Her 5 Kadından biri PCOS'lu

Seyrek adet görme, kanda testosteron yüksekliği, tüylenmede artma, yağlı cilt, sivilce, saç dökülmesi ve şişmanlıkla ortaya çıkan polikistik over sendromu ile ilgili önemli bir araştırma yapıldı. Hacettepe Üniversitesi'nde Prof. Dr. Hakan Yaralı, Prof. Dr. Bülent Yıldız ve Doç. Dr. Gürkan Bozdağ önderliğinde kurulmuş olan PCOS Çalışma Grubu'nun 400'e yakın kadın üzerinde yaptığı araştırmada şişmanlarda polikistik over sendromunun daha sık görüldüğü saptandı.

ANKARA- Türkiye'de her 5 kadından birinde kısırlık, diyabet, yüksek tansiyon, kalp damar hastalığı ve rahim iç tabaka kanseri riskini artıran polikistik over (yumurtalık) sendromu saptandı.

PCOS'nun farklı tanı kriterlerine göre sıklığı ve diğer metabolik risklerin birlikteliğinin araştırıldığı bu çalışma Hacettepe Üniversitesi Prof. Dr. Hakan Yaralı, Prof. Dr. Bülent Okan Yıldız ve Doç Dr. Gürkan Bozdağ önderliğinde kurulmuş olan PCOS Çalışma Grubu tarafından planlandı ve hayata geçirildi. Bu araştırmada şişman olan kadınlarda polikistik over sendromunun daha yüksek olduğu ortaya çıktı. Araştırma sonunda polikistik over sendromu (PCOS) olan kadınların yüzde 10'unda da bel çevresinin kalınlaşması, kan yağlarının, tansiyonun, açlık kan şekerinin artması ve iyi huylu kolesterol olan HDL'nin düşmesiyle gelişen metabolik sendrom görüldü.

ARAŞTIRMA NASIL YAPILDI?

Polikistik over sendromu seyrek adet görme, kanda testosteron yüksekliği ve/veya tüylenmede artma, yağlı cilt, sivilce, saç dökülmesi ve şişmanlıkla ortaya çıkan çok önemli bir sağlık sorunu. Nedeni kesin olarak bilinmeyen bu hastalıkla ilgili araştırma, Ankara'da bir devlet kuruluşunda görev yapan 18-45 yaş arası, herhangi bir hormonal rahatsızlığı olmayan 392 kadın üzerinde yapıldı. 2009 yılının Aralık ayında başlayan çalışma yaklaşık 6 aylık sürede tamamlandı. Çalışmada yer alan kadınlar detaylı olarak fizik muayene ve ultrasonografi ile değerlendirildi. Alınan kan örnekleri özenli bir şekilde çalışılarak çarpıcı sonuçlara ulaşıldı. Araştırmayı gerçekleştiren PCOS Çalışma Grubu'ndan kadın hastalıkları ve doğum uzmanı Prof. Dr. Hakan Yaralı araştırma sonuçlarıyla ilgili şu değerlendirmeyi yapıyor:

"Çalışma sonrasında yapılan detaylı değerlendirmeler sonrası kadınlarda polikistik over sendromu görülme sıklığı %19.9 olarak saptandı. Seyrek yumurtlama ya da yumurtlama olmaması, yumurtalıklarda 2-9 mm çapında 12'den fazla antral folikül denilen yapıların görülmesi (polikistik over görünümü) olması, kıllanma ya da kanda erkeklik hormonunun fazla olması PCOS'un belirtileri. Bu belirtilerden 2'si varsa biz PCOS tanısını koyuyoruz."

PCOS'LU HASTALARDA ŞİŞMANLIK VE TÜYLENME SORUNU

Araştırmalar Türkiye'de kadınlarda şişmanlığın hızla arttığını gösteriyor. Polikistik over sendromu olan kadınlarda da şişmanlık sıklıkla rastlanan bir sorun. Ancak polikistik over sendromlu kadınlarda kilo alımı erkek tipi kilo alımı olarak gelişiyor.

