Yemen'deki Husiler bir yıldır Marib'in "sağlam duvarlarını" aşamıyor

Yemen'de hükümetin en önemli kalelerinden biri olan Marib ili, İran destekli Husilerin bir yıldır devam eden şiddetli saldırıları karşısında direnmeye devam ediyor.

Başkent Sana'nın yaklaşık 170 kilometre kuzeydoğusunda yer alan, 17 bin kilometrekareden fazla yüzölçümüne sahip Marib, meşru hükümetin batı ve kuzey bölgelerindeki "kalesi" kabul ediliyor.

Hükümetin önemli nüfuzunun bulunduğu Marib ilinde Savunma Bakanlığı ve Genelkurmay Başkanlığı karargahı da yer alıyor.

Ülkenin stratejik öneme sahip petrol bölgesini kontrol etme ve hükümetin nüfuzunu sonlandırma hedefiyle geçen yıl Marib'e saldırılarını yoğunlaştırmaya başlayan Husiler bazı önemli noktaları ele geçirdi. Ancak İran destekli milisler, daha sonra Marib'in "sağlam duvarları" karşısında tökezlemeye başladı.

Son dönemde rüzgarın tersine döndüğüne işaret eden gözlemciler, Yemen ordusunun yeni yılın ilk günlerinden bu yana Marib'de savunmadan taarruza geçtiğini ve geçen yıl Husilerin ele geçirdiği geniş alanlarda denetimi yeniden sağlamayı başardığını ifade ediyor.

Yaklaşık 7 yıldır iç savaşın sürdüğü Yemen'de çatışmalar Marib'e ulaşmadan önce de bölge sakinleri kısıtlı hizmetlerden ve siyasi ilgi odağının dışında olmaktan yakınıyordu.

Husilerin Marib'e yönelik saldırıları

Marib'in merkezini ele geçirmeyi hedefleyen Husiler, 6 Şubat 2021'de büyük bir askeri operasyon kapsamında binlerce milisini seferber etti.

Hükümet güçleri ile Husiler arasındaki şiddetli çatışmalar ilin batı tarafında, özellikle de Marib'in yaklaşık 25 kilometre yakınındaki Sarvah ilçesinde yoğunlaştı.

Yemen ordusuyla yaşanan şiddetli çatışmalardan sonra 11 Şubat'ta Sarvah'ta stratejik öneme sahip Kufel karargahını ele geçiren Husiler, 19 Mart'da da aynı bölgede Sana ile Marib'i birbirine bağlayan iki ana yol üzerindeki stratejik Heylen Dağı bölgesinde denetimi sağladı.

Husi milisler, bu ilerlemenin ardından Sarvah'taki El-Muşecca ve El-Kesara bölgelerinde daha geniş bir nüfuz elde etti.

Husilerin Marib'in güneyine yönelişi

Günaşırı çatışmalara tanık olunan Muşecca ve Kesara bölgelerinde 2021'in ilk yarısında niteliksel bir atılım gerçekleştiremeyen Husiler, saldırılarını güneye çevirdi.

Marib'in güneyindeki Harib ilçesi 22 Eylül 2021'de Husiler tarafından ele geçirildi.

Hükümet güçlerine karşı saldırıyı da ihmal etmeyen Husiler, Harib ilçesiyle tek ikmal hattının geçtiği El-Abdiyye ilçesini ele geçirme hedefiyle ileri bir saldırı başlattı.

İran destekli milisler, yaklaşık bir ay süren abluka ve şiddetli çatışmaların ardından Abdiyye'yi tamamını ve ardından Marib'e yaklaşık 30 kilometre mesafedeki Cuba ilçesinin merkezini ele geçirdi.

Bu gelişmeler üzerine hükümet güçleri, kuşatma endişesiyle Cuba ile büyük bir ikmal hattına bağlı olan Cebel Murad bölgesinden çekilmek zorunda kaldı. Ardından Husiler söz konusu bölgeyi ele geçirdiğini duyurdu.

