Çocuk Yaşta Evliliğe Anayasal Önlem

BDP Batman Milletvekili Bengi Yıldız başkanlığında yapılan toplantıda, daha önce de ele alınan "Evlenme ve aile kurma hakkı", "Vergi yükümlülüğü", "Kamulaştırma", "Özel hayatın ve aile hayatının gizliliği ve korunması", "Adil yargılama hakkı ve hak arama özgürlüğü" başlıklı maddeler görüşüldü.

Komisyon, evlenme yaşına gelen her kadın ve erkeğin, evlenme ve aile kurma hakkına sahip olduğu hükmünü benimsedi.

Ailenin eşler arasında eşitliğe dayanmasında mutabakat sağlanırken, AK Parti, ailenin "toplumun temeli", MHP ise "Türk toplumunun temeli" olmasını önerdi.

Komisyonda, küçüklerin bakımı, yetiştirilmesi, eğitiminin anne ve babanın yükümlülüğünde olmasını, devletin de bu yükümlülüğün yerine getirip getirilmediğini gözetmesi kabul edildi. AK Parti ve MHP, anne ve babanın yükümlülüğünün yanı sıra hakkı olmasını da istedi.

Devletin, çocuklar ve kadınların aile içi şiddete karşı korunmasını sağlaması, kız çocuklarının erken yaşta ve zorla evlendirilmelerinin önlemesi de komisyonda benimsenen fıkralardan biri oldu. CHP ayrıca, devletin aile planlamasının öğretimi ile uygulanmasını sağlamak için gerekli önlemleri almasını da öneri olarak getirdi.

-Çocuk hakları-

Daha önce komisyonda kabul edilen "Çocuk Hakları" başlıklı madde, bugünkü toplantıda değiştirildi. Komisyonda, bu madde şöyle kabul edildi:

Her çocuk, kendi iyiliği için gereken himaye ve bakımdan yararlanma, maddi ve manevi varlığını geliştirme, görüşlerini serbestçe açıklayabilme; cinsel sömürü, şiddet, her türlü kötü muamele ve istismardan korunma, aile içinde yaşamını (hayatını) sürdürme, kendi menfaatine açıkça ters düşmedikçe ana ve babasıyla kişisel ve doğrudan ilişki kurma, anne ve babasını bilme, aile ortamından ayrılması halinde uygun bakımdan yararlanma; barınma, temel sağlık ve sosyal hizmetlerden faydalanma hakkına sahip olacak. Devlet, bu hakların kullanımına ilişkin her türlü önlemi alacak.

Çocukla ilgili her durumda çocuğun üstün yararı gözetilecek.

Çocukla ilgili kararların alınmasında çocuğun katılımı sağlanacak.

Çocuğun tutuksuz yargılanması esas olacak. Tutukluluk veya hükümlülük hallerinde çocuk, yetişkinlerden ayrı olarak ve yaşına uygun kurumlarda bulundurulacak.

BDP, ayrıca, her çocuğun, "kendi kültüründen yararlanma ve kendi dilini kullanma" hakkının da olmasını talep etti.

Madde de ayrıca 18 yaşını doldurmayan herkesin çocuk olduğu şeklinde gerekçe notu da düşüldü.

-"Vergi yükünün adaletli ve dengeli dağılımı"-

Komisyon, "Vergi yükümlülüğü" maddesinde ise mevcut anayasadan farklı bir değişikliğe gitmedi. Komisyon, bu başlığı şöyle kabul etti:

Herkes kamu giderlerini karşılamak üzere mali gücüne göre vergi ödemekle yükümlü sayılacak.

Vergi yükünün adaletli ve dengeli dağılımı maliye politikasının sosyal amacı olacak.

Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülükler kanunla konulacak, değiştirilecek ve kaldırılacak.

Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülüklerin muaflık, istisnalar ve indirimleriyle oranlarına ilişkin hükümlerinde kanunun belirttiği yukarı ve aşağı sınırlar içinde değişiklik yapma yetkisi Bakanlar Kurulu'na; mahalli idareler tarafından tarh, tahakkuk ve tahsil edilenler için ise ilgili mahalli idarenin seçimle oluşan karar organına verilebilecek. Bu maddede AK Parti, Bakanlar Kurulu yerine "Başkana"; BDP ise mahalli idareler yerine "Seçimle Oluşan Bölgesel Kamu İdareleri" ibaresini önerdi.

Dış ticaretin ülke ekonomisinin yararına olmak üzere düzenlenmesi amacıyla ithalat, ihracat ve diğer dış ticaret işlemleri üzerine vergi ve benzeri mali yükümlülükler koymaya ve bunları kaldırmaya kanunla Bakanlar Kurulu'na yetki verilebilecek. AK Parti burada da Bakanlar Kurulu yerine Başkan'a yetki verilmesini istedi.

-Taksitlendirme ve kamulaştırmasız el koyma yasak-

Devlet ve kamu tüzel kişileri; kamu yararının gerektirdiği hallerde, gerçek karşılıklarını peşin ödemek şartıyla, özel mülkiyette bulunan taşınmaz malların tamamını veya bir kısmını, kanunla gösterilen esas ve usullere göre, kamulaştırmaya ve bunlar üzerinde idari irtifaklar kurmaya yetkili olacak.

Kamulaştırma bedeli nakden ve peşin olarak ödenecek.

Tarım reformunun uygulanması, çevresel değerlerin, ekolojik çeşitliliğin ve kültürel varlıkların korunması, sulama projeleri ile iskan projelerinin gerçekleştirilmesi, yeni ormanların yetiştirilmesi ve kıyıların korunması amacıyla kamulaştırılan toprakların bedellerinin 5 yılı aşmamak şartıyla taksitle ödenme usulü kanunla gösterilecek. MHP, "ekolojik" kelimesinin anayasada yer almasına karşı olduğunu iletti.

Bu sayılan haller dışında bedelin taksitlendirilmesi ve ayrıca kamulaştırmasız el koyma yasak olacak.

-Rıza olmadıkça yayınlanamayacak-

Özel hayatın ve aile hayatının gizliliğine dokunulamayacak. Herkes, özel hayatına ve aile hayatına saygı gösterilmesi ve korunması hakkına sahip olacak.

Kişilerin özel ve aile hayatına ilişkin bilgiler, işitsel ve görsel medya ile internet ve diğer ortamlarda kişilerin rızası olmadıkça yayınlanamayacak.

Kamu düzeninin, genel sağlığın, veya başkalarının hak ve hürriyetlerinin korunması veya kuvvetli şüphenin varlığı halinde suç işlenmesinin önlenmesi amacıyla usulüne göre verilmiş hakim kararı olmadıkça; ayrıca bu sebeplere ve adli soruşturma gereklerine bağlı olarak gecikmesinde sakınca bulunan hallerde yazılı emri bulunmadıkça, kimsenin üstü, özel kağıtları ve hiçbir eşyası aranamayacak; bunlara el konulamayacak. Yetkili mercinin kararı 24 saat içinde görevli hakimin onayına sunulacak. Hakim, kararını el koymadan itibaren 48 saat içinde açıklayacak; aksi halde el koyma kararı kendiliğinden kalkacak.

BDP, "kamu düzeni" kavramının metinde yer almasına karşı çıktı.

AK Parti ve MHP, kanunla yetkili kılınmış mercinin; CHP ve BDP ise cumhuriyet savcısının yazılı emrinin bulunmasını önerdi.

İsnat edilen suçla veya açılan davanın konusuyla ilgili olmayan, kişilerin özel ve aile hayatına ilişkin bilgi ve veriler hiçbir yargısal işlemde kullanılamayacak.

AA