Hamsinin Şifreleri Çözülüyor

HAKAN BURAK ALTUNÖZ - Karadeniz'de Hamsi Stoklarının Akustik Yöntem ile Belirlenmesi ve Sürekli İzleme Modelinin Oluşturulması Projesi kapsamında Türk balıkçılığının önemli kaynağı olan hamsiyle ilgili ilginç veriler elde edilmeye başlandı.

Türkiye'nin denizlerden elde ettiği balıkların yüzde 50'sinden fazlasını oluşturan hamsiyle ilgili bilgi toplamak ve geleceğe yönelik çalışmalar yapmak amacıyla 2011 yılında Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı tarafından başlatılan proje ile TÜBİTAK, Ortadoğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Deniz Bilimleri Enstitüsü ve Trabzon Su Ürünleri Merkez Araştırma Enstitüsü'nün organize çalışması devam ediyor.

ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü Deniz Biyolojisi ve Balıkçılık Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ali Cemal Gücü, AA muhabirine yaptığı açıklamada, hamsinin Türkiye için ekonomik öneme sahip çok önemli bir balık türü olmasına rağmen bugüne kadar hakkında çok az bilgiye sahip olunduğunu söyledi.

Proje ile hamsinin yaşamındaki her anın belirlenmeye çalışıldığını anlatan Gücü, "Denizde yürütülen araştırmalarda iki ayrı gemi çalışıyor. Kara ekibimiz ise bütün av sezonu boyunca neredeyse bütün filoyu takip ediyor. Bunlar nerede, nasıl hamsi çıktığına yönelik oluyor. Ayrıca bilgisayar ile matematiksel modelleme çalışmalarımız var. Bu kısımda ise hamsinin önceden göç edeceği zamanı tahmin edebilmeyi amaçlıyoruz. Burada günlük uydu verileri ve sıcaklıklar da takip ediliyor. Son olarak işletim modelleri hazırlanacak. Bu da daha az miktardaki balığı daha uzun süre nasıl çıkaracağımızı amaçlıyor" diye konuştu.

-"Hamsinin sonu geldi düşünceleri gerçek değil"

Projeyle önemli bilgiler elde etmeye başladıklarını dile getiren Gücü, "Sürekli söylenen 'aşırı avcılık ve hamsinin sonu geldi düşünceleri gerçek değil. Yani endişe edilecek bir durum olmadığını gördük. Hamsi çok üretken ve çok verimli bir balık. Üzerindeki baskı ne olursa olsun birkaç yıl içerisinde kendisini hemen toparlıyor. Örneğin 2011 yılında bu projeye başladığımızda o sene hamsi neredeyse hiç çıkmadı. Ondan sonraki sene baktığımızda ise yeni yavruların denizde olduğunu gördük ve şu anda bu sezon onlar avlanıyor" dedi.

-"Kıyılarımızda yerli hamsimiz var"

Karadeniz'de iki farklı hamsi stoğunun olduğu yönünde bilgilerin artık gerçeklik taşımadığını vurgulayan Gücü, şöyle devam etti:

"Birinci stok Tuna havzasında, ikincisi ise Azak Denizi'nde olarak biliniyordu. Bunların bu bölgelerde yumurtlayıp kış aylarında bizim kıyılarımıza geldiği düşünülüyordu. Şimdi gördük ki bizim kendi kıyılarımızda yerli hamsimiz var. Şu anda bizim bir diğer amacımız da avladığımız balık hangisi, onu bulmaya çalışıyoruz. Bu çok önemli çünkü Avrupa Birliği, Bulgaristan ve Romanya ile birlikte Karadeniz'de temsil ediliyor. Elbet bir gün bu ülkelerle hamsiyi pazarlık etmek zorunda olacağız. Bu çalışma ile bunu da anlayacağız. Bunun dışında sezonda hamsinin Gürcistan'a kaçtığı ve Türk balıkçılarının avlayamayacağı yönünde düşünceler vardı. Bunun da doğru olmadığını gördük. Eğer müsaade edersek ve fazla avlanmazsak hamsi kışın bizim kıyılarımızda bulunuyor. Bunu doğru şekilde balıkçılarımıza izah edebilirsek av sezonunu uzatmamız mümkün. Bunlar şu ana kadar hamsiyle ilgili bilinmeyenlerdi."

-"Bugüne kadar yapılmış en kapsamlı çalışma"

Trabzon Su Ürünleri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürü Doç. Dr. İlhan Aydın ise yaklaşık 5 milyon lira bütçesi bulunan projenin bugüne kadar hamsiyle ilgili yapılan en kapsamlı çalışma olduğunu bildirdi.

Proje kapsamında İğneada'dan Hopa'ya kadar hamsiyi incelediklerine ifade eden Aydın, şunları kaydetti:

"Geniş kapsamlı projede 50 kişi çalışıyor. Kara ve deniz olarak iki ekip var. Deniz ekiplerimiz araştırma gemisi ile şu ana kadar altı sefer yaptı. Hamsi stoklarını iyi yönetmemiz gerekiyor. Elde ettiğimiz verilere göre, bugüne kadar birçok bilimsel tez çökmüş durumda. İyi bir hamsi avcılığı ve yöneticiliği yaparsak mevcuttan daha fazla avlayabiliriz. İkincisi ise sadece aşırı avcılığı hamsiye bağlamamak gerekiyor. Aşırı avcılık elbette önemli bir husus ancak 'hamsi bitti, ne yapacağız artık' demek doğru değil. Çünkü hamsi doğal sebeplerin yanı sıra çevresel faktörlerden de etkilenen bir tür."

Geçen yıl hamsinin az avlandığını anımsatan Aydın, alınan tedbirler dolayısıyla bu sene hamsinin bolca avlandığını belirterek, "Yaptığımız saha çalışmalarında hemen rapor hazırladık. Daha sonra sahada yapılan kontroller sıkılaştı ve bunun neticesini aldık. Bu sene o hamsilerin yavruları bize bereketli bir sezon getirdi. Biz, seneye daha bereketli bir sezonunun geçeceğini düşünüyoruz" dedi. - Trabzon