratik düzenin gereklerindendir. Bu itibarla düşünceyi açıklama ve yayma özgürlüğü ile basın özgürlüğü, demokrasinin işleyişi için yaşamsal önemdedir. Bu bağlamda, toplumsal ve siyasal çoğulculuğu sağlamak, her türlü düşüncenin barışçı bir şekilde, serbestçe ifadesine bağlıdır. Aynı şekilde birey, özgün kişiliğini, düşüncelerini serbestçe ifade edebildiği ve tartışabildiği bir ortamda gerçekleştirebilir. İfade özgürlüğü, kendimizi ve başkalarını tanımlamada, anlamada ve algılamada, bu çerçevede başkalarıyla ilişkilerimizi belirlemede ihtiyaç duyduğumuz bir değerdir."

İfade özgürlüğüne getirilen sınırlama

Anayasa'nın 26 ve 28. maddelerinin, ifade özgürlüğüne içerik bakımından bir sınırlama getirmediğine işaret edilen kararda, ifade özgürlüğünün, siyasi, sanatsal, akademik veya ticari düşünce ve kanaat açıklamaları gibi her türlü ifadeyi kapsadığı belirtildi.

Açıklanan veya yayılan bir düşüncenin, içeriğinden hareketle kişiler ve toplum açısından "değerli değersiz" veya "yararlı yararsız" biçiminde ayrıştırılmasının, subjektif unsurlar ihtiva ettiği vurgulanan kararda, "Bu değerlendirmelerden hareketle ifade özgürlüğünün alanının belirlenmeye çalışılması, bu özgürlüğün keyfi biçimde sınırlandırılması sonucunu doğurabilecektir. İfade özgürlüğü, başkaları açısından 'değersiz' veya 'yararsız' görülen düşüncelerin açıklanması ve yayılması özgürlüğünü de içermektedir" denildi.

Kararda, ifade ve basın özgürlüğüne sınırlama getirilebileceği, ancak bunun da bir sınırının olması gerektiğine işaret edildi.

Hürriyeti bağlayıcı ceza ifade özgürlüğüne müdahale

Coşkun'un köşe yazısında TBMM'deki milletvekillerine hakaret ettiği gerekçesiyle 1 yıl 2 ay 17 gün hürriyeti bağlayıcı ceza ile cezalandırıldığı, böylelikle başvurucunun ifade özgürlüğüne yönelik bir müdahale yapıldığı bildirilen kararda, şunlar kaydedildi:

"Basının bir demokraside bilgi ve fikir iletme yükümlülüğü olan kamusal gözetleyici fonksiyonuyla değerlendirildiğinde, başvurucunun bir gazeteci olarak politikacılara veya hükümet politikalarına yönelttiği eleştiriler sırasında söylediği sözlerden dolayı cezai yaptırıma tabi tutulmasının ölçülü olduğundan söz edilebilmesi için ifade özgürlüğüne yapılan müdahalenin gerekçelerinin inandırıcı, ilgili ve yeterli olması gerekir.

Başvurucu, Türkiye'nin bilinen köşe yazarlarındandır. Başvuruya konu köşe yazısının kaleme alındığı tarihten önce 2013 yılının Haziran ayında 'Gezi Olayları' diye bilinen toplumsal olaylar meydana gelmiş, ardından çevre bilincini artırmak iddiasıyla Türkiye'nin değişik yerlerinde merdiven boyama eylemleri başlamıştır. Olayların geçtiği tarihte 'gökkuşağı eylemi' olarak da ifade edilen merdiven boyama eylemine bazı belediyeler karşı çıkmış, gökkuşağı renklerine boyanan merdiven basamakları griye boyanmıştır. Başvuruya konu makale, olayların meydana geldiği tarihte basın ve yayın organlarında ve siyaset alanında devam eden tartışmaların bir parçası olarak kaleme alınmıştır. Söz konusu makalede esprili bir tarzda ve dolaylı bazı ifadelerle merdiven boyama eylemine destek verilmekte, bu eyleme karşı çıkanlar ise eleştirilmektedir."

Hoşgörüyle karşılamak zorunda

Başvurucunun, merdivenlerin boyanması eylemini savunduğu ve bu eylemi eleştiren yetkililere yönelik sert ifadeler kullandığı belirtilen kararda, hükümetlerin kullandıkları kamu gücünden dolayı kendilerine yöneltilmiş en ağır eleştirileri bile hoşgörüyle karşılamak zorunda olduğu vurgulandı.

Kararda, "Siyasetçilere yönelik eleştirilerin kabul edilebilir sınırları, diğer kişilere yönelik eleştiri sınırına göre daha geniştir. Bir siyasetçi diğer kişilerden farklı olarak, her sözünü ve eylemini bilerek, halkın ve aynı zamanda diğer siyasetçilerin denetimine açar, bu nedenle de daha geniş hoşgörü göstermek zorundadır" denildi.

Bu nedenlerle Coşkun'un, basın ve ifade özgürlüğünün ihlal edildiğine, Coşkun'a 5 bin lira manevi tazminat ödenmesine karar verildi. İhlal ve sonuçlarını ortadan kaldırmak için yeniden yargılama yapılmak üzere karar örneği İstanbul 2. Asliye Ceza Mahkemesine gönderildi.