Hasankeyf Yeniden Hayat Buluyor

ÖZGÜR AYAYDIN/ SELMAN TÜR - Yapımı tamamlanan Ilısu Baraj Gölü altında kalacak Batman'ın Hasankeyf ilçesi, yeni yerleşim yerinde sakinlerine tarihi dokuda çağdaş yaşam olanakları sunacak.

Su altında kalacak 3 bin 500 nüfusa sahip Hasankeyf'in tarihi ve kültürel varlıklarıyla 3 kilometre uzaklıktaki yeni yerleşim alanına taşınması için hummalı çalışmalar sürüyor.

Tarihin, çevresel ve kültürel değerlerin korunması, gelecek nesillere aktarılması için yürütülen çalışmalar kapsamında, su altında kalacak Hasankeyf'teki tarihi eserler yeni yerleşim birimine taşınıyor.

6 milyar lira kaynakla 3 bin dekar alanda kurulumu devam eden yeni yerleşim yerinde kamu binaları ve birçok sosyal tesisin yanı sıra bölge mimarisine uygun iş yeri ve konutlar inşa edildi.

Baraj gölü kenarında yapılan yeni yerleşim yerinin, doğa, su ve kültür turizmi bakımından da gelişmesi hedeflenirken, proje tamamlandığında alan bölge turizminin gelişmesine de katkı sağlayacak.

Çalışmalar tamamlandığında Hasankeyf'in uğranılan değil, konaklanılan ilçe haline gelmesi hedefleniyor.

-Önce kamu binaları taşındı

Türkiye'nin gözde ilçelerinden biri olması hedeflenen yeni Hasankeyf'te çalışmalar aralıksız devam ediyor. Eski Hasankeyf'in yerleşim alanı 500 dekar iken yeni yerleşim yeri 3 kilometre uzaklıktaki 3 bin dekar alana inşa edildi.

Yeşil alan miktarının arttığı yeni yerleşim yerinde kaymakamlık, belediye hizmet binası, ilçe jandarma komutanlığı, ilçe emniyet müdürlüğü, Batman Üniversitesi Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Meslek Yüksekokulu, 25 yataklı Hasankeyf Devlet Hastanesinin de arasında yer aldığı çok sayıda kamu kuruluşu binasının yapımı tamamlanarak, hizmete açıldı.

Modern konutlara yerleşecekler

Bölge mimarisine uygun inşa edilen 98 iş yerinden oluşan Ticaret Merkezi ile 710 konut yapıldı. Yeni konutların yapılacak çevre düzenlenmesinin ardından teslim edilmesi ile Hasankeyfliler 160 metrekarelik modern evlerde yaşamlarını sürdürecek.

İlk olarak Zeynel Bey Türbesi taşındı

Proje kapsamında eksi Hasankeyf'te taşınabilir eserler DSİ tarafından uygulanan projeler doğrultusunda taşınırken, yerinde korunmasına karar verilen eserler için güçlendirme çalışması yapılıyor.

Bu kapsamda Türkiye'de geçen yıl ilk defa uygulanan projeyle baraj gölü alanından çıkarılan ve 540 yıllık olması itibarıyla dünya ölçeğinde bütüncül olarak taşınan en eski tarihi yapı sayılan Zeynel Bey Türbesi 12 Mayıs 2017'de yeni yerine başarıyla nakledildi.

Bin 500 ton ağırlığındaki Artuklu Hamamı da dün 3 kilometre uzaklıkta Arkeopark'taki yeni yerine bütüncül olarak ulaştırıldı. Artuklu Hamamı yarın taşıma platformundan indirilerek yeni yerine oturtulacak.

Yıl sonuna kadar İmam Abdullah Türbesi, Er-Rızk Camisi minaresi, Orta Kapı, Süleyman Han Camisi, Kızlar ve Koç camileri de taşınacak.

3 katlı müze yapıldı

Kültür Parkı olarak ayrılan bölgede 2 bin 500 metrekare kapalı, 5 bin metrekare açık alana sahip Türkiye'nin en modern müzelerinden 3 katlı Hasankeyf Müzesi ile 500 kişi kapasiteli amfi tiyatro inşa edildi. Müzede, Hasankeyf'in geçmişine ışık tutan eserler sergilenecek.

Tarihi külliye yıkıntılarından inşa edilecek

Yeni Kültürel Park Alanı'na getirilen Zeynel Bey Türbesi'nin yanına, eski yerinde yıkıntıları kalan külliye yeniden inşa edilecek. 2004-2005 yıllarındaki arkeolojik kazılarda ortaya çıkarılan, Artuklu, Akkoyunlu ve Osmanlı dönemlerine ait medrese, imaret, han ve hamam gibi yapılardan oluşan külliyenin yüklenici firma tarafından aslına uygun inşa edilmesi için çalışmalar hızla sürüyor.

