Polonya'ya Demokrasi Eleştirisi

Avrupa Konseyi bünyesinde faaliyet gösteren ve üye ülkelerdeki anayasa ve yasaların Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ne uygunluğunu denetleyen Venedik Komisyonu, Polonya hükümetinin kısa süre önce yaptığı düzenleme sonrasında Anayasa Mahkemesini felçli bir yapıya dönüştürmeyi sürdürmesinin demokrasiye zarar verdiğini belirtti.

Polonya parlamentosunda, bir önceki dönemde ve halihazırda çoğunluğu elinde bulunduran grupların anayasaya aykırı hareket ettiği ifade edildi.

Komisyonun değerlendirmesinde, Polonya hükümetinin Anayasa Mahkemesini felçli bir yapıya dönüştürerek "demokrasiye, insan haklarına, hukukun üstünlüğüne zarar verdiği" kaydedildi.

Polonya Dışişleri Bakanı Witold Waszczykowski, hükümetin Anayasa Mahkemesinin işleyişinde değişiklik yapması üzerine aralık ayında Komisyonun değerlendirmesini talep etmişti.

Anayasa Mahkemesi, aralık sonunda yürürlüğe giren yasanın anayasaya aykırı olduğunu birkaç gün önce açıklamıştı.

Polonya'da muhalefetin ve AB ülkelerinin tepkisini çeken ilk yasa, kamu radyo ve televizyon yöneticilerinin hükümet tarafından tayin edilmelerine ve görevden alınmalarına imkan sağlıyor. Değişikliğin meclisten geçmesi üzerine Avrupa Konseyi Genel Sekreteri Thorbjorn Jagland, Polonya Cumhurbaşkanı Andrzej Duda'ya ocak ayında mektup yazarak yasanın kamu yayın organları üzerinde endişe verici etkilere sahip olabileceği konusundaki endişesini dile getirmişti.

Diğer tepki çeken yasa ise Anayasa Mahkemesinin yargılama usullerinde değişiklik öngörüyor. Muhalefetin "Yargı bağımsızlığına son vereceği" gerekçesiyle sert tepki gösterdiği yasa, Anayasa Mahkemesinin karar alması için gereken basit çoğunluk uygulamasına son veriyor, karar için üçte iki çoğunluğun sağlanması koşulu getiriyor. Duruşmalarda karar alınması için 15 Anayasa Mahkemesi üyesinin 13'ünün katılımı zorunlu olacak. Önceki yasada, 15 Anayasa Mahkemesi hakiminin 9'unun duruşmaya katılması, karar alınması için yeterli bulunuyordu. Yasa ayrıca Anayasa Mahkemesine açılan iptal davalarında, karar öncesinde asgari üç aylık değerlendirme süresi öngörüyor.

AB tarafından da eleştirilen yasa değişikliği, muhalefetin sert tepkisine yol açmış, yasaya karşı muhalefet partileri tarafından gösteriler düzenlenmişti.

AB Komisyonu, Polonya'da çıkarılan bu yeni yasalarla ilgili ön soruşturma kararı almıştı. Soruşturma, Polonya'nın AB Konseyindeki veto hakkını kaybetmesiyle sonuçlanabilecek "hukuk devleti mekanizması" sürecinin ilk adımını oluşturuyor. AB Komisyonu, Polonya ile ilgili hazırlanacak raporu bu ay görüşerek, bir sonraki adıma geçilip geçilmeyeceğine karar verecek.