Üniversiteliler "Yaran" Oluyor

Çankırı Karatekin Üniversitesi Yaran Kültürü Uygulama ve Araştırma Merkezi tarafından, üniversite öğrencilerinden oluşan yaran ekibi kuruldu.

Geleneklere göre kış aylarında akşam namazından sonra başlayan ve sabah namazıyla sona eren yaran toplantıları kapsamında yöresel kıyafetlerini giyen ekip üyeleri, maniler okuyup çeşitli oyunlar oynuyor. Yalnızca eğlence değil bir dayanışma biçimi olarak da görülen toplantılarda, aralarında küslük olan kişiler de barıştırılıyor.

Çankırı'da sürekli olarak yapılan bu geleneğin üniversite öğrencileri arasında da yaygınlaşması için Yaran Kültürü Uygulama ve Araştırma Merkezi çalışma başlattı.

Yaran kültürünü öğrenip, geleneği sürdürmek isteyen öğrencilere, merkez müdürü Yrd. Doç. Dr. Kadir Çayır ve yaran konusunda çalışmalar yapan Orhan Özkan eğitim veriyor.

Kadir Çayır, AA muhabirine yaptığı açıklamada, 2012 yılında kurulan merkezin yaran kültürü ile ilgili araştırmalar yaptığını ifade etti.

Yaran kültürüne ilişkin çalışamları anlatan Çayır, "Anadolu'daki sohbet gelenekleri hakkında çeşitli çalışmalar yapıyoruz. Yaran, Orta Asya kökenli Türk sohbet geleneği. Anadolu'da Ahilik kültürü içerisinde bir esnaf teşkilatı olarak günümüze ulaşmış. Sohbet gelenekleri Anadolu'da çeşitli isimlerle anılıyor, bunlardan biri de yaran." dedi.

Çankırı'da yaran geleneği sürdürülüyor

Yaran kültürü hakkında bilgi veren Yrd. Doç. Dr. Çayır, şunları söyledi:

"Çankırı yaran sohbet geleneğinde, 24 Oğuz boyunu temsilen 24 kişi bulunuyor. Bunun yanında yaranlara hizmet eden çavuş yer alıyor. Anadolu'da genel geçim kaynağı tarım olduğu için yaran kış aylarında yapılan bir etkinlik. Genelde kasım ve aralık aylarında başlar ve 12 hafta devam eder. Her hafta 1 ya da 2 yaran birlikte ocak yakar ve masrafları karşılar. Yöreye özgü yemekler ikram edilir, türküler seslendirilir. Çeşitli orta oyunları oynanır, maniler söylenir. Bir mahkeme kurulur, o mahkemede bir yaran hakkında şikayet varsa o şikayet görüşülür ve karara bağlanır. Yaran sabaha karşı müzikle son bulur."

Geleneğin zamanla bazı özelliklerinin kaybolduğunu vurgulayan Kadir Çayır, "Zaman içerisinde gelenekte kayıplar yaşanmış. Günümüzde geleneği özüne en uygun şekilde yaşatmak amacıyla gençler arasında bir yaran ekibi kurma ihtiyacı hisettik." diye konuştu.

Orhan Özkan da yaranın Ahilik kültürünün bir parçası olduğunu ifade etti.

Yaranın köklü bir geçmişinin olduğunu söyleyen Özkan, "Yaranlar uzun kış günlerinde cumartesi günü akşam namazından sonra toplanır, pazar günü sabah namazı ile birlikte dağılır. Girişte selamlaşmanın yapılıp, mumların yakılmasıyla yaran başlar. Yaranda 2 kişi ocağı yakar, o günün ikramlarını üstlenir. Küçük başağa ve büyükbaşağa tek başına ikram eder. Maddi külfeti olmakla beraber, kültür yönü, eğlence yönü ve insanı eğitmesi önemlidir." şeklinde konuştu.

Sorunlar yaranda çözülüyor

Yaranda zengin ve fakirin bir arada bulunduğunu dile getiren Orhan Özkan, "Çankırı'da yıllarca esnaf arasındaki sorunlar mahkemeye intikal etmeden yaran ocağında halledilmiştir. Başağa, yaranı idare eden kişidir ve adaletsiz davranamaz. Yaranda haklı haksız belirlenir, gerekli uyarılar verilir. Çankırı'da da bu geleneği şimdi bizler devam ettiriyoruz. Bu gençlere yerimizi teslim ettikten sonra bizler de bırakacağız." ifadelerini kullandı.

Çankırı Karatekin Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Grafik Bölümü öğrencisi Mert Özcan ise Antalya'dan Çankırı'ya üniversite eğitimi için geldiğini kaydetti.

Yaran kültürü ile Çankırı'da tanıştığını belirten Özcan, "Antalya'da böyle bir kültüre denk gelmedim. Çankırı bu kültüre ev sahipliği yapıyor. Yaran kültürü ile bizi Kadir hocamız tanıştırdı." dedi.

Kültürün gelecek kuşaklara taşınması gerektiğini dile getiren Özcan, "Misafir olarak katıldığım bir yaranda bu kültürle tanıştım ve içinde olmayı istedim. Bu kültürü öğrenip gelecek kuşaklara aktarmak için de üniversite öğrencileri arasında oluşturulan yaran ekibine katıldım. Yaranın içerisinde sıcaklığı, saygı ve sevgiyi buldum. Öğrenmek için çalışıyoruz." diye konuştu.