Tarihi Eserlerin Kıymetini Bilmiyoruz

Osmanlılar'ın ilk eserlerini yaptığı, Roma İmparatorluğu'nun ise önemli merkezlerinden İznik'te tarihi eserlere karşı yapılan hatalı uygulamalar görenlerin içini burkuyor. Bir taraftanda ecdadımızın veya Romalılar'ın 2 bin yıl önce kurdukları sistemlerin bugün mükemmel çalışması ise akılları durduruyor.

İznik Kaymakamı Hüseyin Avcı, Hristiyanlığın önemli merkezlerinden İznik Ayasofya'da 2 bin yıllık önemli bir figürün bulunduğu mozaiklerin üzerine, koruma için kurulan camekanın sera etkisi ile eseri rutebete maruz bıraktığını, ışıldayan ve hristiyanlarca önemli sayılan figürlerin bu hatalı uygulama sebebiyle bozulduğunu söyledi. Avcı, Osmanlı'nın İznik'te yaptığı bütün büyük cami, medrese, hamam gibi tesislerin yakınına kurduğu su kuyularının günümüzde bir sebeble kapatıldığını, ancak bu uygulamanın tarihi binaların rutubetlenerek, bozulmalarına yol açtığını ifade etti. Kaymakamlık olarak 1 Murat Hamamı'nı restore ederken, bahçesindeki su kuyusunu yeniden hayata geçirdiklerini anlatan Hüseyin Avcı, "Bunun sebebi ilçede zemine yakın su çıkmasıdır. Ecdad binalarını korumak için kuyular yaparak, ortaya çıkan suları bu derin su kuyularına çekmeyi başarmış ve binalarını uzun ömürlü kılmışlar. Ancak bu kuyular günümüzde ihtiyaç değil diyerek kapatılınca binalar rutubetlenmeye ve bozulmaya başladı. Bu yanlış uygulamadan dönüyoruz. 1. Murat Hamamı'ndan sonra çinileri ile meşhur İznik Yeşil Cami'nin bahçesine de bir su kuyusu açacağız" diye konuştu.

İznik'te şu andaki meskenlerin bir kanalizasyon şebekesine bağlı olmadıklarına dikkat çeken Kaymakam Hüseyin Avcı, "Ancak 2 bin yıl önce Romalılar'ın yaptıkları bir kanalizasyon şebekesi var. Toprak künkler bugün hala sağlam. İznik'te vatandaşlar foseptik çukur açarlar. Eğer foseptik çukuru açarken, bu eski kanalizasyon künklerini bulup giderinizi buraya bağlarsanız, sizin foseptiğiniz hiçbir zaman tıkanmaz. Bu bir gerçektir. Ancak bu tarihi kanalizasyon nereye gider o bilinmiyor" şeklinde konuştu.

Tarihi camilerde teknoloji kullanımı sırasında da ciddi hatalar yapıldığına dikkat çeken Kaymakam Hüseyin Avcı, "Ecdadımız akustik sistemi (ses düzeni) kubbeleri güzel inşa ederek, ısıtma soğutma işini de binaları kalın duvarlarla yaparak çözmüşler. Ancak bazı tarihi camilerimize cemaat klima taktırıyor. Cihazları getirip 700 yıllık caminin duvarına yerleştirmenin mantığını çözemiyorum. Mahmut Çelebi Camii'nin kıble tarafına takılan klimayı söktürüp, önündeki hazirede uygun bir yere dış ünitesini yerleştirdik. Dışarıya demir konstrüksiyondan yapılan son cemaat kısmını da kaldırarak orijinaline uygun hale getirdik" diye kaydetti.

Diğer taraftan resmi görevlilerin duyarsızlığı vatandaşlarda da görülüyor. Roma'dan kalma İznik Surları'nın en önemli yerleri olan 4 kapının ana taşıyıcı dev taş bloklarına sprey boya ile yazılan aşk mesajları, takım tezahüratları da görenleri derinden yaralıyor. 2 bin yıllık Roma Tiyatrosu'nda sahne kısmında özel oymalı taşların bulunduğu sahne kısmının önünde mobilya yakıp ısınan alkolik vatandaşların oluşturdukları isler, dünyanın dört bir tarafından bu yapıyı görmeye gelen yabancıları da hayrete düşürüyor.

Bu arada Hristiyan Alemi'nin ilk konsül toplantısını yaptığı İznik Ayasofya'da Hazreti İsa ve haverilerini tasvir eden orjinal figürlere Osmanlı'nın hiç dokunmaması da eser korumacılığı anlamında örnek teşkil ediyor. Sadece figürler namaz esnasında gözükmemesi için önüne blok mermerler figürlere dokunulmadan yerleştirilmiş. Mimar Sinan tarafından yapıldığı belirtilen Ayasofya minaresi de Yunan işgali zamanında yıkıldı. Yeni başlayan restorasyon çalışmaları sırasında minare yeniden inşa edilecek.

(İRF-EY) 02.03.2008 12:07 TSİ