Türkiye'de Çocukların Medya Kullanma Alışkanlıkları Araştırması

Çocuk ve Medya Hareketi kapsamında, 6-18 yaş çocukların kitle iletişim araçlarını (radyo, televizyon, internet, kitap, dergi, gazete, cep telefonu ve bilgisayar) kullanma alışkanlıklarını belirlemek amacıyla, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu  (RTÜK) tarafından " Türkiye'de Çocukların Medya Kullanma Alışkanlıkları Araştırması" gerçekleştirildi.

RTÜK'ten yapılan yazılı açıklamaya göre, kitap haline getirilen ve örneklemi Türkiye genelini temsil eden araştırma, 26 İl merkezi, ilçe, kasaba ve köylerinde 6-18 yaş grubunda yer alan ve 1-12. sınıflarda okuyan 4 bin 306 öğrenciye, yüz yüze görüşme yöntemiyle yapıldı.

Araştırmaya göre, öğrencilerin yüzde 97,9'unun evinde televizyon, yüzde 73,7'sinde bilgisayar/tablet, yüzde 63'ünde internet erişimi, yüzde 44,6'sında sabit telefon ve yüzde 38,3'ünde radyo mevcut.

Öğrencilerin yüzde 52'sinin evinde kendine ait odası bulunuyor. Bunların yüzde 65,7'sini lise öğrencileri oluşturuyor. Ailenin gelir düzeyi arttıkça kendine ait odası olan öğrencilerin oranı da yükseliyor.

Odasında televizyon bulunan öğrencilerin oranı yüzde 40, bilgisayar/tablet bulunanların oranı yüzde 80, internet erişimi olanların oranı yüzde 65, sabit telefonu olanların oranı yüzde 13,8 ve radyo bulunanların oranı ise yüzde 14.

-Çocukların önem sıralamasında internet ikinci, cep telefonu dördüncü

Araştırmada öğrencilerin en fazla önem verdikleri iletişim araçlarının kitap, gazete ve dergi olduğu ortaya çıktı. Kitap, gazete ve dergi yüzde 70,7 oranıyla iletişim araçlarının önem sıralamasında birinci sıraya otururken, internet yüzde 60,8, bilgisayar/tablet yüzde 48,6, cep telefonu yüzde 45, televizyon ise yüzde 40,5 oranında önem verilen iletişim aracı oldu. İncelenen iletişim araçları içinde en eskisi olan "radyo", öğrenciler tarafından yüzde 55,2 oranında "önemli değil" kategorisinde değerlendirildi.

-En fazla zaman cep telefonuna

Öğrenciler, cep telefonuna günde ortalama 2 saat 39 dakika, televizyona 1 saat 55 dakika, internete 1 saat 48 dakika, bilgisayar/tablete (internet dışında) 1 saat 34 dakika, kitap, gazete, dergi (ders kitabı dışında) okumaya 1 saat 32 dakika, radyo dinlemeye 58 dakika zaman ayırıyor.

Öğrencilerin iletişim araçlarına önem verme düzeyleriyle kullanma süreleri arasında paralellik bulunmuyor. Öğrencilerin önem sıralamasında yüzde 45 ile dördüncü sıraya yerleştirdikleri cep telefonu, en uzun zaman ayrılan iletişim aracı. Benzer şekilde yüzde 40,5 oranı ile beşinci sırada "önemli" bulunan televizyon ise en uzun zaman ayrılan iletişim aracı sıralamasında ikinci oldu. İletişim araçları arasında yüzde 60,8 oranı ile "önemlilik sıralamasında" ikinci durumda olan internet, günlük ortalama kullanım süresi açısından üçüncü sıraya yükseldi.

Araştırmaya katılan öğrenciler, dilin kullanımı, bilgi edinme, hayal gücü gelişimi ve davranışlar üzerindeki etkileri açısından iletişim araçlarını değerlendirdi. Her kategori için en fazla olumlu etkilenme bildirilen iletişim araçları kitap, gazete ve dergi oldu. İkinci sırada internet gelirken, televizyon üçüncü sırayı aldı. Bilgisayar/tabletin ardından beşinci sıraya yerleşen cep telefonu ise radyodan sonra en az olumlu etkilenme bildirilen iletişim aracı oldu.

