Çavdar'da Maden Ocağı İsyanı

Latmos olarak da bilinen Beşparmak Dağları'nda bulunan Söke'nin Çavdar Mahallesi sakinleri, köylerinde maden ocağı açılması girişimine tepki gösteriyor. Çavdar sakinleri, bölgelerinin en önemli gelir kaynağının fıstık çamları olduğuna dikkati çekerek, " Şimdi fıstık çamlarını kesip bölgemize maden ocağı açmaya çalışıyorlar " diye konuştular.

Söke'ye bağlı 34 yerleşim içinde, bin kişiyi aşan nüfusuyla en büyük yerleşim yeri olan Çavdar köyü Büyükşehir Yasasıyla mahalle statüsüne dönüşmüştü. Türkiye'de doğal yayılış gösteren fıstık çamlarının en yoğun olduğu bölgede bulunan Çavdar'ın da yer aldığı Beşparmak Dağları (Latmos)'nın bu bölgesi, yüksek oranda feldspat içeren gevşek ve derin topraklar olması nedeniyle, geniş fıstık çamı ormanlarına ev sahipliği yapıyor. Latmos'un benzersiz olağanüstü güzellikteki kayaçlarıyla bütünleşen fıstık çamlarının olduğu coğrafya, film platolarını andıran görüntüleriyle buraya gelenleri büyülüyor.

Bölgede inceleme yapan Kuşadası Eko Sistemi Koruma ve Doğa Sevenler Derneği (EKODOSD) Başkanı Bahattin Sürücü, " Günümüzde Beşparmak Dağları'nın köylerindeki çocuk ve genç nüfus sürekli düşmesine rağmen, Çavdar'da bunların aksine çoğaldığı görülmektedir.Nüfusun çoğalmasına ve köyde kalmasına neden olan en önemli faktör, fıstık çamlarıdır.Çavdar'ın ekonomisi fıstık çamından elde edilen künere bağlıdır. Kilosu 200 liraya kadar çıkan küner, yöre insanlarının geçimine büyük katkı sağlamaktadır.

Yurt dışından gelen yabancı plakalı tırlar, Beşparmak Dağları'ndaki yerleşimlerden topladıkları künerleri yabancı ülkelere götürmektedir.

Ülkemizde başta irmik helvası olmak üzere, birçok yemek, pilav ve tatlılarda kullanılan küner, Çavdar Köyünün en önemli geçim kaynağıdır. Brokoli görünümlü fıstık çamı ağaçları 20-25 metre yüksekliğe kadar uzamaktadır.

Fıstık çamının kozalakları insan gücüyle ve tecrübesiyle toplanmaktadır. Kozak toplayıcıları demircilere yaptırdıkları basit bir merdiven sistemiyle ağaca tırmanarak ellerindeki uzun çubuklarla ağaçtaki kozalakları yere düşürmektedir.

Bir maymun çevikliğiyle daldan dala geçerek, ağacın üstündeki tüm kozalakları yere düşüren toplayıcılar, hiçbir güvenliği olmadan bu işi yapmaktadır " dedi. Çavdar sakinlerin çok zor şartlar altında hayatlarını kazandığına dikkati çeken Kuşadası EKODOSD Başkanı Bahattin Sürücü, " Ellerindeki demir çubuklarla bir dalın üzerinde dengede kalmaya çalışıp, dalın ucundaki kozalağı düşürmek isterken, bazen de kendileri yere düşmektedir. Bölgede hemen her yıl ölüm vakaları ve sakatlanmalar olmaktadır. Bazen ayakları kaymakta, bazen bastıkları kuru dallar kırılmaktadır. Kendilerini kurtaracak hiçbir güvenlik olmadığından üzücü sonuçlarla karşılaşılmaktadır. Birçok çocuk yetim kalmakta, birçoğu da felçli olarak yatağa bağımlı olarak yaşamlarını sürdürmektedir. Tüm risklere rağmen kendi çocuklarının geleceği için, uğrunda öldükleri ve sakatlandıkları fıstık çamları tehlike de artık. Çavdar'ın yanı başındaki dağa Mart ayında sondaj makineleri gelmeye başlamış ve tüm köylü bu makinelerin niçin getirildiğini merak etmişlerdi. Gelen makineler fıstık çamlarının içinde sondaj çalışmalarını bir süredir devam ettirmektedir. Çavdar'lıların ekonomisine büyük katkı yapan fıstık çamları damgalanmaya ve numara verilmeye başlanarak, kesime hazır hale getirildikleri görülmektedir. Tüm bu yeşilliklerin çıkarılacak demir nedeniyle yok edileceği söylenmektedir. 7'den, 70'e genç-yaşlı herkesin birlikte yaşadığı ender köylerden biri olan Çavdar'lılar, çocuklarının geleceği olan fıstık çamlarının kesilmemesini ve Atalarından miras kalan bu çamların bulunduğu coğrafyanın bozulmamasını istiyorlar. Beşparmak Dağları'nın hem altı hem üstü zenginliklerle doludur. Önemli ölçüde doğal ve vahşi halini binlerce yıl koruya gelmiş ender yerlerden biridir. Madenler bir gün bitecektir, ancak geriye ne doğa, ne tarih ne de burada yaşayan insanlar kalacaktır. Latmos'un binlerce yıldır süregelen kültürünü burada yaşayan insanlar devam ettirmelidir. İnsanıyla, doğasıyla, tarihiyle bir bütün olarak Latmos korunmalı ve gelecek kuşaklara ulaştırılmalıdır. Beşparmak Dağları'nın bu tür faaliyetlerle tahrip edilmesi yerine, var olan gerçek değerleri ön plana çıkarılarak ve tanıtılarak alternatif turizm faaliyetleri içinde mutlaka yerini almalıdır.

" diye konuştu.

MUHTAR TEPKİLİ

Çavdar Muhtarı Yalçın Pak ise fıstık çamlarının Çavdar'ın her şeyi olduğunu belirterek, " Fıstık çamları köyümüzde yaşayan insanlarımız için çok önemli. Bu çamları dedelerimiz, babalarımıza, babalarımız bizlere miras bıraktı. Bizler de çocuklarımıza bırakmak istiyoruz. Beşparmak Dağları'nın her tarafında maden ocakları açılmaya başlandı. Bu dağın her tarafı tarih dolu. Binlerce yıl buralarda insanlar yaşamış. Şimdi bizler yaşıyoruz. Bu dağın kültürünü devam ettiriyoruz. Güzelliklerle dolu bu dağda ocaklar açılmaya devam ederse, bu dağlarda insan da kalmaz, güzellikler de kalmaz. Bizler bu dağlarda maden ocaklarının açılmamasını, bu güzelliklerin yok olmamasını istiyoruz. Buralarda turizm yapılsın, gelen konuklara en iyi şekilde hizmet edelim, ürünlerimizi satalım. Hem bizler kazanırız hem buranın doğası tahrip olmaz."dedi. - AYDIN