Alternatif Bilişim Derneği: Afet Zamanlarında Doğru ve Nitelikli Enformasyona Erişim Yurttaşın Asli Hakkıdır ve Hayatidir

Alternatif Bilişim Derneği, 8 Şubat'ta bazı sosyal medya platformlarına bant daraltma yoluyla getirilen kısıtlamaya ilişkin Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) ve Anayasa Mahkemesi'ne (AYM) başvurdu. Dernek konuya ilişkin, "Elektronik Haberleşme Kanunu'na 2016 yılında 671 sayılı OHAL KHK'sı ile eklenen bir metne dayanarak bant daraltma kararlarının alınması gerek uluslararası mevzuata, gerek Anayasaya, gerekse emsal Anayasa Mahkemesi kararlarına aykırı olduğu gibi ülke demokrasisine darbe vurmaktadır. Bu yüzden de kurulduğumuz günden bu yana söylediğimiz gibi 'Bilgiye erişim özgürlüktür.' Afet zamanlarında doğru ve nitelikli enformasyona erişim yurttaşın asli hakkıdır ve hayatidir" açıklamasını yaptı.

Alternatif Bilişim Derneği, 8 Şubat'ta bazı sosyal medya platformlarına bant daraltma yoluyla getirilen kısıtlama hakkında BTK ve AYM'ye başvuruda bulundu. Dernek'ten konuya ilişkin dün yapılan yazılı açıklama şöyle:

"NEREDE MEVCUT İKTİDAR ELEŞTİRİLSE, GÖREVİNİ YAPMADIĞI BELİRTİLSE ORADA KULLANILDI"

" Türkiye'de 6 Şubat'ta yaşanan 10 ili ve yaklaşık 15 milyon nüfusu kapsayan büyük depremin ardından 8 Şubat tarihinde saat 16.00 sonrasında Twitter ve Tiktok gibi sosyal medya platformlarına yönelik bant daraltma uygulanmaya başlandı.

Söz konusu bant daraltma uygulaması alınan duyum ve bilgilere göre 5809 sayılı Elektronik Haberleşme Kanunu'nun 60'ıncı maddesinin onuncu fıkrasına göre Cumhurbaşkanı'nın talebi üzerine BTK tarafından alınan karar üzerine uygulanmıştır.

Türkiye'de daha önce birçok kez bant daraltma uygulamaları yapıldı. Soma Maden Katliamı'nda, Çorlu Tren Katliamı'nda uygulandı. Nerede mevcut iktidar eleştirilse, görevini yapmadığı belirtilse orada kullanıldı. Bant daraltma, erişim engeli, içerik çıkarma kararları gibi uygulamalar çoğunlukla kadınlar, çocuklar, engelliler, yaşlılar gibi şiddet mağduru dezavantajlı gruplara ve muhalefete karşı kullanılmaya çalışan bir yönteme dönüştürülüyor.

"BU ERİŞİM ENGELİ DEPREMZEDELERİN YAKINLARININ DAHA FAZLA KAYGIYA VE UMUTSUZLUĞA KAPILMASINA NEDEN OLMAKTADIR"

Daha önce de Taksim patlamasında yine aynı yasa maddesine dayanarak aynı yöntem ile alınan karar ile bant daraltması uygulandı. Büyük Depremin ardından sosyal medya platformlarına özellikle de Twitter'a yönelik bu uygulama hiçbir fayda sağlamamakta, tam aksine enkaz altında bulunanlar, ölen ve yaralananların başta aileleri olmak üzere yakınlarının, tanıdıklarının olay yerinden yardım koordinasyon amaçlı enformasyon edinmesini ve bizatihi yardımın gerçekleştirilmesini engellemektedir. Bu erişim engeli depremzedelerin orada bulunan veya bulunmayan yakınlarının daha fazla kaygıya ve umutsuzluğa kapılmasına neden olmaktadır.

Bunun dışında Twitter ve diğer sosyal medya platformlarından yazılan yardım ve destek çağrıları, gönüllü yazılımcılar ve programcılar tarafından göçük altındakilerin bulunması, yardım ve destek çağrılarının doğru yönlendirilmesi için haritalama ve derleme çalışmalarında kullanılmakta olup, bant daraltma uygulaması verilerin anlık ve doğru olarak elde edilmesini, yardımların doğru yere ulaşmasını engellemektedir.

Sosyal medya platformlarının sahiplik ve sermaye yapısını bir kenara koyarsak, bu platformlar Türkiye gibi otokratik ve anaakım medyanın baskılandığı ülkelerde kamuoyuna enformasyon ulaştırmanın en önemli aracı haline gelmişlerdir. Bu yüzden de sosyal medyada bant daraltma uygulaması yalnızca haberleşme özgürlüğünü değil aynı zamanda ifade özgürlüğü ve basın özgürlüğünü de kısıtlamaktadır. Bu uygulama ile yurttaşların haber alma ve basının haber verme hakkı ihlal edilmektedir.

Elektronik Haberleşme Kanununa 2016 yılında 671 sayılı OHAL KHK'sı ile eklenen bir metne dayanarak bant daraltma kararlarının alınması, gerek uluslararası mevzuata, gerek Anayasaya, gerekse emsal Anayasa Mahkemesi kararlarına aykırı olduğu gibi ülke demokrasisine darbe vurmaktadır.

"AFET ZAMANLARINDA DOĞRU VE NİTELİKLİ ENFORMASYONA ERİŞİM YURTTAŞIN ASLİ HAKKIDIR VE HAYATİDİR"

Bu yüzden de kurulduğumuz günden bu yana söylediğimiz gibi 'Bilgiye erişim özgürlüktür.' #internetimedokunma #internetyaşamdır. Afet zamanlarında doğru ve nitelikli enformasyona erişim yurttaşın asli hakkıdır ve hayatidir. Dezenformasyonla mücadele için siyasi erkin önce şeffaf bir şekilde enformasyon akışı ve yurttaşın enformasyon gereksinimi için altyapılara erişimi temin etmesi gerekir."