Firefox Os Hakkında...

Linux dünyasında her yıl, o yıl artık büyük ve yeni bir şeylerin olacağı kehaneti ile başlar ve bu haberler dünya çapında heyecan da yaratır. Fakat aslında o kadar da büyük gelişmeler yaşanmaz ve hayal kırıklıkları oluşur.

Ancak, 2013 bu yıllardan biri olmadı; en azından öyle görünüyor. Çünkü bu kez üç yeni mobil işletim sistemi mobil cihazları fethetmek için hazırlar: Firefox OS, Ubuntu ve Sailfish. Dolayısıyla 2013, Linux telefonların yılı oldu diyebiliriz. Hatta ilk Firefox OS telefonlar piyasaya çıktı bile.

Biz de bu gelişmeleri, Firefox OS'un baş mühendislerinden Jonas Sicking ile değerlendirdik... Arkanıza yaslanın ve bu müthiş röportajımızı okumaya başlayın...

Açık kaynak kodlu yazılım dünyasına nasıl başladınız veya geçiş yaptınız?

Çok uzun zaman önceydi... 1998 yılında, Netscape açık kaynak koduna geçiş yaptığında... Ben de bunun çok karizmatik bir hareket olduğunu düşündüm. Mozilla projesine bakıyordum ve web sitesinde oraya buraya tıklıyordum. Sonra kaynağı buldum ve şunu fark ettim ki, buradaki şeyleri anlıyorum.

O sırada bir web geliştiricisiydim ve üzerinde çalışmak istediğim bir teknoloji vardı. Bunu destekleyen bazı kodlar da vardı ama tam anlamıyla çalışmıyordu. Ben de acaba bunu çalıştırabilir miyim diye merak ederek içine girdim ve her geçen gün daha fazla işin parçası olduğumu fark ettim. Tam o sırada da Netscape'de stajyer olarak işe başladım. Okulu bitirince de Mozilla'da çalışmaya başladım ve o günden beridir de buradayım.

Mozilla kültürü nasıl bir şey?

Gerçekten sevdiğim bir şey... Üstelik çok uzun yıllardır burada olmama rağmen bıkmadım, seviyorum, her şey mühendislik kafasıyla yürüyor, bu da hoşuma gidiyor. Aslında garip olan, mobil cihaz üreticileriyle çalışıyor olmamız. Mobil telefon üreticileri ile çalışınca, ürettiğimiz kodlar için bu firmaların teknik ekipleriyle işbirliği yapmak zorunda kalıyoruz, onların ekosistemine girince de alıştığımızdan farklı bir dünya ile karşılaşıyoruz ve bu bizim için çok sıradışı bir deneyim.

Mozilla'da çalışırken, eğer bir fikriniz varsa, bunu iş arkadaşlarınızla paylaşırsınız. Uzun uzun konuşursunuz. Eğer fikir genel olarak beğeni toplarsa, projenin üzerinde çalışmaya başlarsınız. Tüm bunlar, çalışanların inisiyatifine bağlı süreçlerdir. Mozilla'da asla, "bunu yapmak zorundayız çünkü bize çok para kazandıracak bir iş" diye baskı yapılmaz. Dolayısıyla Mozilla kültürü son derece yaratıcı, aslında pazarlama ve finansa değil, mühendisliğe dayalı bir kültür.

Telefonlar için mobil işletim sistemi yapma fikri Mozilla'dan mı çıktı; yoksa telefon üreticileri mi bunu talep etti?

Bu uzun zamandır atmamız gereken bir adımdı. Çünkü tarayıcımız artık geliştiricilerin üzerinde minik uygulamalar yazdığı bir işletim sistemine dönüşmüştü. Hepimiz, Firefox'un artık bir tarayıcı değil de işletim sistemi olmasının önünde neyin engel kaldığını konuşuyorduk. Bu konuşmaların bir noktasında, hadi artık onu bir işletim sistemi yapalım demeye başladık ve yaptık. Kodlamaya tam olarak bir buçuk yıl önce başladık ve bugün Firefox mobil işletim sistemiyle ilk telefonlar piyasaya çıktı bile.

Masaüstü sistemler için de işletim sistemi geliştirecek misiniz?

Evet... Firefox OS aslında iki ana parçadan oluşuyor. Uygulama platformu, ki bu uygulamaların üzerinde çalışmasını sağlıyor. ve bir işletim sistemi olması için gereken parçalar... Bunlar da telefonla iletişimi kuruyor, Wi-Fi'ı çalıştırıyor...

Uygulama platformunun çok platformlu olmasını istedik. Onu aslında önce masaüstü sistemler için tasarladık ancak daha sonra mobil cihazlarda daha kullanışlı olacağını fark ettik. Mobil sektör şu anda tüm dünyanın ilgi odağı ve geleceğin orada olduğu da çok açık. Dolayısıyla, öncelikle mobil için bir sistem yapmaya karar verdik. Ancak hedefimiz şu ki, Firefox OS için yazdığınız uygulamalar, Firefox tarayıcısında da çalışmalı, Chrome OS veya Android üzerinde de çalışmalı. Dolayısıyla Firefox OS aslında her platformda hizmet verecek bir biçime dönüşecek. Panasonic'le yaptığımız anlaşma, zaten işletim sistemimizi akıllı televizyonlara kadar sokmamızı sağlamış durumda.

