Nevşehir'de İlginç İnanışlar

Emekli tarih öğretmeni Mustafa Dinleyen 16 yıllık araştırmasında, insanlar arasında binlerce yıldır süren inanışları derledi. Dinleyen'in 'Nevşehir'de Halk İnanışları' kitabı, Nevşehir Belediyesi Kültür Yayınları arasında çıktı.

Tarih öğretmeni olarak görev yaptıktan sonra emekli olan Mustafa Dinleyen, 16 yıla sığdırdığı halk inanışları ile ilgili araştırmasını bir kitapta topladı. Özellikle halk inanışları arasında çocuklarla olanlarının oldukça fazla olduğunu belirten Dinleyen, bu inanışların çocukların doğumundan büyüme dönemlerine kadar olan tüm olayları kapsadığını belirtti.

Çocuğu olmayanların adak dileyerek adak kurbanı kesme inancının halen yaygın şekilde sürdüğüne işaret eden emekli tarih öğretmeni Mustafa Dinleyen bunları şöyle anlattı:

"Hamile kadının karnının sivri olması çocuğun erkek olacağına, deli kızın akıllı kadın olacağına, çocuk ensesinden öpülecek olursa inatçı ve aksi olacağına, gelinin kucağına çocuk verilirse, gelinin kısır olmayacağına ve kısa sürede çocuk sahibi olacağına inanılıyor. Bazı yerlerde de yeni gelinin kucağına erkek çocuk verildiğinde gelinin erkek çocuğu olacağına inanılıyor. Hamile kadının tavşan görmesi halinde doğacak çocuğun dudağının yarık olacağı halen yaygın bir inançtır. Yürüme güçlüğü çeken çocuğa veya ayakları birbirine takılıp tökezleyen çocuklara başparmaklarından bağlanan bir iplik hoca tarafından dua okunmak suretiyle kesiliyor ve ocak adı verilen kişi bu ipliği kesince yürüme sorununun düzeleceğine inanılıyor.Yeni doğan çocuğun eklem yerlerinde veya alnında bir yara oluşmasına 'Çubuk Tepmesi' olarak isimlendirildiği Nevşehir'de, bunun önüne geçmek için de üzüm çubuğundan alınan küçük bir parça bir fincan yağa batırılarak yakılıyor.Elde edilen küllerle yağ karıştırılıp çocukların ayak tabanlarına ve eklem yerlerine sürüldüğünde yara olmayacağına inanılıyor."

Halen yaygın olan inanca göre dünyaya gelen bebeğin 40 gün süre ile yakın akrabalar dışında kimseye gösterilmediğini kaydeden Dinleyen, " Yeni dünyaya gelen bebek, 40 günlük süre dolmadan yakın akrabalar dışında kimseye gösterilmez, gösterildiğinde çocuğun nazara gelebileceğine inanılır. Bebeğin göbek bağı ise okul bahçesi gibi yerlere gömülür ki, çocuk tahsilli olsun. Özellikle kız bebeklerinin ağzına tatlı sürülmek suretiyle onların toplumda sevilecekleri inancı hakimdir. Dedenin yaptığı işlerin sonuçlarının torunda da görülebileceği düşüncesi yine hakim olan inançlardan biri olarak değerlendirilmektedir" diye konuştu.

Emekli ögretmen Dinleyen'in 16 yıllık bir süre içerisinde yaptığı derlemelerde önemli bir yer tutan çocuklara yönelik inançlar arasında bazıları şöyle sıralanıyor:

Toplum yaşamında halen etkin olan çocuklara yönelik inançlar arasında çocuğun yürümesine karşın halen emeklemeye devam etmesi, eve misafir geleceğe işaret olarak ele alınırken, çocukların üzerinden atlanması halinde çocuğun kısa boylu olacağı inancı hakimdir.

Boş beşik sallanmaz, böyle yapıldığında bebek ölebilir veya bir kaza geçirebilir.

Birbirinden farklı konulardaki inançları ortaya çıkartan emekli öğretmen Mustafa Dinleyen'in derleği bazı inançlar ise şöyle:

Heladaki cinlerin çarpmasından korunmak için Destur çekilir

Avuç içi kaşındığında para, ayakların altının kaşınması durumunda yolculuk yapılır

Çorabı tersten giyenin işleri iyi gitmez.

Çay kaşığı çift olursa, erkek bir kez daha evlenir

Kaplumbağa ters çevrildiğinde yağmur yağarmış,

Çok gülenlerin yakında ağlayacağına inanılır.

3 günden fazla bir evde konaklayan o evin halkı gibi olur.

Kuşlar bir araya gelip öterse yağmur yağar

Mezar taşlarını okuyanlar hafıza kaybı yaşar.

Yemekten sonra 40 adım yürümeli veya yan gelip yatmalı

Nevşehir kalesine çıkan 7 yıl Nevşehir'den gitmez.

Salı günü yolculuğa çıkılmaz

Leyleği havada görenler o yıl çok gezerler

Gökkuşağı altından geçenler cinsiyet değiştirirler

Baykuşun ötüşü uğursuzluk, Karganın ötüşü uğur getirir

Karıncanın yuva yaptığı evde zenginlik olur

Çekilen diş gebe ineğin altına atılırsa doğacak buzağı dişi olur. - Nevşehir