Külliyenin inşasının tamamlanmasıyla ilçeyi ziyaret edecek yerli ve yabancı turistler baraj gölü kıyısındaki Hasankeyf Yeni Kültürel Park Alanı'nda hem tarihi türbeyi hem de etrafındaki külliyeyi ziyaret etme imkanı bulacak.

Tüp geçit yapılacak

DSİ, Hasankeyf'te su altında kalacak tarihi eserlerin sudan zarar görmemesi için 180 milyon lira harcamayla güçlendirme çalışması yaptı.

Dicle Kalkınma Ajansı (DİKA) da yeni Hasankeyf'ten eski Hasankeyf'e su altında "Tüp geçit" ile ulaşımı sağlamak için proje hazırladı. Böylece ilçeye gelecek yerli ve yabancı turistler, hayata geçirilmesi planlanan tüp geçit ile eski Hasankeyf'ten yeni Hasankeyf'e kadar su altından yürüyecek. Ziyaretçiler böylece tarihi Roma köprüsü ve mağaraları su altında görme imkanına kavuşacak.

Mağaralar butik otel olacak

Hasankeyf ilçesine bağlı Üçyol köyündeki 8 mağaranın turizme kazandırılması için valilik ve DİKA tarafından proje başlatıldı. Ekolojik Köy Projesi ile mağaralar butik otele dönüştürülecek, restoranlarda ise, bu köyde yetiştirilen ürünler pazarlanacak.

Antik liman yer alacak

Barajda su tutulmaya başlanmasının ardından yerli ve yabancı turistlerin Hasankeyf Kalesi'ni gezebilmeleri, ilçenin turizm alanına ulaşılması için Şaab Vadisi'nin girişine antik liman yapılacak. Buranın tamamlanmasıyla turistler, yeni Hasankeyf'ten teknelerle limana ulaşarak, açık hava müzesi olan Hasankeyf Kalesi'ni, Küçük Saray'ı gezebilecek ve dev kanyonlarda doğa yürüyüşleri yapabilecek.

Yamaç asansörü

Tarihi eserlerin sergileneceği Kültür Parkı'na "Raylı Yamaç Asansörü" inşa edildi. Hasankeyf yamacına kurulan asansörle ziyaretçiler, hem Kültür Parkı'na gidebilecek hem de oluşacak göl havzasını izleyebilecek.

Binlerce eser çıkarıldı

"Ilısu Baraj Gölü Altında Kalacak Kültür Varlıklarının Kurtarılması Projesi kapsamında, Kültür ve Turizm Bakanlığı ile DSİ iş birliğiyle, Diyarbakır Müze Müdürlüğü Başkanlığında, 2000 yılından bu yana bölgedeki çeşitli yerlerde devam eden kurtarma kazılarında binlerce eser gün yüzüne çıkarıldı.

Diyarbakır-Batman sınırında, Dicle Nehri ve Batman Çayı'nın kesiştiği yerde bulunan Körtiktepe'deki kazılarda günümüzden 12 bin yıl öncesinde bölgede dokuma yapıldığına dair kanıtlar bulundu. Kazıda iskelet ve kullanılan eşyalar üzerinde dokumanın bütün evrelerini gösteren desen izleri ortaya çıkarıldı.

Hasankeyf arkeolojik kazı çalışmaları kapsamında Dicle Nehri kıyısındaki Hasankeyf Höyük'te sürdürülen kazıda günümüzden 11 bin 500 yıl öncesine ait yerleşim yeri tespit edildi.

Kültür balıkçılığı geliştirilecek

lısu Barajı'ndan etkilenen köylerde yaşayanlar için alternatif gelir kapıları da oluşturuluyor. Daha önce tarım veya hayvancılık yapan köy sakinleri artık devlet desteğiyle kültür balıkçılığı da yaparak gelir elde edecek.

Baraj 4 bin kişiye iş sağlayacak

Mardin ve Şırnak sınırları arasında Dicle Nehri üzerinde 10 yıl önce yapımına başlanan Ilısu Barajı ve HES'in yapımı tamamlandı. Dargeçit ilçesinin 15 kilometre doğusunda, Şırnak'ın Güçlükonak ilçesinin 13 kilometre kuzeybatısında, Suriye sınırına 45 kilometre mesafede, tarihi Ilısu kaplıcalarının kaynağında yapılan Ilısu Barajı ve HES'in hizmete girmesi, bölge ve ülke ekonomisine önemli katkı sunacak.