Rüzgarın tersine dönmesi

Yemen ordusuna bağlı Amalika Tugayları, 2022'nin ilk günlerinde Marib'in bitişiğinde Husilerin kontrolündeki petrol bölgesi Şebve iline geniş çaplı askeri operasyon başlattı.

Husilerle yaşanan şiddetli çatışmaların ardından 10 Ocak'ta Şebve'nin tüm ilçelerinde kontrolü sağladığını duyuran Amalika Tugayları, operasyonu Şebve'nin coğrafi sınırları dışına taşıyarak, Marib'e bağlı Harib ilçesine doğru ilerlemeye başladı.

Amalika Tugayları, 25-26 Ocak'ta stratejik Harib ilçesi ile Mela bölgesinin Husilerden geri alındığını ve iki noktada kontrolün sağlandığını duyurdu.

Büyük insani kayıplar

Husilerin Marib'e saldırıya başlamasından bu yana geçen bir yıl boyunca, Suudi Arabistan öncülüğündeki Arap koalisyonu, hükümet güçlerini desteklemek için yüzlerce hava saldırısı gerçekleştirdi.

Arap koalisyonundan 18 Kasım 2021'de yapılan açıklamada, herhangi bir süre belirtilmeden "Marib'deki çatışmalarda 27 bin Husi milisin öldürüldüğü" ifade edildi.

Aynı gün Fransız haber ajansı AFP, ismi açıklanmayan Husilerin sözde savunma bakanlığı yetkilisine dayandırdığı haberinde, Haziran 2021'den bu yana Husilerin Marib'de 14 bin 700 kayıp verdiğini aktardı.

Aynı haberde bir hükümet yetkilisine göre aynı dönemde bölgedeki çatışmalarda yaklaşık 1250 Yemen askerinin öldüğü kaydedildi.

İç savaş nedeniyle büyüyen insani kriz

Yemen hükümetine bağlı Mülteci Kampları İdaresi Yürütme Biriminden 2021 sonunda yapılan açıklamada, "Ülkede savaştan kaçarak iç göçmen durumuna düşen kişi sayısı 4 milyon 100 bine ulaştı." ifadesi kullanıldı.

Bu kişilerden 2 milyon 800 bininin başta Marib olmak üzere hükümetin kontrolü altındaki bölgelerde, 1 milyon 300 bininin ise Husilerin kontrolündeki bölgelerde yaşadığı kaydedildi.

Uluslararası Göç Örgütü de bu ay başında yaptığı açıklamada, Aralık 2021-Ocak 2022 arasında Marib'de 8 bin 214 kişinin yerinden edildiğini duyurdu.

Birleşmiş Milletler (BM) Mülteciler Yüksek Komiserliğine göre, Yemen'deki en büyük yerinden edilmiş insan yoğunluğu olarak Marib tek başına 1 milyondan fazla insanı barındırıyor.

Hükümet yetkilileri ise Marib'de yerinden edilmiş insan sayısının 2 milyonu aştığının tahmin edildiğine ve bu rakamın ülkede yerinden edilmiş 4 milyon insanının yarısından fazlasını oluşturduğuna dikkati çekiyor.

BM raporlarına göre Yemen'de yaklaşık 7 yıldır devam eden iç savaş doğrudan ve dolaylı olarak 377 bin kişinin hayatını kaybetmesine yol açtı.

Dünyanın en fakir ülkeleri arasında yer alan Yemen'de iç savaş nedeniyle büyüyen insani kriz de korkunç boyutlara ulaştı. BM'ye göre, Yemen'deki 30 milyonluk nüfusun yüzde 80'i insani yardıma ve korunmaya ihtiyaç duyuyor. Savaşın Yemen ekonomisine de yaklaşık 126 milyar dolarlık zarar verdiği belirtiliyor.