-Çocuklar prime time izleyicisi

Araştırmaya katılan öğrencilerin "hafta içinde genel olarak televizyon izlediği saat dilimleri", yüzde 53,1 oranı ile "18.00-21.00", yüzde 25 oranı ile "21.00-24.00" arası ve yüzde 24 oranı ile "15.00-18.00" arası şeklinde sıralanıyor. Günün öğleye kadar olan bölümünde "ilkokul" öğrencileri; "21.00-24.00" ve "24.00-03.00" saatleri arasında ise "lise" öğrencileri daha yoğun televizyon izliyor.

Öğrencilerin televizyon izleme nedenlerinin başında yüzde 38,6 oranı ile vakit geçirmek geliyor. Öğrenciler, eğlenmek için yüzde 21,3; bilgi edinmek için yüzde 18,6 oranında televizyon seyrediyor. Dizileri ve çizgi film/çocuk programlarını izlemek için televizyon karşısına geçenlerin oranı yüzde 14,1 iken, haberleri izlemek, gündemi takip etmek ve dünyadan haberdar olmak için televizyon izleyenlerin oranı yüzde 13,2.

Öğrencilerin izlemekten hoşlandığı program türleri tercih sırasına göre incelendiğinde yüzde 28,7 oran ile çizgi filmler, yüzde 20,5 ile yarışma programları ve yüzde 15,6 ile yerli diziler başı çekiyor. Eğitim seviyesi ve gelir düzeyi arttıkça yerli dizileri izleme oranı düşüyor.

Müzik programlarını kız öğrenciler, spor programları ile yabancı filmleri erkek öğrenciler daha çok izliyor. Spor programları ile yabancı filmlerin izlenme durumu ilkokul seviyesinden liseye doğru artıyor. Türk filmlerini erkek öğrenciler daha fazla izliyor.

Belgesele dayalı programları izlediğini söyleyen erkek öğrencilerin oranı, kız öğrencilerden daha fazla. Belgesel izleme oranları yaş ve gelir seviyesiyle doğru orantılı olarak artıyor.

Kız öğrencilerin magazin programlarını izleme oranı yüzde 21,4 gibi çok büyük bir yoğunluk oluştururken, yaş büyüdükçe yükselen izleme oranı, gelir düzeyi arttıkça düşüyor.

Haber ve habere dayalı programları daha çok erkek öğrenciler izliyor, izleme oranı yaş arttıkça yükselirken gelir arttıkça düşüyor.

-Çocuklar en çok Kanal D, Star, ATV, Show TV izliyor

Öğrencilerin tarafından en çok izlenen televizyon kanalları sıralamasında yüzde 45 oranı ile Kanal D, yüzde 38,6 ile Star TV, yüzde 35,3 ile ATV ve yüzde 34,7 ile Show TV ilk dört sırayı paylaşıyor. Daha sonra yüzde 16,8 ile FOX TV, yüzde 16,4 ile TRT kanalları geliyor. Yüzde 13 oranında izlenen TRT Çocuk kanalı ise yedinci sırada yer alıyor.

-En çok izlenen çocuk kanalı TRT Çocuk

Öğrencilerin en çok izledikleri çocuk kanallarının başında yüzde 39,5 ile TRT Çocuk gelirken bunu, yüzde 36,6 ile Yumurcak TV, yüzde 28,5 ile Cartoon Network, yüzde 25,3'le Disney Channel, yüzde 10 ile Planet Çocuk, yüzde 9,7 ile Minika Go takip ediyor.

Öğrencilerin yüzde 81,3'ü televizyonu ailesiyle izlerken, yüzde 16,5'i tek başına, yüzde 1,6'sı ise arkadaşlarıyla birlikte izlediğini ifade ediyor.

Gelir düzeyi yükseldikçe aile ile birlikte televizyon izleme oranı düşerken tek başına televizyon izleme oranı artıyor.

-Çocukların yüzde 66,4'ü hiç radyo dinlemiyor

Öğrencilerin yüzde 7'si radyoyu sıkça dinlediğini belirtirken, yüzde 26,6'sı ara sıra dinliyor. Yüzde 66,4'ü ise hiç radyo dinlemiyor.

