İstihdamda Üniversiteliler ve Meslek Liseliler Tercih Ediliyor

Murat Birinci - Türkiye'de eğitim düzeyinin artmasıyla istihdam edilenlerin eğitim düzeyleri de artıyor. 2004-2012 döneminde istihdam sayısını en fazla artıran eğitim grubu yüzde 102,8 ile yükseköğretimliler, yüzde 59,7 ile de meslek liseliler oldu.

AA muhabirinin Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerinden derlediği bilgilere göre, 15 yaş ve üzeri istihdam edilenlerin sayısı 2012 yılında 2004 yılına göre yüzde 26,4 oranında artarak, 19 milyon 631 bin kişiden 24 milyon 821 bin kişiye ulaştı.

Eğitim durumuna göre istihdam dağılımı incelendiğinde ise, 2004 yılına göre 2012 yılında eğitim grubu açısından istihdam sayısında en fazla artış yüzde 102,8 ile yükseköğretimliler grubunda görüldü. Bu grubu yüzde 59,7 ile mesleki/teknik liseliler takip etti. Türkiye'de eğitim düzeyinin artmasıyla okur-yazar olmayanların istihdama katkısı yüzde 10,5 azaldı. 2004 yılında okur-yazar olmayan 1 milyon 250 bin kişi istihdam edilirken, bu sayı 2012 yılında 1 milyon 119 bin kişiye düştü.

Liselilerin istihdamdaki artışı ise 2004-2012 döneminde yüzde 5,5 oranında gerçekleşti. 2004 yılında 2 milyon 385 bin kişi olan istihdam sayısı 2012 yılında 2 milyon 512 bin kişiye ulaştı.

Son yıllarda istihdamda yükseköğretimlilerin ve mesleki/teknik liselerin payı giderek arttı. Yıllık bazda istihdamda eğitim gruplarının payı incelendiğinde 2004 yılında yüzde 7,7 oranında olan mesleki/teknik liselilerin payı, 2012 yılında yüzde 9,7 seviyesinde gerçekleşti. Aynı dönemde yükseköğretimlilerin payı ise yüzde 11,3'ten yüzde 18,1'e yükseldi.

Lise altı eğitimlilerin istihdam içindeki payı ise 2004 yılında yüzde 62,5'ten 2012 yılında yüzde 57,5'e, liselilerin payı yüzde 12,1'den yüzde 10,1'e ve okur-yazar olmayanların payı ise yüzde 6,4'ten yüzde 4,5'e geriledi.

-İş gücünün ortalama eğitim seviyesi yükseliyor-

Konuyla ilgili AA muhabirine değerlendirmede bulunan Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (BETAM) Uzman Araştırmacısı Dr. Zümrüt İmamoğlu, 2004-2012 yılları arasında giderek daha fazla kişinin yükseköğretim ve meslek/teknik liselerden mezun olmasıyla istihdam ve işgücü içerisindeki paylarının da arttığını belirtti.

Bu alanlardaki mezun sayısının küçük olması nedeniyle artış oranların da yüksek göründüğünü kaydeden İmamoğlu, "Örneğin lise altında istihdam 2004-2012 arasında yaklaşık 2 milyon kişi artmış. Yükseköğretim mezunlarında ise artış 2,3 milyon kişi. Kişi sayısı olarak birbirine oldukça yakın. Fakat lise altı eğitimlilerde toplam istihdam stoku oldukça yüksek yaklaşık 14 milyon, yükseköğretimliler ise yalnızca 4,5 milyon. Bu yüzden yüksek öğretim artış oranı yüzde 102, lise altı için ise sadece yüzde 16 görünüyor" dedi.

Verilerin son sekiz yıldır Türkiye'nin yükseköğretim ve meslek lisesi mezun sayısını hızla artırdığını gösterdiğine dikkati çeken İmamoğlu, bu sayede iş gücünün ortalama eğitim seviyesinin de giderek yükseldiğine dikkati çekti.

-626 bin kişi 1 yıl ve üzeri süredir iş arıyor-

Bu arada, 2004 yılında 2 milyon 385 bin işsizin yüzde 38,5'i (918 bin), 1 yıl ve daha fazla süredir iş ararken, bu oran 2012 yılında yüzde 24,9'a (626 bin) geriledi. 2012 yılında 2 milyon 518 bin işsizin yüzde 33,6'sı 1-2 aydır, yüzde 25,9'u 3-5 aydır, yüzde 11,7'si 6-8 aydır, yüzde 4'ü 9-11 aydır, yüzde 16,1'i 1-2 yıldır, yüzde 5,9'u 2-3 yıldır ve yüzde 2,9'u 3 yıldır iş arıyor.

-"İşe alma ve işten çıkarma maliyetleri iş bulma süresini uzatıyor"-

İş bulma sürelerinin uzunluğunun iş gücü piyasasındaki katılıklara bağlı olduğunu vurgulayan İmamoğlu da, işe alma ve işten çıkarma maliyetlerinin yüksekliği, işsizlik sigortası süresinin uzunluğu gibi faktörlerin bu süreyi uzatan yapısal faktörler olduğunu belirtti.

Bunun yanı sıra konjonktürel olarak kriz dönemlerinde de zaman zaman bu sürelerin ortalamanın üzerine çıktığını anlatan İmamoğlu, "Türkiye'de işe alma ve işten çıkarma maliyetlerinin oldukça yüksek olması iş bulma sürelerini uzatan faktörlerin başında gelmektedir" diye konuştu.

Vasıf uyumsuzluğunun da iş bulma sürelerini uzatan diğer bir faktör olduğuna işaret eden İmamoğlu, bir ülkede eğitim sisteminin kişilere edindirdiği vasıflarla iş gücü piyasasında talep edilen vasıflar arasında uyuşmazlık olmasının iş arama/bulma sürelerini uzattığını, hatta iş arayan bazı kişilerin ümitsizliğe kapılarak iş aramaktan vazgeçmesine neden olabileceğini söyledi.

İmamoğlu, mesleki bazda işsizlik oranları arasında büyük farkların olmasının, vasıf uyumsuzluğunun belirtilerinden biri olduğunu aktararak, "Bunun önüne geçebilmek için iş gücü piyasalarının gelecekteki ihtiyaçlarına yönelik tahminler üretilmesi ve eğitim politikalarının buna göre planlanması gerekmektedir" dedi.

Öte yandan, 204-2012 yılları eğitim durumuna göre istihdam edilenlerin sayısı şöyle gerçekleşti:

(Bin)

Okur-yazar olmayanlar Lise altı eğitimliler Lise Mesleki veya teknik lise Yükseköğretim Toplam

2004 1.250 12.269 2.382 1.515 2.215 19.631

2005 1.109 12.269 2.349 1.858 2.481 20.066

2006 1.062 12.295 2.312 2.059 2.695 20.423

2007 990 12.342 2.365 2.157 2.884 20.738

2008 960 12.525 2.356 2.212 3.140 21.193

2009 1.002 12.563 2.266 2.126 3.321 21.278

2010 1.082 13.427 2.294 2.179 3.612 22.594

2011 1.147 14.224 2.432 2.297 4.009 24.109

2012 1.119 14.277 2.512 2.420 4.493 24.821

Yayıncı: Zekeriya Gülün - İSTANBUL