Tunus'ta Yeni Anayasa

Tunus'ta farklı siyasi parti ve grupların iki yıl devam eden çalışmaları neticesinde hazırlanan ve "Arap ülkelerinde eşine az rastlanır bir demokrasi örneği olma özelliğine sahip" şeklinde nitelendirilen anayasanın ilk bendlerinde özgürlük ve insan hakları maddeleri yer alıyor.

10 kısım ve 149 maddeden oluşan anayasada, yönetimin "çoğulcu ve katılımcı sisteme" dayandığı, ülkede gerçekleşen "özgürlük devriminin" onur kaynağı olduğu ifade edilirken, halkın, İslam'ın öğretilerine ve amaçlarına olan bağlılığı "Açıklık ve itidal" ilkeleriyle karakterize ediliyor.

Anayasanın 20 maddeden oluşan 1. kısmında ülkenin resmi dininin İslam, resmi dilinin Arapça, yönetim şeklinin cumhuriyet ve tüm vatandaşların kanun önünde eşit olduğu belirtilirken, devletin temel araç ve görevlerini açıklayan bendlere de yer veriliyor.

-İşkence suçlamasına zaman aşımı yok

"Temel Hak ve Özgürlükler" isimli ikinci kısımda ise devletin, kişilerin temel hak ve hürriyetlerini muhafaza etme görevi olduğu, işkence suçlamasıyla açılan davaların zaman aşımı nedeniyle kapatılamayacağı, hiçbir vatandaşın elinden, vatandaşlık ve ülkeye geri dönüş hakkının alınmaması gibi kişinin hak ve ödevlerinin yanı sıra, parti ve dernek kurma hürriyeti, toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkı, ulusal güvenliğe zarar vermemek şartı ile bilgiye erişim hakkı gibi konular ele alınıyor.

"Yasama" başlığıyla hazırlanan 50 ila 70. maddeler arasındaki bölümü kapsayan 3. kısımda da milletvekili seçilme yeterliliği başlığında 23 yaşındaki her vatandaşın parlementoda yer almak üzere adaylığını sunabileceği, 18 yaşını dolduran her vatandaşın da oy kullanma hakkını haiz olduğu belirtiliyor.

"Yürütme" başlığı altında incelenen 4. kısım ise cumhurbaşkanı ve hükümet olmak üzere iki bölümde ele alınıyor. Cumhurbaşkanının seçimi, nitelikleri ve tarafsızlığı, görevleri ve yetkileri gibi başlıkların ele alındığı kısım 17 maddeden oluşuyor.

Bu maddelere göre, cumhurbaşkanının Tunus vatandaşı olması, çifte vatandaşlığa sahip olması halinde yabancı ülkenin vatandaşlığını bırakması, dininin İslam olması ve 35 yaşını doldurmuş olması gerekiyor. Cumhurbaşkanının görev süresinin 5 sene olarak belirtildiği anayasaya göre cumhurbaşkanlığı makamında ancak üst üste iki dönem görev yapma hakkı getiriliyor.

Anayasının 23 maddelik 5. kısmı ise "Yargı" başlığı altında inceleniyor. İlk bölümde adli, idari ve mali yargı ile ilgili bendler yer alırken, ikinci bölümde anayasa mahkemesinin görev ve yetkileri, çalışma ve yargılama usulü konuları ele alınıyor.

-"Bağımsız Anayasa Organları"

125 ila 130. maddeler arasında yer alan ve 6 maddeden oluşan 6. kısım ise "Bağımsız Anayasa Organları" konusunu inceliyor. Bu kısımda, bağımsız anayasa komitelerinin oluşturulması, görevleri ve faaliyetlerinin yanı sıra seçim komisyonu, görsel ve işitsel haberleşme komitesi, insan hakları komitesi, gelecek nesillerin hakları ve kalkınma, yolsuzlukla mücadele komitesine ilişkin maddeler yer alıyor.

12 maddeden oluşan 7'inci kısım ise "Yerel Yönetim" adı altında ülkedeki Berberi halkının oluşumu hakkındaki konular ile bölgesel yönetimlerinin niceliği konularını ihtiva ediyor.

"Anayasanın düzenlenmesi"ne dair 2 maddenin yer aldığı 8. kısımda, anayasa düzenlemesinin cumhurbaşkanı ve Ulusal Kurucu Meclisi'nin 3'te birinin onayıyla yapılabileceği ve cumhurbaşkanının anayasa taslağını halkın referandumuna sunma hakkına sahip olduğu ifade ediliyor.

9. kısım, "Son Hükümler" başlığıyla 3 maddeyi kapsarken, 10. kısım ise "Geçici Hükümler" başlığıyla anayasadaki yerini alıyor. Bu kısımda, anayasa maddelerinin yasama bendlerine göre tedrici olarak hayata geçirilmesini ele alan maddeler yer alıyor. - Tunis