Prof Dr Hakan Yaralı, "Şişmanlığın hangi tip olduğunu anlamak için karın çevresini ölçüyoruz. Göbek hizasından karın çevresi 88 santimetreyi aşmış ise erkek tipi şişmanlıktır. Bu durumun artmış metabolik riskler açısından bir faktör olabileceğini düşünürüz. İlk belirtilerini ergenlik döneminde veren hastalık menopoz ve sonrasına kadar sorunlarla devam edebiliyor" diyor.

Araştırmada vücut kitle indeksi 30 kg/m2 ve üzerinde olan kadınlarda PCOS sıklığı Roterdam kriterlerine göre %30 olarak tespit edildi. Çalışmada yer alan kadınların %10.2'sinde tüylenmede artış görüldü. Kadınların %18.4'ünde ise kanda erkeklik hormonunun yüksekliği ortaya çıktı. Prof. Dr. Hakan Yaralı, "Tüm Akdeniz toplumlarında olduğu gibi ülkemizde de kıllanmada artış sıkça karşımıza çıkıyor. Ancak kıllanma ya da kanda erkeklik hormonun yüksek görülmesinin tek nedeni de PCOS değildir. Kadınların %9.4'ünde PCOS dışı androjen fazlalılığı (kanda testosteron yüksekliği) gözlemlenebilir" diyor.

PCOS'A EŞLİK EDEN SAĞLIK SORUNLARI

Polikistik over sendromu, kadınlarda en sık rastlanan hormon bozukluğu. Bu nedenle hastalığın tanısı, tedavisi ve takibi büyük önem kazanıyor. Prof Dr. Hakan Yaralı, hastalığa bağlı artmış metabolik riskler konusunda uyarıyor:

"Polikistik over sendromlu kadınlarda uzun dönemde bazı artmış metabolik riskler vardır. Bu olgularda 40'lı yaşlar ve sonrasında şeker hastalığı riski kesin olarak, PCOS'li olmayan olgulara, göre artıyor. Bu hastalarda % 40 civarında gizli şeker, % 6–8 olguda ise aşikâr şeker (tip 2 diyabet) sıklığı söz konusudur. Ayrıca, kesin olmamakla birlikte hipertansiyon (yüksek tansiyon) ve koroner kalp hastalığı riskleri de artmaktadır."

POLİKİSTİK OVER SENDROMU OLAN KADINLARDA GÖRÜLEN METABOLİK SENDROM

Araştırmada incelenen kadınların yüzde 6.1'inde metabolik sendrom saptanırken, polikistik over sendromu saptanan kadınlarda bu oran yüzde 10'u buldu. Prof Dr. Hakan Yaralı metabolik sendromun 5 önemli belirtisi olduğunu bunlardan 3'ünün görülmesi halinde metabolik sendrom tanısını koyduklarını söylüyor:

"Metabolik sendromun belirtileri şöyle: Karın çevresinin 88 cm'i geçmesi, kan trigliserit (yağ) düzeyinin 150 mg/dl üzerinde olması, kan HDL (iyi huylu yağ) düzeyinin 50 mg/dl altında olması, kan basıncının 130/85 mm/Hg üzerinde olması, açlık kan şekerinin100 mg/dl ve üzerinde olması. Metabolik sendromun en önemli yanı damar sertliği, yüksek tansiyon, kalp damar hastalıkları, karaciğer rahatsızlıkları ve pıhtılaşma rahatsızlıkları gibi pek çok sorunu beraberinde getirmesidir. Hastalar bu yüzden dikkatli tedavi edilmelidir."