Gövde hacmi bakımdan Atatürk Barajı'ndan sonra ikinci sırada yer alacak ve yılda 4 milyar 120 milyon kilovatsaat enerji üretecek baraj, bu açıdan Atatürk, Karakaya ve Keban'dan sonra dördüncü büyük baraj olacak. Baraj ayrıca 4 bin kişiye de istihdam sağlayacak.

"Hasankeyf dünyanın bir çekim merkezi haline gelecek"

Hasankeyf Kaymakamı Faruk Bülent Baygüven, AA muhabirine yaptığı açıklamada, bu projenin çok boyutlu, devlet ve bölge açısından önemli vizyon bir proje olduğunu vurguladı.

Devletin bu doğrultuda hastaneden, üniversiteye, kütüphaneden sosyal tesislere, belediyeden okullara ve camilere kadar her türlü yatırımı yaptığını dile getiren Baygüven, "Bütün bunlar bittikten sonra Hasankeyf bir kıyı kenti olacak, tekne turlarının, su sporlarının yapıldığı, antik limanı, marinası, arkeoparkı, müzesi, kültürel dokusu, Hasankeyf Kalesiyle dünyanın bir çekim merkezi haline gelecek." dedi.

Baygüven, çalışmalara hak sahipliklerine öncelik tanıyarak başladıklarını aktararak, komisyon olarak yapılan çalışmalar ile 710 hak sahibinin, 150 esnafın belirlendiğini dile getirdi. Daha sonra 710 konut ve 150 işyerinin inşasına başladıklarını anlatan Baygüven, konutlarla ilgili çalışmaların yüzde 90'ının tamamlandığını belirtti.

Baygüven, tarihi eserlerin taşınmasına başladıklarını anımsatarak, bundan sonraki süreçte İmam Abdullah Zaviyesi, Er-Rızık Cami minaresi, Koç ve Hz. Süleyman Camisi minareleri, Kızlar Camisi ve Orta Kapı'nın taşınacağını ifade etti. Baygüven, bazı türbelerin de arkeoparktaki yerlerine konumlandırılacağını söyledi.

Baygüven bazı eserlerin de yerlerinde güçlendirilerek korunacağına işaret ederek, "1960'lı yıllara kadar vatandaşlarımızın yaşadığı yer olan Hasankeyf Kalesi var. Burası için de yüksek miktarda proje ödeneği ayrıldı. Hasankeyf Kalesi'nin güçlendirilmesi, çevresel düzenlemelerin yapılması, bazı mağaralardaki dolgu çalışmaları, riskli kayaların düşürülmesi, bunlar tamamlandı. Ayrıca Şaab Vadisi'ne antik bir liman yaparak, vatandaşların eski Hasankeyf'e götürülüp, kaleyi gezmelerini sağlamak, kalenin turizme açılması büyük önem arzediyor." diye konuştu.

"Arkeolojik kazılar devam ediyor"

Baygüven, arkeolojik kazıların devam ettiğini, kazılarda çıkarılan eserlerin, belki de Türkiye'de emsali olmayan müzede sergileneceğini aktardı.

Cittaslow için ön başvuru kabul edildi

"Belediye ile yürüttüğümüz çalışmalar kapsamında Hasankeyf'in 'Sakin Şehir' anlamına gelen Cittaslow ünvanı kazanması için yaptığımız başvuruda ön elemeyi geçtik. Cittaslow olarak kabul edildik. Böylece Türkiye'de 15 Cittaslow'dan biri olacağız. Bu da Hasankeyf'e ayrıca bir değer katacak." diyen Baygüven, çalışmaların hızla devam ettiğini belirtti.

"Hasankeyf örnek bir şehir olarak tasarlanmış"

Hasankeyf Kültür Derneği Başkanı Ahmet Akdeniz de projenin bir an önce tamamlanmasını beklediklerini dile getirerek, dünyaya örnek olmak istediklerini vurguladı.

Akdeniz, "Hasankeyf örnek bir şehir olarak tasarlanmış ve inşa ediliyor. İstiyoruz ki; bu örnek şehir dünyaya örnek olsun. Dedelerimiz binlerce yıl önce medeniyetin en üst seviyesini yaşamışlar. Bizler de yeni Hasankeyf'te yapılan yeni şehrimizle, taşınan kültür varlıklarımızla muasır medeniyetlerin üst seviyesini yaşamak istiyoruz." ifadelerini kullandı.

Akdeniz, yeni evlerine yerleşmeyi heyecanla beklediklerini dile getirerek, "Yaşadığımız evler 45 metrekarelik afet evleridir. Mutfağımız, banyomuz yok, tuvaletlerimiz yok, sular caddelerden akıyor. Bu da bize utanç veriyor ama yeni şehirde alt yapısıyla üst yapısıyla müthiş bir proje yapılmış." diye konuştu.