Anne Olana Yarım Çalışma, Babalara da Doğum İzni Geliyor

Kamuoyunda "Aile Paketi" olarak bilinen Ailenin ve Dinamik Nüfus Yapısının Korunması Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı TBMM Sağlık, Aile, Çalışma ve Sosyal İşler Komisyonu'nda kabul edildi.

DOĞUM İZNİ İNTİBAKTA KULLANILABİLECEK

Doğum yapan memura ve eşine istekleri üzerine 24 aya kadar kullandırılan aylıksız izin süresi kademe ve derece intibakında değerlendirilecek.

DOĞUM İZNİNE 8 HAFTA İLAVE

Doğum öncesi analık izninin başlaması gereken tarihten önce gerçekleşen doğumlarda, doğumdan analık izninin başladığı tarihe kadar ki süre doğum sonrası analık iznine eklenecek. Böylece normalden 10 hafta önce gerçekleşen bir doğumda mevcut düzenlemeye göre doğum sonrası izne 8 hafta ilave edilirken, 8 haftadan daha önce gerçekleşen doğumlarda, aradaki süre 8 haftaya ek olarak doğum sonrası izne eklenecek.

EVLAT EDİNENE İZİN

Bir çocuğu eşiyle veya münferit olarak evlat edinen memurlarla memur olmayan eşin münferit olarak evlat edinmesi halinde, memur olan eşlerine, çocuğun teslim edildiği tarihten itibaren 8 hafta izin verilecek. Bu izin, evlatlık kararı verilmeden önce çocuğun fiilen teslim edildiği durumlarda da uygulanacak.

Bir çocuğu evlat edinen memur da isteği üzerine çocuğun fiilen teslim edildiği tarihten itibaren bu haktan yararlanacak. Memurun çalışacağı süreler ilgili kurum tarafından belirlenecek. Memur olan eşin ya da memur olan kişinin evlat edinmesi halinde, çocuğun fiilen teslim edildiği tarihten itibaren, istekleri üzerine 24 aya kadar aylıksız izin verilecek.

ANNE OLANA YARIM ÇALIŞMA

Analık izni biten kadın memur, süt izni verilmeksizin ve çocuğun hayatta olması kaydıyla isteği halinde tüm doğumlarda 6 aya kadar günlük çalışma süresinin yarısı kadar çalışabilecek. Çoğul doğumlarda bu sürelere birer ay ilave edilecek.

ENGELLİ ÇOCUK İÇİN 12 AY İZİN

Çocuğun engelli doğması veya doğumdan sonraki 12 ay içinde engellilik durumunun tespiti halinde bu süre 12 ay olarak uygulanacak.

ÇOCUK OKULA BAŞLAYANA KADAR YARIM ÇALIŞMA

Çocuğu olan memur anne ve baba, çocuk mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden aybaşına kadar normal çalışma süresinin yarısı kadar çalışma talep edebilecek. Yarım zamanlı çalışmaya başlayan memur, aynı çocuk için bir daha bu haktan yararlanmamak kaydıyla izleyen aybaşından geçerli olmak üzere normal zamanlı çalışmaya dönebilecek. Bu kapsamdaki memurlara, fiili çalışmaya bağlı ödemeler hariç olmak üzere mali haklarla sosyal yardımlarına ilişkin her ödeme unsurunun yarısı esas alınarak ödeme yapılacak. Derece yükselmesiyle kademe ilerlemesi, belli görevlere atanma veya terfi süreleri yarım olarak dikkate alınacak.

Bu haktan aynı tarihler esas alınarak belirlenecek dönem itibarıyla evlat edinenler de talepleri halinde yararlanacak. Bu hakkın amacı dışında kullanıldığının tespit edilmesi halinde yarım zamanlı çalışma sona erdirilecek.

Yarım zamanlı çalışma hakkından yararlanamayacak memurları hizmet sınıfı, kadro unvanı, kurum veya teşkilat bazında birlikte veya ayrı ayrı olarak Maliye Bakanlığı'nın teklifi üzerine Bakanlar Kurulu belirleyecek.

Tasarıda öngörülen doğum izinleriyle yarı zamanlı çalışma sürelerinden 1 Ocak 2015 ve sonrasında doğum yapanlar ve evlat edinenler de yararlanabilecek.

YARIM ÇALIŞMAYA YARIM MAAŞ

Doğum yapan kadın işçiye, ücretsiz izin süresi kadar doğum sonrası yarım çalışma ödeneği ödenecek. Yarım çalışma ödeneği, çalışılan aya ait aylık prim ve hizmet belgesinin ilişkin olduğu aydan sonraki ikinci ay içinde İşsizlik Sigorta Fonu'ndan aylık olarak yapılacak. Doğum sonrası yarım çalışma ödeneğinin günlük miktarı, günlük asgari ücretin brüt tutarı kadar olacak.

