Sadece Hastalıklı Hücrelere İlaç İletiminde Devrim

Sağlıklı hücrelere zarar vermeden, sadece hastalıklı hücrelere ilaç iletimi sahasında önemli bir başarıya imza atan Kanadalı bilim adamları, taşıdıkları küçük ilaç moleküllerini, gelen belirli uyarıcılara göre salıverebilecek nitelikteki nano ölçekli (metrenin milyarda biri) ilaç kapsüllerini DNA ipliklerinden üretmeyi başardı.

Profesör Hanadi Sleiman başkanlığındaki McGill Üniversitesi'nden bilim ekibinin başarısı, hastalıklı hücrelere ilaç iletiminde, biyolojik nano yapılar kullanılması konusunda önemli bir adım olarak kabul ediliyor.

Araştırmacılar, Nature Chemistry adlı bilimsel derginin internet sitesinde dün yayımladıkları çalışmada, buluşlarının, DNA tabanlı nano malzemelerin tasarımında da yeni imkanlar sunduğuna dikkati çekti.

Sleiman ve ekibi, daha önce de altın nano parçacıkların doldurulabileceğini ve yükünü DNA nano tüplerden bırakabileceğini göstererek, bu yolla ilaç iletiminin mümkün olduğu fikrinin ilk kanıtını ortaya koymuştu. Yeni araştırmaysa DNA nano yapıları kullanan, altın nano parçacıklardan çok daha ufak boyutlardaki küçük moleküllerin de ilaç iletiminde ustalıkla kullanılabildiğini gösteren ilk çalışma olması bakımından önem taşıyor.

Son derece şaşmaz bir kesinlikle üretilebiliyor olmalarının yanı sıra vücutta kendiliğinden yok olabilmeleri, büyüklük, şekil ve özelliklerinin kolaylıkla ayarlanabiliyor olması, DNA tabanlı nano yapıların, vücut içinde ilaç iletiminde sıklıkla kullanılan diğer sentetik maddelere göre en önemli avantajını oluşturuyor.

-Biyolojik nano yapılar nasıl oluşturuldu-

Önce DNA'yı oluşturan materyalden oluşan kısa DNA iplikleri yardımıyla kafes olarak adlandırdıkları DNA küpleri üreten bilim adamları, daha sonra, bu DNA küpleri üzerinde, lipid (yağ ve yağ benzeri maddeler) benzeri moleküller yardımıyla ilaç iletimine imkan sağlayan değişiklikler yaptı.

Tıpkı bir araya gelebilen yapışkan yamalara benzer bir özelliğe sahip lipidler, DNA küpü içinde, bilim adamlarının "el sıkışma" olarak adlandırdığı bir şekilde birbirlerine tutunabiliyor.

Deneyleri sırasında yapışkan yamaların DNA küplerinin dış yüzlerinden birine yerleştirilmesi durumunda iki küpün birbirine tutunabildiğini keşfeden araştırmacılar, bu yeni birleşme biçimiyle proteinlerin kendi işlevsel yapıları içine yerleşme şekli arasında benzerlikler olduğuna dikkati çekti.

Bilim adamları, oluşturdukları DNA kafeslerinin taşıdıkları ilaç moleküllerini bırakmalarının ortamda belirgin bir nükleik asit diziliminin mevcut olması halinde mümkün olabildiğini belirtti.

Araştırmanın yazı heyetinde yer alan doktora öğrencisi Thomas Edwardson, kanser hücreleri de dahil olmak üzere birçok hastalıklı hücrenin belirli genleri aşırı derecede aktif hale getirdiğine dikkati çekerek, "Gelecekteki bir uygulamada, ilaç yüklenmiş bir DNA küpünün, taşıdığı ilacı bırakmasını tetikleyecek hastalıklı hücre ortamına gönderilmesinin düşünülebileceğine işaret etti.

Kanada'nın Montreal kentindeki, Tam Teşekküllü Yahudi Hastanesi bünyesinde çalışan Lady Davis Tıbbi Araştırma Enstitüsü'nden bilim adamlarıyla işbirliğine giden Sleiman ve ekibi, halen bu ilaç iletim yönteminin, kronik lenfositik lösemi ve prostat kanseri hastalığının tedavisinde kullanılabilirliği konusunda yaptıkları hücre ve hayvan deneylerini sürdürüyor. - Ankara