Bulgaristan'da Belene Toplama Kampı Sergiyle Hatırlatıldı

Bulgaristan'da 1989 yılında sona eren eski komünizm rejiminin muhaliflerini sürdüğü Belene toplama kampının miras bıraktığı hatıralar başkent Sofya'da açılan bir sanat sergisinde yeniden canlandırıldı.

"Duvarı Delenler" adlı, Tuna Nehri'nin Persin ve çevresindeki adalarında bulunan kampta kalan eski mahkum Doktor Petar Bayçev'in çizdiği portreler ve diğer izlenimler, Ulusal Sanat Galerisi'nde sergilendi.

Büyük bölümü hüküm dahi giymeden, sadece "rejim karşıtı olma" suçlamasıyla Belene'ye sürülen ve kampta yaklaşık 5 yıl kalan Bayçev, kader arkadaşlarının portrelerini, dikkatini çeken obje ve ortamların resimlerini çizmiş, resim kenarlarında not düşürmüştü.

Yaşamını riske atarak, çeşitli yasa dışı yollardan eserlerini kampın dışına çıkarmayı başaran Bayçev'in arşivi bugün, belgelerin sınırlı bulunduğu Bulgar komünizmin en karanlık sayfalarından birini aydınlatılıyor.

Kızı İlina ve oğlu Veselin tarafından yıllarca saklanan eserler ayrıca bir albüm haline getirilirdi, orijinalleri ise galeri duvarlarında sergilendi.

Bulgaristan'ın komünizm diktatörlüğü yıkılışının 25. yıl dönümüne rastlanan sergi açılışına Cumhurbaşkanı Rosen Plevneliev, eski Cumhurbaşkanlarından Jelyü Jelev ve Petar Stoyanov, Sofya belediye Başkanı Yordanka Fandıkova ve Belene kabusundan sağı olarak çıkıp hala yaşayan bir çok eski mahkum da katıldı.

Cumhurbaşkanı Rosen Plevneliev, Belene'nin çevresindeki dikenli tellerini aşan resimleri içeren sergi ile ilgili açıklamasında, "Çocuklarımıza, komünizm konusundaki tüm geçekleri söyleme zamanı gelmiştir" dedi.

Mahkemeye çıkarılmadan, hüküm giymeden sadece Türk olduğu için Belene'ye 1985 yılında atılan Sabri İskender, AA'ya yaptığı açıklamada da, "Tam  bin 113 gün hüküm giymeden mahkum oldum. Bölgede mısır tarlalarında çalıştığımız zaman, kazdığımız her yerde topraktan insan kemikleri çıkardı"  diye konuştu.

Sabri İskender, Belene'de 1950'li yıllarında komünizmin vahşetlerinin çok daha büyük olduklarını anlatarak sözlerini şöyle sürdürdü:

"Bizim dönemimizde orayı Nazi toplama kamplarından farklı kılan sadece gaz odalarının olmayışıydı ama psikolojik işkence vardı. Biz o baskının önünde boyun eğilmedik, onu reddettik ve Türklüğümüzü koruduk. Ortada bir suç var, suçlu var ama hiç kimse asla ceza görmedi."

Komünizm rejiminin son döneminde sisteme karşı çıktığı için siyasi mahkum olarak hapis yatan politikacı Kazım Dal da sergiden çok etkilendiğini söyledi. Bugün iktidar ortağı sağıcı Reformcu Blok'un (RB) üyesi Hürriyet ve Şeref Halk Partisi'nin (NPSV) Başkan Yardımcısı Kazım Dal, serginin, geçmişin tüm gerçeklerini yansıdığını söyledi.

AA'ya konuşan Dal, "İşin en kötüsü, bu zulümleri yapanlar asla mahkeme önüne çıkıp gerekli cezayı görmemiştir. Maalesef hala gerçeklerle yüzleşmedik. Hak yerini bulmadı. Bunun tek bir suçlusu var:  siyasetçiler" dedi.

Dal, eski komünist rejiminin siyasi polis ajanlarının bugünkü siyasetten ihraç edilmeleri gerektiğini savundu.

Sergiyi gezen eski Cumhurbaşkanlarından Petar Stoyanov da özellikle gençlerin komünizmin ne olduğunu bilmeleri gerektiğini belirtti. Komünizm gibi rejimlerin asla geri dönmemeleri gerektiğini de ifade eden Stoyanov Stoyanov, AA'ya açıklamasında eskiden komünist partisi üyesi olmadan özgürlük ve serbest dolaşımın olmadığını, hatta normal çalışma özgürlüğü bile olmadığını söyledi.

Yeni genç neslinin geçmişle değil, daha ziyade internet ile ilgilendiklerini belirten Stoyanov, "Bizim görevimiz de geçmişi asla unutturmamaktır" dedi.

"Duvarı Delenler" sergisi bir hafta açık kalacak. - Sofya