PCOS HASTALARINDA RAHİM İÇ TABAKA KANSERİ RİSKİ

PCOS hastalarının karşılaştıkları sıkıntıların en başında seyrek adet görme ya da hiç adet görmeme geliyor. Adet düzensizliklerinin ihmal edilmesi durumunda rahim iç tabakasında kalınlaşma ve rahim iç tabaka kanseri gelişebiliyor. Prof. Dr. Hakan Yaralı, "Bu nedenle biz hekimler, adetleri düzenlemek amacıyla sadece progesteron içeren ilaçlar ya da düşük doz doğum kontrol ilaçlarını hastalarımıza öneririz."

PCOS'LU HASTALARDA TÜP BEBEK TEDAVİSİNİN ETKİNLİĞİ

Polikistik over sendromu tespit edilen kadınlarda yumurtlama seyrek ya da hiç olmadığı için gebe kalma sorunu yaşanıyor. Ancak gelişen tedavi teknikleriyle PCOS hastalarının çocuk sahibi olmaları sağlanabiliyor. Prof. Dr. Hakan Yaralı, "Hastalarımıza ilk önerimiz; eğer mümkünse kilo vermeleridir" diyor ve tıbbi tedaviyle ilgili ise şu değerlendirmeyi yapıyor:

"İLK SEÇENEK: Tıbbi tedavide ilk seçenek olarak klommifen sitrat etken maddeli bir ilaçtır. Kullanımı kolay ve fiyatı ucuzdur. Bu tedavi ile 6 ayda % 80 yumurtlama % 40 gebelik elde ediliyor.

İKİNCİ SEÇENEK: Bu seçenek düşük doz günlük iğne tedavisidir. Bu seçenek ile tedavi ayı başına % 95 yumurtlama % 20-23 gebelik elde edilir. Günlük iğne tedavisine yanıt alınmayan olgularda 3. basamak seçenek olarak tüp bebek tedavisi yer alıyor. PCOS'lu hastaların tüp bebek performansını değerlendirmek amacıyla yapmış olduğumuz çalışma yayınlanmış ve pek çok bilim adamı tarafından atıfta bulunulmuştur. Bu çalışmada PCOS olan olgular erkeğe bağlı kısırlık olguları ile karşılaştırılmıştır. Elde edilen sonuçlara bakıldığında PCOS olan olgularda elde edilen yumurta ve olgun yumurta sayısının daha fazla olduğu belirlenmiştir.

Ayrıca PCOS'nun mikroenjeksiyon işlemi sonrası döllenme oranları üzerinde herhangi bir olumsuz etkisi bulunmadığı, bilakis döllenen yumurta sayısının erkeğe bağlı kısırlık olguları ile karşılaştırıldığında daha fazla olduğu ve daha da önemlisi PCOS'lu olgularda transfer edilen embriyo kalitesinin daha iyi olduğu belirlenmiştir. Klinik gebelik oranlarına bakıldığında erkeğe bağlı kısırlık olgularında gebelik oranı % 44 iken PCOS'lu olgularda gebelik oranlarının % 66'ya çıktığı dikkati çekmektedir. "

RAHİM TABAKASI KANSERİ OLAN HASTALAR İÇİN DE TÜP BEBEK MÜMKÜN

İhmal edilmiş PCOS'lu hastalarda, rahim iç tabaka kanseri gelişmiş hastalarda da çocuk sahibi olma umudu bitmiş değil. Prof Dr. Hakan Yaralı, 3 ya da 6 aylık yüksek doz progesteron tedavisi sonrası uygulanan tüp bebek uygulamalarından da hastaların fayda gördüğünü belirtiyor ve devam ediyor:

"Bu konuda yapmış olduğumuz bir yayında iç tabaka kanseri gelişmiş hastanın tüp bebek performansları değerlendirilmiştir. Hastanın hastalığı üzerine olumsuz herhangi bir etki olmadan yapılan bu uygulamalarda yapılan toplam 7 uygulamanın 3'ü canlı doğumla ve 1 tanesi de düşükle sonuçlanmıştır."