Efes'in Tarihini Değiştiren Takı

AHMET BAYRAM - UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi'ne giren Efes Antik Kenti'nin güneydoğusunda bulunan Çukuriçi Höyüğü'nde yapılan kazı çalışmalarında ortaya çıkan amulet figür (taşıyanı tehlikeli dış etkilerden, hastalıklardan koruyacağına inanılan, doğal ya da el yapımı nesne), Efes'in, 9 bin yıllık bir şehir olduğunu ortaya çıkardı.

Siyah taştan yapılmış, ortasındaki delikten bir takı olarak kullanıldığı değerlendirilen 2,1 santimetrelik figürün, çeşitli kaynaklarda kuruluşu milattan önce 6 binli yıllara işaret edilen, en parlak dönemlerini Helenistik ve Roma dönemlerinde geçiren ve Roma'nın Asya eyaleti başkenti olan Efes Antik Kenti'nin tarihini bin yıl daha geriye götürdüğü belirtildi.

Neolitik Dönem'e kaydedildi

Efes Müzesi'ndeki "Çağlar Boyu Efes" salonunda sergilenen figür hakkında bilgi veren müze müdürü Cengiz Topal, söz konusu figürün 2013 yılında Çukuriçi Höyüğü kazılarında bulunarak müzeye teslim edildiğini söyledi.

Topal, figür hakkında uzman ekiplerin tarihlendirme çalışması yaptığını anlatarak, şunları kaydetti:

"Figür, kazı ekibinin değerlendirmelerine göre milattan önce 7 bin yıl öncesine, yani Neolitik Döneme tarihlendirildi. Figür, Neolitik Döneme tarihlendirilince Efes ve çevresindeki yerleşme tarihinin de milattan önce 7 binlere uzandı. Figürün üzerindeki detaylar, tamamen Neolitik Dönemin izlerini taşıyor. Figürdeki göğüs ve kalça gibi unsular abartılı, kazıma tekniği ile yapılmış, yüz detaylandırılmamış. Amulet şeklinde kullanıldığı için de boyun kısmında bir delik var."

Efes'in tarihini değiştiren 9 bin yıllık takının, Anadolu'nun farklı yerlerindeki kazılarda ortaya çıkan örneklerle benzerlik taşıdığını anlatan Topal, "Benzer örneklerine Burdur'daki Hacılar Höyüğü ile İzmir Kemalpaşa'daki Ulucak Höyüğü'nde ve Yunanistan'da rastlandığına dair veriler var" dedi.

" Batı Anadolu'nun yerleşim tarihini yeniden gözden geçirdik"

Topal, bulunan figürün Efes'in tarihini değiştirdiğini savunarak, söyle devam etti:

"Efes'in tarihi daha önceki verilere göre ilk olarak milattan önce 4 bin 500'lere daha sonra 6 binli yıllara konumlandırıldı. Ancak Çukuriçi Höyüğü ve Arvalya Höyük gibi alanlardaki kazı ve araştırma çalışmalarından yola çıkarak bunun artık Neolitik Dönem yani 7 bininci yıllar olduğu rahatça söylenebilir. Efes'in tarihi 9 bin yıl öncesine dayandı diyebiliriz.

Bu figür, bölgedeki hatta bütün batı Anadolu'daki yerleşim tarihini yeniden gözden geçirmemize sağladı. İzmir ve çevresindeki son yıllarda yapılan kazı çalışmalarında bu bölgede yerleşim tarihlerinin çok daha eskilere yani en azından Neolitik Döneme, 7 binlere kadar gittiği, bunun da günümüzde 9 bin yıl öncesine kadar gittiğini rahatlıkla söyleyebiliriz."