Yeni mobil açık kaynak kodlu işletim sistemleri henüz duyuruldular. Bunların birbirine rakip olacağını düşünüyor musunuz?

Bunları bir deney olarak görüyorum ve nasıl sonuçlanacağını da merak ediyorum. Kullanıcıların ne düşünecekleri de önemli. Tüm bunların sonunda tek bir işletim sistemi de kalabilir. Belki doğru olan da budur. Bizim Firefox OS ile amacımız, multi platform bir yapı oluşturabilmek. Uygulama geliştiriciler her işletim sistemi için ayrı uygulama yazmak yerine, tüm cihazlarda çalışan bir web uygulaması yazabilirler. Pek çok insan bu standartizasyonu hayal ediyor ve biz de onlarla çalışmak için heyecan duyuyoruz.

Yani diğer organizasyonlardan takımlarla da mı çalışıyorsunuz?

Evet... Ubuntu ile konuşuyoruz. Ancak onlarla ortak bir iş yapacağımızın sözünü şu anda veremem. Mesela Samsung ile konuşuyoruz. Onların Tizen platformunda uygulamalarımızın çalışacağından emin olmak istiyoruz. Ayrıca ChromeOS için de Google ile iletişim halindeyiz.

Ucuz telefonları hedef aldığınızı duyduk. Bu bir felsefenin sonucu mu; yoksa pazar durumuna yönelik bir strateji mi?

Ben pazarlama ve iş dünyası odaklı biri değilim ancak o noktada bir fırsat olduğunu görebiliyorum. Bu uzun vadeli bir operasyon değil ama ucuz telefonların, pahalı telefonlarla yarışabilmesi için, tüm uygulamaları çalıştırabilmesi gerekecek. Burada da Firefox OS büyük bir avantaj sağlıyor.

Daha iyisini yapamadığımız için ucuz telefonları hedeflediğimiz düşünülmesin. Bunun Firefox OS için önemli bir fırsat olduğunu gördüğümüz için ucuz telefonları hedef aldık.

Donanım üreticileri Firefox OS fikrine nasıl baktılar?

Aslında çok beğendiler. Mozilla için ortak bulmak çok zor bir iş değil. Telefon operatörlerinden de üreticilerinden de rahatça ortaklar bulabiliriz. Sanırım herkes şunun farkında ki, web uygulamaları dünyanın gittiği yer... Dolayısıyla, bu pazar sadece birinin bu görevi yerine getirebilen bir sistem yazmasını bekliyor.

Ayrıca kullanıcılar da Firefox OS'a bir şans vermek isteyeceklerdir çünkü Mozilla'nın çok değerli bir imajı var. Bizim yaptığımız işin iyi gitme şansının çok yüksek olduğunu biliyorlar.

JavaScript ve Web uygulamaları konusunda tek problem, doğal uygulamalar kadar hızlı çalışmamaları. Bununla ilgili bir eleştri var mı?

Eğer uygulamalara yakından bakarsınız, hız meselesi C++ mantığı ile bağlantılı değildir. Örneğin en gelişmiş oyunlara bakın; oyun motoru oyunun hızını belirleyen kriter değildir. Grafiklerin render edilmesi en çok zamanı alır. İş uygulamlarında da durum benzer. Kod değil de internet bağlantısı, diğer uygulamalarla enetegrasyon gibi detaylar yazılımı yavaşlatır. Web uygulamalarında da bu noktalara dikkat edildiği sürece sorun çıkmayacaktır. JavaScript de gittikçe güçleniyor. Bazı noktalarda zorluklar yaşanması muhtemel ama çözümler de üretilecektir.

En çok neyle gururlanıyorsunuz?

Yarattığımız projenin sadece açık kaynak kodlu değil, dev bir açık paltform olması çok hoşuma gidiyor. Mesela, her isteyen burada bir Web mağazası açabilir. Uygulamalarınızı belirli bir mağazaya koyma zorunluluğunuz da yok. Kendi web sitenizde de yayınlayabilirsiniz.

Ayrıca güvenliğe odaklanmamızdan da çok memnunum. Web uygulamalarının güvenli olması için pek çok insanı harekete geçirip üzerinde çalıştırdık. Bir web mağazasına gidip bir uygulama indirdiğinizde bunun güvenli olacağından emin olacaksınız. Eğer uygulama şüpheli hareketler yapmaya kalkışırsa da, öncelikle kullanıcı bundan haberdar olacak ve izin vermeyebilecek. Bunu da insanların anlamadığı teknik terimlerle değil, anlayacağı şekilde sorduğumuz için başaracağız. İnsanlara "bu uygulamanın TCP socketine erişim izini verecek misiniz?" sorusunu sormadık. "Bu uygulamanın fotoğraflarınızı görmesine izin veriyor musunuz?" diye sorduk.