Öğrenciler müzik dinlemek, can sıkıntısını gidermek, vakit geçirmek, bilgi edinmek, eğlenmek ve haber almak amacıyla radyo dinliyor.

-Çocukların yüzde 46,3'ünün cep telefonu var

Araştırmaya katılan öğrencilerin yüzde 46,3'ünün cep telefonu var. Cep telefonuna sahip olma durumu, eğitim seviyesi ve gelir düzeyi ile doğru orantılı olarak artıyor ve lise grubunda yüzde 89,5'e ulaşıyor. Öğrencilerin yüzde 75,5'inin cep telefonunda internet bağlantısı bulunuyor.

Öğrenciler cep telefonlarını, birinci öncelikli olarak konuşma, ikinci öncelikli olarak mesajlaşma, üçüncü öncelikli olarak internete bağlanma, dördüncü öncelikli olarak sosyal ağlara bağlanma amacıyla kullanıyor.

-Yüzde 7,9'u hiç kitap, gazete, dergi okumuyor

Öğrencilerin yüzde 81,5'i ders kitaplarının dışında, düzenli olarak kitap okuduğunu, yüzde 28,8'i gazete ve yüzde 27,5'i de dergi okuduğunu ifade ederken yüzde 7,9'u hiçbirini okumadığını belirtiyor. Öğrencilerin yüzde 35,5'i bilgi edinmek, yüzde 12,3'ü okumasını geliştirmek, hızlı okumak, yüzde 12'si ise okumayı sevdiği için kitap/gazete/dergi okuduğunu bildiriyor. Gündemi takip etmek amacıyla okuyanların oranı yüzde 6,8; kendini geliştirmek için okuyanların oranı ise yüzde 6,6; eğlenmek için kitap okuyanlar yüzde 5,6'lık bir oran oluştururken can sıkıntısından kurtulmak, vakit geçirmek için okuyanların oranı yüzde 5,2 olarak belirlendi.

Öğrenciler, yüzde 39 oranı ile hikaye, roman ve yüzde 22 oranı ile macera, aksiyon türlerini okumayı tercih ediyor. Kitap, gazete, dergi okumadığını söyleyen öğrencilerin yüzde 26'sı okumayı sevmiyor, yüzde 17,8'i okumayı sıkıcı buluyor, yüzde 11,7'sinin "okumak ilgisini çekmiyor", yüzde 10,5'i ise okumaya vaktinin olmadığını belirtiyor. "Okumayı sevmiyorum" diyen öğrencilerin oranı yüzde 30 ile lise grubunda en üst seviyeye ulaşıyor.

Öğrenciler, okul dışındaki zamanlarında hangi etkinlikleri ne sıklıkla gerçekleştirdiklerinin de değerlendirildiği araştırmanın bulgularına göre, öğrenciler okul dışında en fazla aileyle birlikte vakit geçiriyor. Öğrencilerin yüzde 36,2'lik bölümü okul dışındaki zamanlarında sıklıkla ders çalıştığını belirtirken, yüzde 34,5'lik kesim ise okul dışındaki zamanlarında her zaman ders çalıştığını ifade ediyor.

Okul dışında sıklıkla gerçekleştirilen etkinliklerde üçüncü sırayı kitap, gazete, dergi okumak alırken, dördüncü sırada arkadaşlarla vakit geçirme geliyor. Diğer etkinlikler gerçekleştirme oranlarına göre, spor yapma, açık alanda oynama, TV izleme, internette vakit geçirme, bilgisayarda oyun oynama, resim yapma, kapalı alanda oyun oynama, müzik ve sanatla uğraşma, radyo dinle olarak sıralanıyor.

Ayrıca erkek öğrenciler spor ve oyuna kız öğrencilerden daha fazla zaman ayırırken, kız öğrenciler de müzik ve resim çalışmalarına erkek öğrencilerden fazla vakit ayırıyor. Oyuna, spora ve sanata ayrılan zaman sınıflar ilerledikçe azalırken, gelir seviyesi yükseldikçe artış gösteriyor. - Ankara