Örümcek Ağları, Protezlere Model Olacak

Duygu Can - Arizona Üniversitesi'ndeki bir araştırma, örümcek ağlarının dayanıklılık ve esneklik özelliklerinin birebir taklit edilebilmesi halinde uzun ömürlü ve yüksek esnekliğe sahip protezlerin üretebileceğini ortaya koydu.

Doğa Bilimleri Genel Sekreteri Müge Kanay, AA muhabirine yaptığı açıklamada, örümceklerin, sanat eserleri inşa eden mimarlar gibi çalıştıklarını belirtti.

Örümcek ağlarının her birinde matematiksel oran bulunduğuna işaret eden Kanay, "Örümcekler, dantel gibi işli bu ağları inşa ederken de çok ufak bir canlı olmalarına rağmen vücutlarında dev bir teknoloji barındırır" dedi.

Kanay, örümceğin ürettiği ağın malzemesi ipeğin, günümüzdeki en pahalı iplik türü olduğuna dikkati çekerek, şöyle konuştu:

"İpek üretebilmek için tekstil fabrikalarında dev makinelerin kullanılması gerekir. Örümcek, bu konuda tüm tekstil makinelerinden çok daha üst kalite üretim gerçekleştirir. Karnın altındaki ufak bir alanda adeta fabrika gibi çalışan mikro boyuttaki küçük organlar yardımıyla üretilen ipek, çok şaşırtıcı özelliklere sahiptir.

Örümceklerin ürettiği ipek, kendi uzunluğunun dört katı kadar esneyebilir ve son derece hafiftir. Örneğin dünyanın etrafını örümceğin ürettiği ipekten bir iplikle saracak olsak, bu ipliğin ağırlığı sadece 320 gram gelir. Bu kadar hafif olmasına rağmen, dünyanın en dayanıklı ve sağlam malzemeleri arasında yer alır. O kadar sağlamdır ki aynı kalınlıktaki çelikten 5 kat daha sağlamdır."

-Eşsiz bir kombinasyona sahip-

Kanay, örümceğin ürettiği ipeğin nasıl bu kadar dayanıklı olabildiğini araştıran bilim adamlarının, bu sırrı çözmeye bir adım daha yaklaştığını ifade etti.

ABD'de Arizona Devlet Üniversitesi Kimya ve Biyokimya Bölümü'nde Prof. Dr. Jeffery Yarger ve ekibinin konuyla ilgili araştırma yaptığını dile getiren Kanay,

"Örümcek ipeği mekanik kuvvet ve elastiklik bakımından eşsiz kombinasyona sahip. Bu da onu bilinen en sağlam malzeme yapıyor. Bu çalışma ise örümcek ipeğinin mekanik özellikleriyle ilgili en kapsamlı araştırma. Araştırmalar, örümcek ipeğinin, ciltte ve kemiklerdeki kolajenle bağlantılı bir biyolojik polimer olduğunu fakat çok daha kompleks bir yapısının bulunduğunu ortaya çıkardı" diye konuştu.

-"Süper büzülme" özelliği-

Araştırmacıların, örümcek ağınında "süper büzülme" özelliği tespit ettiğini belirten Kanay, ördükleri ağlardaki esnekliğin, kullanılan malzemenin özel yapısından geldiğini söyledi.

Kanay, örümcek ipeğinin, yüksek miktarda neme maruz kaldığında suyu emdiğini ve emilen suyun, ipliği yüzde 100 nemli ortamda yüzde 50 küçülttüğünü vurgulayarak, şöyle konuştu:

"Bir başka deyişle, inşaat sırasında malzemenin içeriğine su ilave edilerek ipeğe esneklik kazandırılmış olunuyor. Örümcek ağlarını esnek yapan bir başka özellik ise örümceklerin örme işlemi sırasında ağlarının üzerine küçük damlalar eklemeleri. Bu damlalar yapıştırıcı görevi görüp basıncı dengelerken, aynı zamanda başka bir işe daha yarıyor. Örümcekler, damlaların içine ipliklerini sıkıştırarak, pay bırakıyorlar. Böylece ağ dilediği kadar esnerken damlaların içinde pay olarak bırakılan iplikleri kullanarak esnekliğini artırıyor ve kopmuyor, yırtılmıyor delinmiyor.

Örümcek ağlarının dayanıklılık ve esneklik özelliklerinin birebir taklit edilebilmesi halinde, yalnız yapay tendonlar değil, aynı zamanda uzun ömürlü ve yüksek esnekliğe sahip protezler de üretebilmek mümkün olacak. Bu sayede, kullanılan protezler hem hasar alıp zarar görmeyecek hem de organlarımıza çok yakın bir esnekliğe ve rahatlığa sahip olabilecek."

Yayıncı: Tolga Özgenç - ANKARA