Grafikli - Ayetullah Nemr'in İlişkileri Kopartan İdamı

Suudi Arabistan'da 2 Ocak'ta idam edildiği duyurulan 47 kişi arasında bulunan Şii din adamı Nemr Bakır en-Nemr, Basra Körfezi'nde yaşayan Şiiler üzerindeki etkisiyle ve Suudi Arabistan yönetimine karşı muhalif görüşleriyle tanınıyordu.

Suudi Arabistan Krallığı vatandaşı Şii din adamı Ayetullah Nemr Bakır en-Nemr, 1959 yılında Suudi Arabistan'ın kuzeydoğusundaki zengin petrol yataklarıyla bilinen Katif bölgesinde yer alan Avvame'de doğdu. Yaklaşık 30 milyon nüfusa sahip Suudi Arabistan'da, yüzde 10 ile 15 arasında olduğu tahmin edilen Şii nüfusun büyük çoğunluğu da ülkenin kuzeydoğusundaki Katif bölgesinde yaşıyor.

Dini eğitim için orta öğreniminden sonra İran'da yaşanan devrimin etkisiyle 1979 yılında İran'a giden ardından Suriye'de eğitimini tamamlayan Nemr, 1994'te Suudi Arabistan'a dönerek Avvame'de dini faaliyetlere başladı. Avamme'de cuma namazlarındaki hutbeleri ve siyasi görüşleriyle bölgedeki gençler üzerinde etkili olan Nemr, krallıkta yaşayan Şiilerin de önderi olarak görüldü.

-Adil ve eşit seçim talep etmişti

Suudi Arabistan hanedanlığına ve rejimine yönelik keskin muhalefeti, eleştirileri ve ülkedeki Şiiler üzerindeki etkisi Nemr'i, tehdit algısı yüksek Suud rejimi gözünde dikkati çeker noktaya taşıdı. Krallıkta yönetime karşı çıkma ve halkı ayaklanmaya teşvik suçlamasıyla bir çok kez gözaltına alınan Nemr, 2006'da "Ülkede adil ve eşit seçime gidilmesi çağrısı" nedeniyle tutuklandı.

Bakır Nemr'in 2006'daki tutuklanma sürecinde polis tarafından işkence gördüğü iddiaları üzerine destekçileri protesto gösterileri düzenledi. Protestoların ardından Nemr serbest bırakıldı.

- "Suud'tan ayrılırız"

Şubat 2009'da Medine'deki Cennet el-Baki mezarlığında Suudi güvenlik güçlerinin Şii hacılara müdahalesi sonrası çıkan arbede ülkenin doğusundaki  Şii azınlığın yoğun olarak yaşadığı kentlere sıçradı. Nemr'in bu dönemdeki yönetim karşıtı açıklamaları, Suudi Arabistan güvenlik güçlerinin protestolara müdahalesinin daha da sertleşmesine neden oldu.

Nemr açıklanmasında "Eğer ki bizim onurumuzu aşağılamaya devam ederlerse, o zaman tüm seçenekler meşrudur. Onurumuzu kurtarmak için gerekirse bu ülkeden ayrılmayı talep etmeye kadar gidebiliriz. Sonuçları ne olursa olsun, önemi yok." diye konuşmuştu.

Ayetullah Nemr bir konuşmasında Bahreyn ve Suudi Arabistan'ın doğu bölgelerini birbirine bağlayan İran'daki rejime benzer bir sistemi savundu.

- Arap Baharı sürecinde Nemr'in Körfez'deki etkisi

2011 Arap Baharı sürecinde Nemr'in  Suudi rejimine karşı eleştiri dozu da yükseldi.  Bahreyn'de başlayan ayaklanmalar ile ilgili yaptığı konuşmalarla Suudi Arabistan'ın Bahreyn'de  gösterileri bastırmak için müdahalesini sert ifadelerle eleştirdi.

Bahreyn'deki gösterileri savunmak için gerekirse kanlarının dökülmesinden kaçınmayacaklarını dile getiren Nemr, Suudi Arabistan'ın gergin ilişkilere sahip olduğu İran'ın "gösterileri kışkırttığı" iddialarıyla ile ilgili şu ifadeleri kullandı:

"Kendinizden utanmalısınız. İran askeri yeteneklerini geliştiriyor. Yapabiliyorsanız siz de yapın... Başka bir ülkenin bu işleri, karıştırmasından bahsediyorsanız, kimse bu yabancı devlet onunla işinizi görün bitsin. Suudi Arabistan, Bahreyn'deki gösterilere 'demirden yumrukla karşılık vereceğiz' diyor. Gidin bu demir yumruğunuzu o yabancı devlete vurun. Neden biz aciz 40-50 kişiye vuruyorsunuz? Eğer ki suçlu yabancı bir devletse, gidin yılanın başını ezin. Eğer İran'ı kastediyorsanız gidin ve İran'ı vurun veya o hangi devletse onu vurun. Hadi demir yumruğunuzu görelim"

Temmuz 2012'de Suudi Arabistan'ın resmi haber ajansı, Nemr'in halkı ayaklanmaya kışkırttığı suçlamasıyla tutuklandığını açıkladı. Tutuklanma esnasında Ayetullah Nemr'in polis tarafından ayağından yaralandığı iddiası bölgedeki Şiiler arasında ayaklanmalara neden oldu. Suudi Arabistan İçişleri Bakanlığı ise, Şeyh'in polise ateş açıp kaçmaya kalkışması üzerine vurulduğu açıklaması yaptı.

Suudi Arabistan basınında çıkan haberlere göre Nemr, Avvame'de "Terör hücresi kurmak, el yapımı patlayıcı üretmek, güvenlik güçlerine ve ticari merkezlere saldırı düzenleyerek halkı ayaklanmaya teşvik etmek" gibi suçlarla itham edildi.

2013 yılında yargılanmaya başlayan Nemr 5 Ekim 2014'te "Protestolara teşvik etmek, fitne çıkarmak, güvenlik güçlerine direnmek, ateş açmaya çalışmak" suçlamasıyla idama mahkum edildi.

Nemr'in yargılanmasından sonra idam cezasına çarptırılmasıyla Şii dünyasından Suud-i Arabistan'a yönelik tepkiler arttı.

-Nemr, Esed'e de karşıydı

Nemr'in idamı Tahran tarafından  Suudi Arabistan'ın Şiilere yönelik düşmanlığı olarak nitelendirilse de  Nemr Bakır, İran'ın Suriye politikalarını eleştirdiği için Tahran tarafından görmezden geliniyordu. Nemr, bir vaazında Suriye ile ilgili "Zalimlere ayrım yapılmaksızın karşı çıkılması" gerektiğini söylemiş, Beşşar Esed'i isim verek "Zalim ve Diktatör" olarak nitelemişti.

Hangi mezhepten olursa olsun rejime muhalif birçok aktivist ve din adamına karşı benzer tutumu gösteren Suud-i Arabistan Şeyh Nemr'le birlikte  43'ü Arap Yarımadası El Kaidesi örgütüne mensubu, 4'ü ise Suudi Arabistan'lı Şii 46 mahkumu da değişik suçlardan idam etmişti.