Bir Dolar Tarih Oluyor

ABD hükümeti dünyanın en meşhur parası 1 dolarlık banknotu tedavülden kaldırmak için çalışma başlattı. Amaç para basımında kullanılan kağıt ve mürekkebi ortadan kaldırıp tasarruf sağlamak. ABD'de Türkçe yayınlanan POSTA 212 gazetesinin haberine göre ülkede kağıt bir dolar tartışması büyüyor.

On yıllardır metal 1 dolar yaygın şekilde tedavüle sokulmasına karşın, halkın metal bir doları benimseyememiş olması Amerikan devleti, metal 1 dolarlık parayı yaygınlaştırmak için kağıt 1 doları tamamen tedavülden kaldırma önerisini gündemine alarak yeni bir tartışma başlattı.

ABD bütçesinde kesinti yapılacak kalemleri ve tasarruf imkanlarını araştırmakla görevlendirilen ve "süper komite' olarak adlandırılan 12 üyeli Kongre komitesinin bazı üyeleri, kağıt 1 dolarların tedavülden kaldırılmasının 30 yıllık süreçte ülkeye 5,6 milyar dolarlık gelir sağlayacağı yönündeki hesaplamaya dikkat çekiyor.

KOMİTE İLGİ GÖSTERİYOR

1 dolarlık metal paranın üretimi ABD'ye 15 cent'e mal oluyor. Kağıt paranın basımı ise 3 cent'e. Ancak, metal paranın ömrünün ortalama 30 yıl ve kağıt paranın ortalama ömrünün 3 yıl olması kısa vadede zarar gibi görünen harcamayı uzun vadede 10 katı kara dönüştürüyor. Süper Komite, gelecek 10 yılda ABD bütçesinde 1,5 trilyon dolarlık kesintinin hangi harcama kalemlerinde yapılacağını belirlemeye çalışıyor. 5,6 milyar dolar, 1,5 trilyon dolar karşısında her ne kadar küçük bir orana denk gelse de, hiçbir işçi çıkarmayacak ve ek vergi yükü getirmeyecek bir kesinti olması nedeniyle komite tarafından ilgi görüyor.

MÜREKKEP VE KAĞIT ENDÜSTRİSİ TEPKİLİ

Öte yandan kağıt 1 doların varlığının tehlikeye girmesi, banknotlar için özel kağıt ve mürekkep üreten firmaları da karşı atağa geçirdi. 1 dolarlık banknotun üzerinde fotoğrafı bulunan ABD'nin kurucu başkanı Goerge Washington'a atıfla "Americans for George" hareketi oluşturan endüstri grubu, Kongre'de lobi yapmaya başladı. Grubun, Kongre Süper Komitesi'ndeki en büyük müttefiki ise Massachusetts Senatörü John Kerry. Massachusetts eyaleti kağıt paralar için, bileşimi özel sır olan özel kağıdı üreten Crane&Co şirketinin bulunduğu eyalet. Hareket,1 dolarlık banknotun para olmaktan öte milli bir sembol olduğu propagandası yapıyor.

MADENCİLER KAĞIDA KARŞI

Madenciler, metal para ile satış yapan alet üreticileri ve ABD Çelik İşçileri Sendikasının oluşturduğu Dollar Coin Alliance (Metal dolar İttifakı) adlı hareket de, kağıt 1 doların tedavülden tamamen kaldırılması için büyük bir kampanya yürütüyor. Bu hareketin Süper Komite'deki iki müttefiki ise Texas milletvekili Jeb Hensarling ile Arizona milletvekili David Schweikert.

AMERİKALININ AKLI HALA YEŞİLDEN YANA

Öte yandan kamuoyu yoklamaları, Amerikan halkının büyük bölümünün hala metal 1 dolar yerine, kağıt 1 dolardan yana olduğunu ortaya koyuyor. Kağıt dolarcı "Americans for George" hareketinin yaptığı ankete göre, Amerikalıların yüzde 77'si kağıt 1 doların daha kullanışlı olduğu görüşünde. Aynı ankete göre, halkın yüzde 75'i metal 1 doları gereksiz buluyor.

"İKİSİ DE KALSIN "PENNY'I ÖLDÜRELİM" DİYENLER

Kağıt 1 dolarcılar ile metal 1 dolarcıların kızışan savaşında bir de üçüncü yolu savunanlar ortaya çıktı. Onların hedefinde ise "penny' olarak adlandırılan 1 centlik metal para var. Bu görüştekilere göre 1 dolarlık banknot basımını durdurmaya gerek yok. ABD her yıl 7 milyar penny basarak, yılda 70 milyon dolar kaybediyor. Aynı grup, her birinin üretimi 9 cente mal olan 5 centlik "nickel'in de aynı şekilde günlük hayatta artık pek öneminin kalmadığını ve "penny' gibi tedavülden kaldırılması gerektiği görüşünde.