Balıkesir'in 30 Yıllık Hayali "Büyükşehir" Gerçek Oldu

ZAFER AKPINAR - Cumhuriyet'in kurulduğu 1923 yılında Karesi adıyla il statüsü kazandırılan ve 1926'da bugünkü ismini alan Balıkesir, 2014 yerel seçimlerinden sonra "büyükşehir" oldu.

Adıyla ilgili pek rivayet anlatılan, Ege ve Marmara denizlerindeki 27 adası, kilometrelerce uzunluktaki sahilleri, ormanlık alanları, tarihi ve kültürel mekanlarıyla özellikle iç turizmde önemli bir konumda bulunan Balıkesir, Türkiye'de uygulanmasına 1984'te başlatılan büyükşehir statüsüne 30 yıl sonra kavuştu.

AA muhabirinin derlediği bilgilere göre, uzun yıllar Karesi Sancağı'nın bulunduğu bölgede, 1923'te bütün sancakların birleştirilmesiyle "Karesi" ili kuruldu.

Bu ilin adı 1926'da Balıkesir oldu ancak bu ismin nereden geldiğine yönelik rivayetlerden başka net bir bilgiye ulaşılamıyor. Söz konusu ismin, "Balak Hisar" veya "Balık Hisar" kelimelerinden geldiğine yönelik rivayete göre, eski Türkçede "balık" kelimesi "şehir" anlamına geldiği için "Balık Hisar" kelimesinin anlamı "Hisar Şehri" oluyor. Buna karşı Balıkesir'de herhangi bir hisar bulunmuyor.

Başka bir rivayete göre ise bölgeye akın yapan Pers hükümdarının adı "Balı-Kisra"dan geldiği biliniyor. "Balıkesir" isminin buradan türediği söyleniyor.

Bazı kaynaklara göre de "balı çok, güzel" anlamına gelen "Bal-ı Kesr" kelimesinden türediği belirtiliyor. Eskiden tarım ve bağcılık faaliyetlerinin çokluğu dolayısıyla "Bağıkesir" isminden Balıkesir adının ortaya çıktığı da belirtiliyor.

Halk arasındaki söylemlerde de "Balıkesir" adının çok ilginç bir hikayesi bulunuyor. Uzun yıllar önce bölgede içi balık dolu oldukça büyük bir iç deniz yer alıyordu. Zamanla sular çekiliyor, deniz kuruyor ve balıklar karada "esir" kalınca bölgenin adı aslında çok uzun dönemdir "Balıkesir" olarak biliniyor.

Türkiye'nin ilk jet üssü, "dünyanın en güzel kilisesi"

Balıkesir, Türkiye'de iki jet üssünün bulunduğu tek il olarak dikkati çekiyor. Karadeniz'in bir bölümü, Ege Denizi'nin tamamı ve Akdeniz'in bir kısmının gökyüzü bekçileri olan bu üslerden biri Balıkesir'de, diğeri ise Bandırma ilçesinde yer alıyor.

Türk Hava Kuvvetleri bünyesinde 1951 yılında kurulan ve Türkiye'nin ilk jet üssü olan Balıkesir 9. Ana Jet Üs Komutanlığı, 29 Mart 1952'de ise ilk jet savaş uçakları olan F-84G'lerden 8'inin konuşlandırıldığı üs oldu. Halen faal olan bu üs ve Bandırma'daki 6. Ana Jet Üssü'nün, sahip oldukları F-16 savaş uçaklarıyla ülkenin güvenliği bakımından büyük önemi bulunuyor.

Balıkesir'de ayrıca iki sivil havaalanı bulunuyor. Merkezde askeri havaalanı bünyesindeki sivil ile Edremit Körfezi'ndeki "Balıkesir Koca Seyit Havaalanı", turizmde önemli bir işlevi yerine getiriyor.

Erdek ilçesindeki "dünyanın en güzel kilisesi" ile Roma İmparatorluğu döneminde yapılmış korinth düzeninde "dünyanın en büyük tapınak sütun başlığı"nın ortaya çıkarıldığı Kyzikos Hadrian Tapınağı'nın bulunduğu, borun merkezi Balıkesir, kırmızı ve beyaz et, süt, yumurta üretimiyle "Türkiye'yi doyuran il" olarak nitelendiriliyor. Borun çıkarıldığı Bigadiç ilçesi ve ihracatının neredeyse tamamına yakınının yapıldığı Bandırma, bu anlamda dünyanın ilgisini çekiyor.

Elektriğin ilk kez kullanıldığı ilçe

"Türkiye'nin ilk boğaz köprüsü" de Balıkesir'de bulunuyor. Önemli turizm merkezlerinden Ayvalık ile Cunda Adası arasında yer alan köprünün, İstanbul'daki boğaz köprüsünün açılmasından 9 yıl önce hizmete girdiği biliniyor.

Çin, ABD gibi büyük ülkelerin dikkati çeken Marmara Adası'ndaki mermer yatakları ile oldukça zengin yeraltı zenginlikleri ve termal suları bulunan Balıkesir, Kurtdereli Mehmet Pehlivan ve Seyit Onbaşı'nın memleketi olarak da tarihte önemli bir yer tutuyor.

Fransızların 1910'lu yıllarda zengin kurşun madenini işletmek amacıyla gelip elektrik kullanmasıyla "Türkiye'nin elektrikle ilk tanışan ilçesi" olan Balya'nın da yer aldığı Balıkesir, Ayvalık'taki "Şeytan Sofrası" ile dünyada güneşin en güzel battığı yer olarak biliniyor.

"Kurtuluş Savaşı'nda düşmanı korkutup kaçıran" tülütabaklar

Milli Mücadele döneminde debbağların (tabak, deri işçisi), keçi ya da koyun postu, baca kurumu, at kuyruğu, çan ve değnekle korkutucu bir kılığa bürünerek Yunan askerlerini kaçırdığı rivayet edilen "tülütabak"lar da sadece Balıkesir'e özgü biliniyor.

Kurtuluş mücadelesinde önemli rol oynadığı belirtilen tülütabakların, Kuva-yı Milliye kenti Balıkesir'de, Yunan işgali dönemlerinde düşmanı korkutup kaçırdığı rivayet ediliyor.

Ege ve Marmara denizlerinde 27 adası, kilometrelerce uzunluktaki sahilleri, ormanlık alanları, tarihi ve kültürel mekanlarıyla özellikle iç turizmde önemli konumda yer alan, tarihi, yapılan kazılara göre MÖ 8 binli yıllara kadar dayanan Balıkesir, Kültür ve Turizm Bakanlığının istatistiklerine göre her yıl 3 milyonun üzerinde gecelemeyle iç turizmde liderliği kimseye kaptırmıyor.

Türkiye'de deniz turizminin başladığı Erdek ile Kuzey Ege'nin turizm merkezi Ayvalık, Cunda Adası, Ören, Akçay, Altınoluk ve Güre gibi tatil bölgeleriyle yerli ve yabancı turistlerin akınına uğrayan Balıkesir, oksijen varlığı açısından zengin olan Kazdağları'yla da tanınıyor.

Büyükşehir olması, limanları, kara, demir ve hava yollarının sağladığı avantajlar, ucuz arsa, yatırımcıya sunulan cazip olanaklar, pazarlama kolaylığı gibi imkanlarla Balıkesir, yerli ve yabancı girişimcilerin dikkatini çekiyor. İlin, gelecek 10 yılda ciddi yatırım alacağı ve ihracatını artıracağı öngörülüyor. - Balıkesir