İran'in Nükleer Programı

Uluslararası Atom Enerjisi Kurumu(UAEK) Başkanı

Yukiya Amano, İran'ın nükleer programına ilişkin hazırladığı son raporunda,

"Parçin nükleer tesisinde askeri amaçlı faaliyetlerde bulunduğundan kaygı

duyduklarını" bildirdi.

Amano, İran yönetiminin UAEK müfettişlerinin Parçin'de denetim yapmalarına

izin vermemesinin de "bu yöndeki kaygılarını güçlendirdiğini" belirtti.

Parçin'deki askeri faaliyetlere ilişkin güvenilir kaynaklardan elde

ettikleri bilgi ve belgelere sahip olduklarını ifade eden Amano, giriş izni

alamadıkları için iddiaları doğrulatamadıklarını ifade etti.

Amano, İran yönetiminin Parçin nükleer tesisinde temizlik faaliyetlerinde

bulunmasının da "askeri amaçlı faaliyetlerde bulunduğuna ilişkin kaygılarını

güçlendirdiğini" kaydetti.

Denetim yapabildikleri zenginleştirme tesislerinde yüzde 5 ve yüzde 20

oranında zenginleştirilmiş uranyum miktarında artış olduğuna işaret eden Amano,

İran yönetiminin Natanz nükleer tesisine IR-2m tipi yeni nesil santrifüj

yerleştirdiğini ancak gelişmiş bu santrifüjlerle üretim aşamasına geçilmediğini

bildirdi.

İran ile sürdürmekte oldukları "biçimlendirilmiş yaklaşım belgesi"

görüşmelerinde anlaşma sağlanamadığını belirten Amano, İran'ın yeni kuracağını

açıkladığı nükleer tesisler hakkında UAEK'yı bilgilendirmediği ve bu nedenle

rapor veremediklerini vurguladı.

İran ile UAEK temsilcileri biçimlendirilmiş yaklaşım belgesine ilişkin 15

Mayıs'ta Viyana'da 10.kez bir araya gelmiş ancak anlaşma sağlanamamıştı.

Taraflar, görüşmelerin devam etmesine karar verdiklerini belirtirken gelecek

görüşmenin tarihini açıklamamışlardı.

-NPT antlaşması ek protokolü -

İran'ın taraf olduğu Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi

Antlaşması'nın(NPT) ani denetimleri öngören ek protokolünü onaylamamakta ısrar

ettiğine işaret eden Amano, İran yönetimine, "şeffaf işbirliği önünde engel

teşkil eden ek protokolü onaylaması" çağrısını yineledi.

Raporunda, İran yönetiminin nükleer güvence denetimleri antlaşmasının Kod

3.1 maddesinin gereklerini de yerine getirmediğini ifade eden Amano, "Bu nedenle

Ajansın(UAEK)görevini tam olarak yapamadığını" bildirdi.

Güvence denetimleri antlaşmasının Kod 3.1 maddesi, antlaşmaya taraf olan

ülkenin yeni bir nükleer tesis kurmak istemesi halinde bunu planlama aşamasında

UAEK'ya bildirmesini öngörüyor. İran yönetimi ise antlaşmaya taraf oldukları

tarihte Kod 3.1 maddesine göre nükleer tesise yakıt(zenginleştirilmiş uranyum)

yüklendikten sonraki üç ay içinde bildirimde bulunmayı öngördüğünü, imza

tarihinden sonra güncelleştirilen bu maddeye uymak zorunda olmadıklarını

belirtiyor.

UAEK Başkanı Yukiya Amano'nun İran'ın nükleer programına ilişkin hazırladığı

22 Mayıs 2013 tarihli ve GOV/2013/27 sayılı raporunu yönetim kurulu üyesi 35

ülkenin heyet başkanları ile BM Güvenlik Konseyi'ne gönderdiği öğrenildi.

Basına açıklanmayan raporun, kurumun Viyana'daki merkezinde 3-7 Haziran

tarihleri arasında yapılacak olan yönetim kurulu toplantısında ele alınacağı ve

kamuoyuna açıklanacağı bildirildi. - VIYANA