MB: İnşaat Sektörü Baş Aktör

Merkez Bankası, işsizlik oranlarının kriz öncesi hızlı büyüme dönemlerinin dahi altına inmesinde inşaat ve toplum hizmetleri gibi yurt içi kredi koşullarına duyarlı veya kamu sektörü ile göreli olarak daha yakın ilişkisi olan sektörlerdeki istihdam artışlarının etkili olduğuna işaret etti Merkez Bankası, istihdamda son dönemde gözlenen iyileşmenin sektörler geneline yayılan bir gelişme olmadığına işaret etti. Banka, işsizliğin kriz öncesi hızlı büyüme dönemlerinin dahi altına inmesinde inşaat ve toplum hizmetleri gibi yurt içi kredi koşullarına duyarlı veya kamu sektörü ile göreli olarak daha yakın ilişkisi olan sektörlerdeki istihdam artışlarının etkili olduğunun altını çizdi.

Merkez Bankası'nın yayımladığı 2012 yılının ilk Enflasyon Raporu'nda "2005-2007 ve Son Dönem İşsizlik Oranı Gelişmelerinin Sektörel Kaynakları İtibarıyla Karşılaştırılması" başlıklı bir analize yer verildi. İşsizlik oranlarının son dönemde beklentilerin de ötesinde hızla gerileyerek 2005 yılından bu döneme en düşük seviyesine ulaştığına dikkat çekilen analizde, bu azalmanın nedenlerinin sektörel kaynakları itibarıyla incelendiği vurgulandı. Bu amaçla ekonominin kriz sonrası toparlanma sürecinin büyük ölçüde tamamlandığı 2010 yılı ikinci yarısı ve 2011 yılına ilişkin işgücü piyasası hareketlerini, işsizlik oranlarının sadece sınırlı miktarda gerilediği 2005-2007 dönemi ile karşılaştıran Merkez Bankası, analizinde ele alınan iki dönemin önemli bir ortak özelliği olarak yüksek oranda yaşanan büyümeye vurgu yaptı.

Analizde, 2005-2007 döneminde yıllıklandırılmış ortalama çeyreklik tarım dışı katma değer artış oranının yüzde 7.2 olurken, 2010 ikinci yarısı ve 2011 yılı için bu oranın yüzde 8.2 oranında gerçekleştiği kaydedildi.

-İŞSİZLİK ORANLARINDAKİ DEĞİŞİMİN BİLEŞENLERİNİ AYRIŞTIRDI-

Merkez Bankası, yaptığı analizde işsizlik oranlarındaki değişimin bileşenlerini, "işsizlik oranındaki değişim, işgücüne katılım ve istihdam artışının etkisi" olarak ayrıştırdı. Merkez Bankası'nın analizine göre, 2005-2007 döneminde işsizlik oranı toplamda sadece 0.078 puan azaldı. Bu dönemde tarım ve tarım dışı olmak üzere toplam istihdam artışı nüfus artışından gelen işgücü arzını ancak karşılarken, tarım dışı işsizlik oranındaki gerileme daha belirgin oldu ve bu azalış toplamda 0.847 puan olarak gerçekleşti. Tarım dışı sektörlerde, katılım oranı ve nüfus artışındaki artışlara bağlı olarak işgücü arzındaki artışın işsizliğe aylık ortalama etkisi 0.231 puan olurken, istihdam artışının etkisi -0.255 puan olarak gerçekleşti ve net etki tarım dışı işsizlik oranını azaltıcı yönde yaşandı. Mevsimsel etkilerden arındırılmış verilerle, 2005 yılı başında yüzde 13.3 olan tarım dışı işsizlik oranı 2007 yılı sonunda yüzde 12.5'e geriledi.

-TARIM İSTİHDAMINDAKİ ARTIŞ, TOPLAM İŞSİZLİK ORANINA BELİRGİN YANSIMADI-

Temmuz 2010 ile Ekim 2011 döneminde işsizlik oranlarında gözlenen azalma 2 puanın üzerinde oldu. Söz konusu dönem 2005 Şubat-2007 Aralık dönemi ile karşılaştırıldığında önemli farklılıklar gözlendi. Öncelikle yakın dönemde işsizlik oranları üzerinde tarım dışı istihdam artışının etkisi daha güçlü oldu. Ayrıca tarım sektöründe de işgücü ve istihdam artışları gözlendi. Söz konusu farklılıklar içerisinde ön plana çıkan tarım dışı istihdamdan gelen etki oldu. Tarım istihdamındaki artış büyük ölçüde işgücü artışı ile dengelendiği için, tarım işsizlik oranındaki değişim sınırlı miktarda oldu. Dolayısıyla tarım istihdamındaki artış, toplam işsizlik oranı üzerinde belirgin bir şekilde yansımadı.

-TARIM DIŞI İSTİHDAM ARTIŞININ YÜKSEK OLMASINDA İNŞAAT VE TOPLUM HİZMETLERİ SEKTÖRÜ ROL OYNADI-

2005-2007 döneminde mevsimsel etkilerden arındırılmış tarım dışı istihdamdaki ortalama aylık artış yüzde 0.29 iken, Temmuz 2010-Ekim 2011 döneminde bu oran yüzde 0.41 olarak gerçekleşti. Söz konusu iki dönem için tarım dışı istihdam artışına katkılar sektörel düzeyde incelendiğinde, son dönemde tarım dışı istihdam artışının görece yüksek olmasında inşaat ve toplum hizmetleri sektörlerinin rol oynadığı görüldü. İnşaat ve toplum hizmetleri sektörlerinin tarım dışı istihdama yaptıkları katkının yanı sıra, bu sektörlerdeki artışların da yüksek olduğu gözlendi. Toplum hizmetlerinin detayına bakıldığında ise son dönemde gözlenen güçlü artışların kamu yönetimi ve savunma, insan sağlığı ve sosyal hizmet faaliyetleri ile eğitim sektörlerinden geldiği görüldü.

-İSTİHDAMDA SON DÖNEMDE GÖZLENEN İYİLEŞME, SEKTÖRLER GENELİNE YAYILMADI-

Analizde, istihdamda son dönemde gözlenen iyileşmenin sektörler geneline yayılan bir gelişme olmadığı dikkat çekildi. Sanayi, sanayi ile bağlantılı hizmet kalemleri ve mali kuruluş, gayrimenkul kiralama ve iş hizmetleri sektörleri tarım dışı istihdama katkı anlamında kriz öncesine benzer bir eğilim sergilerken, işsizliğin kriz öncesi hızlı büyüme dönemlerinin dahi altına inmesinde inşaat ve toplum hizmetleri gibi yurt içi kredi koşullarına duyarlı veya kamu sektörü ile göreli olarak daha yakın ilişkisi olan sektörlerdeki istihdam artışları etkili oldu. - Ankara