Çifteler Köy Enstitüsü 'Sözlü Tarih Projesi' ile Araştırılıyor

Eskişehir'de yaşayan köy enstitüleri mezunları, Doç Dr. Kemal Yakut'un danışmanlığında ve yürütücülüğünde 'Sözlü Tarih Projesi'ni hayata geçirmek için çalışmalara başladı. Proje kapsamında köy enstitüleri mezunlarıyla görüşülerek onların bilgi ve deneyimleri kayıt altına alınmaya çalışıldı, ellerindeki fotoğraf ve belgeler taranarak arşivlendi.

Bu amaç doğrultusunda ağırlıklı olarak Çifteler Köy Enstitüsü'nde eğitim görmüş 28 kişiyle röportaj yapılarak 30 saatin üzerinde bilgi elde edildi. Röportajlar sırasında bireylere; çocukluk yılları, köylerinin sosyo-ekonomik durumu, enstitü ile tanışma süreçleri, enstitünün eğitim ve öğretim programı, enstitüdeki beslenme durumu, gerçekleştirilen aktiviteler, öğrencilerin öğretmenler karşısındaki konumları ve bireylerin mezun olduktan sonra köylerde verdikleri mücadeleler ile ilişkili sorular yöneltildi. Projenin diğer danışmanların ise İlyas Küçükcan ve İbrahim Gerede olduğu belirtildi.

Yapılan çalışmalar hakkında bilgi veren Doç. Dr. Kemal Yakut, köy enstitülerinin Cumhuriyet'in en büyük projelerinden biri olduğunu anlattı. Amacın, köylüyü aydınlatmak ve köylüyü yurttaşlaştırmak olduğunu söyleyen Yakut "Bu bağlamda İsmail Hakkı Tonguç'un büyük çabasıyla kırsalın aydınlatılması ve bireyin kırsaldan seçilip eğitilmesi düşüncesiyle 1940'tan sonra 21 adet köy enstitüsü kurulmuştur. Bu eğitim projesinin öncüsü 1936 yılında Eskişehir'in Çifteler bucağına bağlı Mahmudiye köyünde bir eğitmen kursunun açılmasıdır. Askerliğini onbaşı ve çavuş olarak yapanlar kursa alındılar. Bu kursu başarıyla tamamlayan eğitmenler, kırsalın temel eğitim sorununu çözmek üzere görevlendirilmişlerdir. Eğitmen kurslarını 1937 yılında açılan ve eğitmeni daha geniş olanak ve zaman diliminde yetiştirmeyi hedefleyen Eskişehir-Çifteler ve İzmir-Kızılçullu Köy Öğretmen Okulları takip etmiştir. 17 Nisan 1940 tarihinde çıkarılan bir yasayla da önceden planlandığı gibi öğretmen okulları, "Köy Enstitüsü" adını alarak öğrenim süreleri üç yıldan beş yıla çıkarılmıştır. Böylece Hamidiye ve Mahmudiye adlı iki farklı yerleşimde faaliyet gösteren Çifteler Köy Enstitüsü ilk enstitüler arasındaki yerini almıştır. Çifteler Köy Enstitüsü her açıdan parlak bir dönem geçirmiştir. Bizim bu projeyle yapmak istediğimiz şey, bu kurumun zenginliğini gelecek kuşaklara aktarmaya çalışmaktır" dedi. - ESKİŞEHİR