Ekonomik krizle boğuşan Lübnan'ın IMF'den alacağı fonu nasıl değerlendireceği merak konusu

STEFANİ Lübnan'da son iki haftada siyasi ve ekonomik arenada yaşanan gelişmeler, ülke tarihinde son 30 yıldan bu yana yaşanan en büyük ekonomik krizin etkilerinin hafifleyebileceği ihtimalini gündeme getirirken, Uluslararası Para Fonunun (IMF) tahsis ettiği özel çekme hakkının (SDR) nasıl değerlendirileceği de merak ediliyor.

Uzun süredir derinleşen ekonomik kriz ve siyasi gerginliğin pençesindeki Lübnan'da son iki haftada kayda değer iki gelişme yaşandı. Bunların ilki; 13 ay sonra nihayet Necib Mikati başbakanlığında yeni bir hükümetin kurulmasıydı. Bir diğer gelişme önemli gelişme ise Lübnan'ın IMF'nin tahsis ettiği özel çekme hakkından 1 milyar 135 milyon dolarlık meblağı almasıydı.

1975-1990 yıllarındaki iç savaştan bu yana en ağır ekonomik krizle karşı karşıya olan Lübnan halkı, yerel para biriminin dolar karşısındaki rekor değer kaybı ve yakıt sıkıntısı gibi sorunların gölgesinde bir umut ışığı arayışında.

IMF'den özel çekme hakkı

Lübnan Maliye Bakanlığı, IMF'nin özel çekme hakkı uygulaması kapsamında 2021 yılı için 860 milyon dolar, o dönem tahsil edilmeyen 2009 yılı için de 275 milyon dolar olmak üzere Lübnan'a toplam 1 milyar 135 milyon dolar tahsis ettiğini belirtti.

IMF, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınıyla mücadelede küresel likiditeyi artırmak amacıyla ağustos ayında 650 milyar dolarlık SDR olarak adlandırılan rezerv para biriminin üye ülkelere tahsisinin yürürlüğe girdiğini duyurdu.

IMF, 2009 yılında da üye ülkelere küresel mali krizin etkilerini hafifletmek için 250 milyar dolar tutarında SDR rezervi temin etmişti. Lübnan, 2009'da ihtiyacı olmadığı için IMF'nin kendisine tahsis ettiği bu meblağı çekmek istememişti.

Söz konusu meblağın bugün Lübnan Merkez Bankası hesaplarına aktarılması bekleniyor.

"Fonların tasarrufu hükümetin elinde"

Lübnan merkezli Doğu Akdeniz Stratejik Araştırmalar Merkezi Direktörü ve ekonomi uzmanı Sami Nadir, AA muhabirine yaptığı açıklamada, IMF'den gelecek meblağın Merkez Bankasının hesabına yatırıldığını ancak nasıl tasarruf edileceğine hükümetin karar vereceğini belirtti.

Nadir, "IMF, fonların tasarrufu hakkında herhangi bir şart belirlemedi, hükümet bu konuda özgür." dedi.

IMF Başkanı Kristalina Georgieva, geçen ay yaptığı açıklamada, fonların Kovid-19 salgınından etkilenen küresel ekonominin iyileştirilmesine tahsis edilmesini umduğunu belirtmişti.

IMF fonunun kullanılabileceği alanlar

Uluslararası ekonomi uzmanı Casim Acaka ise IMF fonunun, Lübnan'ın hakkı olduğunu ve bir şarta bağlanmadığını ifade ederek, "IMF söz konusu fonu, ekonomiyi etkileyen Kovid-19'un etkilerini hafifletmek için hükümetin uygulamalarını desteklemek adına sağladı." diye konuştu.

Mali desteğin muhtemel üç alanda kullanılabileceğine işaret eden Acaka, ilkinin; işsizlik, eğitim ya da yakıt gibi sosyal alanlar olabileceğini söyledi.

Acaka, söz konusu fonun sağlık ve ülkenin ekonomik işleyişine yönelik yatırımların desteklenmesi şeklinde de değerlendirilebileceği görüşünü dile getirdi.

Halk üzerindeki muhtemel yansımaları

Acaka ayrıca, Lübnan'daki eğilimin vatandaşı doğrudan desteklemek lehine sübvansiyon politikalarını kaldırmak yönünde olduğunu, böylece yardım parasının bir kısmının finansman kartında kullanılabileceğini söyledi.

IMF yardımının doğrudan vatandaşın mali durumu üzerinde etkili olacağını kaydeden Acaka, "bu fonların, bir güvenlik ağı oluşturmak için harcandığı taktirde, insanlara olumlu yansıyacağının" altını çizdi.

İthalatçılar için dolar temin ederek yakıt, ilaç ve diğer temel malların ithalatını destekleyen Lübnan Merkez Bankasının artık bu politikayı sonlandıracağı ifade ediliyor.

"Yardım karnesi" desteği

Güvenlik ağı oluşturulması fikrine olumlu bakan ekonomist Velid Ebu Süleyman da ekonomik kriz nedeniyle temel tüketim ürünlerine yönelik devlet sübvansiyonunun kaldırılması adımlarına işaret etti.

Ebu Süleyman, "Günümüz şartlarında sübvansiyonun kaldırılması büyük bir zorluk. Sübvansiyon kaldırıldıktan sonra yardım karnesi aracılığıyla sağlık, sosyal ve gıda güvenliği gibi Lübnanlılar için temel yaşam unsurları korunmalı." dedi.

Lübnan'da devlet sübvansiyonunun kaldırılması adımları doğrultusunda yoksul ailelere verilecek "yardım karnesi" üzerinden her vatandaşa aylık 25 dolar ödeme yapılması planlanıyor. Bu plana göre 64 yaş üstü Lübnanlılar, 15 dolar ek ödeme alabilecek. Yardım kapsamında her ailenin alacağı aylık toplam yardım miktarının 126 doları geçmeyeceği ifade ediliyor.