Viop'ta 24 Saat İşlem Beklentisi

MUSAB TURAN - Küresel gelişmelerin Borsa İstanbul Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası'ndaki  (VİOP) volatiliteye etkisiyle oluşan fiyat boşlukları (GAP), bu piyasada işlem saatlerine ilişkin süren tartışmaları yeniden başlattı.

AA muhabirinin konuya ilişkin sorularını yanıtlayan Sermaye Piyasası Yatırımcıları Derneği (SPYD) Başkanı Arif Ünver, "Spot piyasada ve VİOP'ta öğlen tatili kalkmalıdır. Endeks kontratı çok kısa bir ara haricinde tam gün devam etmelidir" diye konuştu.

Türkiye'deki hisse senedi stoğunun azlığının yaratttığı olumsuz etkinin zincirleme olarak, vadeli işlemlerde daha belirgin olarak ortaya çıktığını belirten Ünver, küresel anlamda olumlu veya olumsuz bir gelişme olduğunda Borsa istanbul'un sıralamada her zaman ilk üçte yer aldığını dile getirdi.

Türkiye piyasasının coğrafi konumundan dolayı erken kapanmadığını dile getiren Ünver, "Spot piyasa ve vadelide öğlen tatili olması, finans merkezi olma hedefi olan bir ülkeye uygun model değildir. Hem spot piyasa hemde VİOP'un kesintisiz müzayede dediğimiz seanslarının öğle tatiline girmesi uygun değildir.

Her iki piyasada sabah açılıp akşam kapanmalıdır. Dünyada da bu şekildedir. Heleki bizimde nihai hedeflerimiz arasında olan finans merkezi yaklaşımı paralelinde, seanslara ara verilmesi doğru bir yaklaşım değildir. Bizler spot piyasada öğlen arasının kalkmasını beklerken, VİOP'ta öğlen arası modeline geçilmesini anlamlandıramadık. İleriye değil, geriye doğru bir gelişme olmuştur" değerlendirmesini yaptı.

"En azından endeks kontratı sürekli açık olmalı"

Fed Başkanı Ben Bernanke'nin 18 Eylül FOMC toplantısı kararlarını açıklamasının ardından vadeli piyasalarda yaşanan sert çıkışlara ilişkin yorumlarını paylaşan Ünver,  "Hisse senedi stoğunun azlığı, dayanak varlığı spot hisse senedi piyasası olan ve ek olarak kaldıraç etkisinide ortaya koyarsak, VİOP'ta dalga boylarının daha yüksek olması kaçınılmaz oluyor.

Amerika'da uygulanan modelde, endeks kontratı, vadeli işlem piyasasında çok kısa bir ara haricinde işleme açıktır. Ülkemizde en azından endeks kontratının sürekli açık olması faydalı olur" diye konuştu.

Türkiye sermaye piyasalarına Amerika'da  uygulanan modeli emsal gösteren Ünver, "Yatırımcıların bilinç düzeyinin artırılması, örneğin türev ürünlerin hedge amaçlı(riskten kaçınma) olduğu tam manası ile izah edilirse daha sağlıklı çözümler sağlamış oluruz. Nihai hedef finans merkezi olmak ise, ABD'de uygulanan model uygun olacaktır" ifadelerini kullandı.

Ünver, Borsa İstanbul yönetimine, "Spot piyasada ve vadelide öğlen tatili kalkmalıdır. Endeks kontratı çok kısa bir ara haricinde tam gün devam etmelidir" şeklinde çağrıda bulundu.

"VİOP işlemleri yurtdışındaki gelişmelere ilk açılışta hızlı tepki verebiliyor"

ALB Menkul Değerler Araştırma Müdürü Yeliz Karabulut ise Türkiye'nin Finans Merkezi olma yolunda hızla ilerlediğini belirterek, "Türkiye bu yolda atılımlar yapmakta. Buna rağmen işlem saatleri Finans Merkezi olma yolunda ilerleyen Türkiye'ye uymayan bir şekildedir. VİOP işlemleri her gün 09.15'te başlamakta ve akşam saat 17.45'te son bulmakta. Öte yandan bu yapı da değiştirildi. Artık  açılış 09.10, birinci seans bitimi 12: 30 olurken, 2. Seans başlangıcı 13: 55, seans bitimi de 17.45 oldu. Eskiden öğle arası yoktu şu an var" bilgilerini aktardı.

Yurtdışındaki örnekler incelendiğinde vadeli piyasalarda canlı seans bittikten sonra işlemlerin devam ettiğini anlatan Karabulut, şunları kaydetti:

"İşlemlerin bir kısmında 23 saat işlemler gerçekleşirken bir kısmında da 14 saat işlemler gerçekleşiyor. Bu yapı içerisinde akşam erken kapanan VİOP işlemleri yurtdışındaki gelişmelere ilk açılışta hızlı tepki verebiliyor ve yatırımcılar ciddi zararlar edebiliyor.

Burada kazananlar var fakat kaybedenler daha çok. Türkiye'nin finans merkezi olması yolundaki yapı taşlarından olan bu piyasa akşam erken kapanması nedeniyle ertesi gün açılışı kumar gibi olmaktadır.

Örneğin ABD Merkez Bankası'nın tahvil alımından çıkışı 22 Mayıs'ta Fed Başkanı Ben Bernanke tarafından ilan edilmiş fakat miktarı ve zamanı belirtilmemişti. Piyasalarda ise Fed yöneticileri tarafından Eylül beklentisi yaratılmıştı.

Gelişmiş ülkelerin sağladığı para bolluğundan faydalanan Türkiye gibi gelişmekte olan ülkeler, 22 Mayıs itibariyle sert tepkiler verdi. BİST 93.000'den 63.000'lere kadar geriledi. VİOP 115.000'den 78.000'lere kadar geriledi."

" Türkiye ise akşam ya da gece oluşan gelişmeleri ertesi gün fiyatlıyor ve çoğu zaman daha fazla tepki veriyor"

Yatırımcının satış (short) pozisyonlarını kapatamaması nedeniyle kaybını azaltamamasının piyasaya olan ilgiyi de düşürebildiğine işaret eden Karabulut,  şu sözlerle işlem saatlerinin önemine dikkati çekti:

"Çift yönlü olan bu piyasada hem satış yönünde işlemler yapılabilmekte hem de alış yönünde işlemler yapılabilmektedir, VİOP kaldıraçlı bir piyasadır dolayısıyla bu yönü ile kayıplar daha çok olmaktadır.

VİOP'ta 17: 45'te piyasa kapanıyor, ertesi gün saat 09.5'te açılıyor, biz duruyoruz fakat dünya dönüyor, işlemler ABD ve Asya spot piyasaları devam ediyor, gelişmiş piyasaların vadelileri nerdeyse hiç durmuyor. Yatırımcılar bu yapı ile risklerini aza indirmekte, en azından riskli durumda eli kolu bağlı durumda kalmamaktadır. Türkiye ise akşam ya da gece oluşan gelişmeleri ertesi gün fiyatlıyor ve çoğu zaman daha fazla tepki veriyor." - İstanbul