Ikby Seçimlerinin Dünü, Bugünü

Irak Kürt Bölgesel Yönetimi'nde (IKBY), 1992'den bu yana gerçekleştirilen 4'ncü milletvekili genel seçiminde birçok ilk yaşandı. Son seçimin, geçmiştekilere oranla daha sakin ve olaysız geçti. Daha önce ittifak yaparak ortak listeyle seçime giren partiler, bu seçime tek başına katıldı. Birçok parti, ilk kez kendi oy oranını ve gücünü bu şekilde test etti.

Tek liste KYB'ye yaramadı

2009'daki seçimlere Kürdistan Demokrat Partisiyle (KDP) ittifak yaparak giren Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB), tek liste ile girdiği seçimde büyük oy kaybına uğradı. KYB, lideri Celal Talabani'siz girdiği ilk seçimde güç kaybederek üçüncü sıraya geriledi. KYB'den vazgeçen seçmen, Goran ve İslami partilere kaydı. Mesut Barzani'nin liderliğindeki KDP ise KYB'nin aksine seçimlerden zaferle çıktı. Seçim propagandasında hayata geçirdiği projelere, hizmet, istikrar ve güvene vurgu yapan iktidar partisi KDP, muhalefetin sert eleştirilerine rağmen seçmenden güven oyu almayı başardı.

- Goran yükselişini sürdürdü

Mustafa Noşirvan liderliğindeki Goran (Değişim) Hareketi ise etkili muhalefetinin ve güçlü seçim propagandasının meyvelerini topladı. Daha çok gençlerin ilgi gösterdiği Goran, ilk defa seçmen tabanını genişletti ve ilk defa KYB'yi geride bırakarak, Kürt Parlamentosunda çoğunluğu elde eden ikinci parti oldu.

Türkmen Cephesi seçimlere katıldı

Bir başka ilk ise Türkmen Cephesi'nde yaşandı. 1995'de kurulan ve bugüne kadar Kürt bölgesi seçimlerinde aday göstermeyen Irak Türkmen Cephesi (ITC), ilk defa 2013 milletvekili seçimlerine katıldı.

- Hükümet kurma senaryoları

Kürt bölgesinde, yeni kabinenin oluşturulması için resmi sonuçların açıklanması beklenirken; hükümetin kurulmasıyla ilgili farklı senaryolar konuşuluyor. KDP, hükümeti stratejik anlaşma içerisinde olduğu KYB ile kurmak istediğini açıkladı. Ancak KYB'de sular durulmuyor. Almanya'da tedavi gören Celal Talabani'nin yokluğunda sürekli kan kaybeden ve parti içi tartışmalarla çalkalanan KYB'nin bölüneceği ifade ediliyor. KYB Genel Sekreter Yardımcısı Berhem Salih'in seçim başarısızlığını gerekçe göstererek, ekibiyle birlikte ayrılıp yeni bir parti kurması halinde, KDP'nin hükümet kurmak için Goran'ın kapısını çalmak zorunda kalacağı belirtiliyor.

Sakin ve olaysız seçim

Irak Kürt Bölgesindeki seçimler geçmişteki üç seçime kıyasla daha sakin ve olaysız geçti. Başarılı geçen seçim dönemi, bölgede demokrasinin ilerleme kaydetmesi olarak yorumlandı. Uzmanlar, geçmiş seçimlerle kıyaslandığında bölgenin demokrasi yolunda önemli bir süreç katettiğine dikkat çekiyor.

Kürtlerin demokrasi macerası

IKBY'de ilk demokratik seçim, Baas rejimine bağlı güvenlik güçlerinin, 2 6 Ekim 1991'de Kürt bölgesinden çekilmesi sonrası 19 Mayıs 1992'de yapıldı. Seçimde, 971 bin 954 seçmen oy kullandı. Bir partinin meclise girebilmesi için yüzde 7 barajını aşması gerekiyordu. Barzani'nin KDP'si, Talabani'nin KYB'si ile Kürdistan Emekçiler Partisi Meclise girmeyi başardı. Ancak daha sonra KDP ve KYB arasında çıkan sorunlardan dolayı her iki parti 50 sandalye ile meclise girdi. İlk seçimde, "Mor Liste" diye adlandırılan azınlıklara 5 sandalye kotası verilmişti.

13 sene seçim yapılamadı

Daha sonra iki iktidar partisi KDP ve KYB arasındaki iç çatışmalar nedeniyle 13 yıl seçime gidilemedi. Bölgenin ikinci parlamento seçimi 2005'de Irak Genel Seçimleriyle birlikte yapıldı. KDP, KYB, İslami Birlik, Kürdistan Komünist Partisi, Kürdistan Sosyal-Demokrat Partisi ve Emek Partisi ortak listeyle seçimlere girdi. KDP ve KYB 39, İslami Birlik Partisi 9, Kürdistan Komünist Partisi 3, Hristiyanlar Partisi 5, Türkmen Partisi 4, Bağımsızlar 2 ve Sosyalist Partisi, Emek Partisi, Ulusal Birlik ve Çiftçiler Hareketi 1'er sandalye kazandı. Komali İslam ise tek başına girdiği seçimlerden 6 sandalye ile meclise girmeyi başardı.

Birinci ve ikinci seçimler arasında yani 1992'den 2005 yılına kadar Kürt bölgesi Süleymaniye ve Erbil-Duhok şeklinde iki hükümete ayrılmıştı. Süleymaniye'de 2001'deki yerel seçimlere KDP katılmazken; KYB de Erbil-Duhok'taki yerel Seçimlere katılmadı.

Bölgenin üçüncü parlamento seçimleri 2009'da IKBY başkanlık seçimleriyle birlikte yapıldı. Başkanlık yarışı için 5 aday yarışırken; parlamento seçimleri için ise 24 liste, 111 sandalye için rekabete girdi. 2 milyon 518 bin seçmenin oy kullandığı seçimlere ortak liste ile giren KDP ve KYB 59 sandalye kazanırken; Goran 25, Hizmet ve Reform Partisi 14, İslami Hareket 2, Özgürlük ve Adalet Partisi 1 sandalye ile meclise girdi. Başkanlık seçiminde ise Mesut Barzani yüzde 70 oyla IKBY Başkanı seçilmişti. - Erbil