Almanya'da Emeklilik Primi Ödeyenlerin Hakları

Alman yayın kuruluşu Deutsche Welle, bu ülkede yaşayan Türk vatandaşlarının ülkelerine dönmesi halinde emeklilik haklarını kaybedip- kaybetmeyeceği sorusuna yanıt aradı. 2011 yılında Almanya'da yaklaşık 4 milyon 200 bin yabancının bir önceki yıldan 230 bin daha fazla olan emeklilik sigortası primi ödediği belirtildi. Bu artışta 2011 yılında Alman istihdam piyasasının Orta ve Doğu Avrupa ülkelerine açılmış olmasının etkili olduğu ifade edildi. Bunun yanı sıra 2004 yılında AB'ye üye olan ülkelerin vatandaşlarının emeğin serbest dolaşımı ilkesi uyarınca, çalışacakları yeri seçebilme özgürlüğüne kavuşması, Güney Avrupa ülkelerini vuran borç krizi nedeniyle çalışanların, ekonomik açıdan daha güçlü Avrupa ülkelerini tercih etmesinin de artışta rol oynadığı vurgulandı.

Almanya'daki yasalara göre herhangi bir Alman işletmesinde kayıtlı çalışan herhangi bir kimse, sosyal güvenlik sigortasına prim ödemekle yükümlü. Her ay çalışanların brüt ücretlerinin yüzde 18,9'u oranında emeklilik sigortası primi, yüzde 2,05 dolayında da bakım sigortası primi ödemesi yapılıyor. Bunun yarısı çalışan, diğer yarısı ise işveren tarafından karşılanıyor. Yıllar içerisinde, biriken emeklilik primi oldukça yüksek bir meblağa ulaşıyor. Ülkelerine dönen yabancıların sadece bir bölümünün bu primlerden tam olarak yararlanabildiği belirtildi. Duisburg Üniversitesi'nden İktisat alanında uzman Prof. Reinhold Schnabel, yabancı çalışanın AB ülkelerinden birinin vatandaşı olup olmadığının en önemli nokta olduğunu AB vatandaşları ile 'anlaşma imzalanan ülkeler' adı verilen ülkeler arasında bir fark gözetildiğini anlattı. Alman uzman, 'Bu ülkeler, AB'ye üye olmayan ancak Almanya ile emeklilik sigortası konusunda bir anlaşma imzalamış olan ülkeler, mesela Türkiye. İkili anlaşmalar, yabancı çalışanların emeklilik hakkını düzenliyor. Üçüncü grup ise AB üyesi olmayan ve Almanya ile herhangi bir anlaşma imzalamamış olan ülkeler.' Son grupta, Almanya'da prim ödenen sürenin ve primlerin ne kadarının geçerli sayılacağına ilişkin münferit kararlar alınıyor? dedi.

SADECE SİZDEN KESİLEN PRİM ÖDENİYOR

Herhangi bir AB üyesi ülkenin Almanya'da çalışan vatandaşı, Almanlar'la eşit haklara sahip. Diğer ülke vatandaşları içinse emeklilik maaşı hakkı doğup- doğmayacağı çalışma süresine göre belirleniyor. Yasalara göre 5 yıldan az prim ödenmişse, emeklilik hakkı doğmuyor. Ancak, bu durum, ödenen primlerin yok olduğu anlamına gelmiyor. Çalışanlar kendi ülkelerine döndükleri takdirde bu parayı geri isteme hakkına sahip. Prof. Reinhold Schnabel, bu seçeneğin sunulmasına rağmen bunun pek de akıllıca olmadığını vurgularken, 'Primlerin geri ödenmesi talep edildiğinde, sadece çalışanın ödediği pay geri alınabiliyor, işverenin değil. Emeklilik hakkı kazanıldıysa, bunu güvence altına almak daha mantıklı. Primin geri alınmasını ancak Almanya'da çok kısa süre çalışıldığı hallerde öneririm" diye hatırlatmada bulundu.

Uygulamadaki diğer seçenek; Almanya'da çalışılan sürenin saydırılması. Böyle bir uygulama; iki ülke arasında imzalanan "Sosyal Güvenlik Sözleşmesi" uyarınca Türkiye ile Almanya arasında mevcut. Bu sözleşme, Almanya'da ve Türkiye'de çalışılan sürelerin birlikte hesaplanmasına olanak tanıyor. Ancak, Almanya'da çalışanlar 'Bakım sigortası' için de prim ödemekle yükümlü. Bakım sigortası, yaşlılıkta muhtaç duruma düşüldüğünde huzur evlerinden faydalanma hakkını öngörüyor. Ne var ki bu Almanya'ya özgü bir uygulama olduğundan, çoğunlukla ülkelerine dönen yabancıların bu haktan faydalanması mümkün olmuyor.

Alman Sağlık Sigortası Yurt Dışı İrtibat Merkezi'nden Bernd Christl, kendi ülkelerine dönen yabancılar için o ülkedeki sigorta koşullarının geçerli olduğuna dikkat çekti. Christl, bakım sigortası primleri iki ülke arasındaki anlaşmanın kapsamında olmadığı için Almanya'da çalışıp Türkiye'ye dönen Türk vatandaşları için ödedikleri bakım sigortası primlerinin bir anlamı kalmadığını vurguladı.. Christl, bu tür durumlarda danışma hizmeti veren kurum ve kişilerden destek almanın önemine dikkat çekti.