Dağlardan Gelen Lezzet "Keledoş"

MESUT VAROL - Doğu Anadolu Bölgesi'nde zengin kahvaltısıyla öne çıkan Van'da ilkbaharda dağlardan toplanan otların kurutulmasıyla yapılan "keledoş" yemeği, sofraların vazgeçilmezleri arasında yer alıyor.

İpek Yolu güzergahında olması dolayısıyla tarih boyunca yolcuların konakladığı mekanlara ev sahipliği yapan Van, zengin mutfağıyla da ziyaretçileri cezbediyor.

Kentin yemek kültürünü oluşturan en önemli değerlerden olan ve dağlarda toplanan otların kurutulmasıyla hazırlanan tescilli lezzet "keledoş", yörede yapımı en zahmetli yemek olmasına rağmen özel günlerde sofralardan eksik olmuyor.

Özellikle kalabalık ailelerde pişirilen "keledoş" için yörede beslenen, henüz yaşını doldurmamış erkek veya hiç doğum yapmamış dişi koyunun kuşbaşı haline getirilmiş eti tercih ediliyor.

Bunların yanında yemeğin yapımında krem renginde "koçbaşı" diye tabir edilen nohut, aşurelik buğday, çökeleğin güneşte kurutulmasıyla elde edilen kurut, dağlarda yetişen ak pancar, kuru soğan, sarımsak, yeşil mercimek, tereyağı, pul biber, yenibahar, karabiber ve kaya tuzu malzemeleri kullanılıyor.

Baklagillerin ayrı ayrı tencerelerde pişirildikten sonra kazanda karıştırılmasıyla yaklaşık bir saatte hazırlanan "keledoş", sofraları süslüyor.

1800 yıldır sofralardan eksik olmuyor

Kentin yemek kültürünü gelecek nesillere aktarmak için bir arayan gelen ve Mavi Fularlılar olarak bilinen kadınlar tarafından yapılan "keledoş"u tadanlar, bu lezzetten vazgeçemiyor.

Mavi Fularlıların temsilcisi Nuran Demirhan, AA muhabirine, "keledoş" yemeğinin 1800 yıl önceden günümüze geldiğini anlattı.

Atalarından kalan bu yemeği daha çok kalabalık sofralar için yaptıklarını belirten Demirhan, bu lezzetin geçen yıl Van Ticaret ve Sanayi Odasınca tescil ettirildiğini anımsattı.

Demirhan, keledoşun yapılışını şöyle tarif etti:

"Kurut ezilerek ayran kıvamına, et pişirilerek kavurma haline getirilir. Bir gün önceden nohut haşlanır. Ak pancar dediğimiz otu yine önceden haşlayıp süzeriz. Mercimek ve buğdayı da ayrı ayrı haşladıktan sonra yemeğimizi pişirmeye başlıyoruz. Bunun için kazanda tereyağımızı kavurduktan sonra soğan ve ardından eti kavuruyoruz. Ardından diğer malzemelerimizi katarak pişirmeye başlıyoruz. Yaklaşık 20 dakika piştikten sonra ayran haline getirdiğimiz kurut, biber ve kaya tuzumuzu ekliyoruz. Yemeğimizi bir saat pişirdikten sonra tereyağında kavurduğumuz biber ve sarımsak sosuyla servis ediyoruz."

"Sadece keledoş için Van'a gelenler oluyor"

Demirhan, kullanılan malzemeleri yöreden temin ettiklerini belirterek, şunları kaydetti:

"Bahar aylarında pancarımızı dağlardan toplayarak kurutmaya başlıyoruz. Yine kurutu yaz aylarında yapıyoruz. Bu iki malzeme 'keledoş'a ayrı bir lezzet katıyor. Sadece 'keledoş' için Van'a gelenler oluyor. Yine Van'ın kültürel değerleri olan Van Kalesi, Van Gölü ve Van Kedisi'ni görmeyen gelenler 'keledoş' yemeden gitmezler. Yöremizin çok kıymetli bir yemeğidir. Diğer bölgelerde bu lezzetin yapılmamasının nedeni, ak pancarının sadece buradaki yüksek kesimlerde yetişiyor olmasıdır. Herkesi Van'a 'keledoş' yemeye bekliyoruz."

Neslihan Güzel de özellikle yemeğe ayrı bir tat veren ak pancarının önemine değinerek, "Bu yemeğe tat katan bu pancardır. Çok lezzetlidir, herkese tavsiye ediyoruz. Van'a gelip 'keledoş' yemeden gitmeyin." diye konuştu.

Hilal Dede ise Mavi Fularlılar olarak Van mutfak kültürünü ve kenti tanıtmak için çalışmalar yaptıklarını ifade ederek, unutulmaya yüz tutmuş gelenek ve göreneği yaşatmaya amaçladıklarını söyledi.