Bu haktan yararlanılabilmesi için işçinin adına, doğum tarihinden önceki son üç yılda en az 600 gün işsizlik sigortası primi bildirilmiş olması, İş Kanunu'na göre haftada 45 saatlik çalışma süresinin yarısı kadar fiilen çalışılması ve doğum sonrası analık hali izninin bittiği tarihten itibaren 30 gün içinde doğum sonrası yarım çalışma belgesiyle başvuruda bulunulması gerekecek. Mücbir sebepler dışında, başvuruda gecikilen süre doğum sonrası yarım çalışma ödeneği almaya hak kazanılan toplam süreden düşülecek. Bu ödemeler damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmayacak.

İŞ GÖREMEZLİK ÖDENEĞİ ALANA DOĞUM MAAŞI YOK

Geçici iş göremezlik ödeneği almaya hak kazananlara, bu durumlarının devamı süresince doğum sonrası yarım çalışma ödeneği ödenmeyecek.

İşverenin hatalı bilgi ve belge vermesi nedeniyle yapılan yersiz ödemeler, yasal faiziyle işverenden tahsil edilecek.

ÇOCUĞUNU TERÖRE KURBAN VEREN AİLELERE İŞ

TBMM Sağlık, Aile, Çalışma ve Sosyal İşler Komisyonu'nda kabul edilen Ailenin ve Dinamik Nüfus Yapısının Korunması Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı uyarınca, terör eylemlerinde yaşamını yitiren çocukların anne, babaları da istihdam hakkından yararlanacak.

İZNİNİ KULLANMAYANLAR

Tasarı özel istihdam bürosu aracılığıyla geçici iş ilişkisi düzenleniyor. Buna göre, özel istihdam bürosu aracılığıyla geçici iş ilişkisi, Türkiye İş Kurumu'nca izin verilen özel istihdam bürosunun, işçisini geçici olarak bir başka işverene yazılı devri ile kurulacak. Geçici iş ilişkisi doğum, analık ve süt izni hallerinde izin süresince, ebeveynlere doğumdan sonra tanınan kısmi süreli çalışma süresince, kadın işçinin doğum sonrası yarı zamanlı çalışma ya da ücretsiz izin kullandığı hallerde ücretsiz izin süresince, kadın işçi için ev hizmetlerinde ve 6 ay süreyle mevsimlik tarım işlerinde kurulabilecek.

İşverenin, ücreti ödeme yükümlülüğü devam edecek. Geçici iş ilişkisi kurulan işveren, işçinin kendisinde çalıştığı sürede ödenmeyen ücretinden, işçiyi gözetme borcundan ve sosyal sigorta primlerinden işveren ile birlikte sorumlu olacak.

İşçinin sorumluluğu ise iş yerine ve işe ilişkin olup kusuru ile sebep olduğu zarardan geçici iş ilişkisi kurulan işverene karşı olacak. İşçinin geçici sözleşmesinden aksi anlaşılmıyorsa, işçinin diğer hak ve yükümlülüklerine ilişkin bu kanundaki düzenlemeler geçici iş ilişkisi kurulan işverenle olan ilişkisine de uygulanacak. İşçiyi geçici olarak devralan işveren grev ve lokavt aşamasına gelen bir toplu iş uyuşmazlığının tarafı ise işçi grev ve lokavtın uygulanması sırasında çalıştırılamayacak. Ancak, 2822 sayılı Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanunu'nun 39'uncu maddesi hükümleri saklı kalacak. İşveren, işçisini grev ve lokavt süresince kendi iş yerinde çalıştırmak zorunda olacak.

KADIN İŞÇİLERİN ESNEK ÇALIŞMA TALEBİ

Tasarıyla, İş Kanunu'nun kadın işçilerin doğum ve süt iznini düzenleyen maddeye eklenen fıkra ile analık izni ve yarı zamanlı çalışma sonrasında mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden aybaşına kadar kısmi süreli çalışma talebi karşılanacak. Bu talep, geçerli fesih nedeni sayılamayacak.

ANNENİN KULLANMADIĞI İZNİ BABA KULLANACAK

Doğumda veya doğum sonrasında annenin ölümü halinde, doğum sonrası kullanılamayan süreler babaya kullandırılacak. Üç yaşını doldurmamış çocuğu evlat edinen eşlerden birine veya evlat edinene çocuğun aileye fiilen teslim edildiği tarihten itibaren sekiz hafta analık hali izni kullandırılacak.

ANNELİK İZİN BİTİMİ ÜCRETSİZ İZİN

Analık izninin bitiminden itibaren kadın işçi, evlat edinme halindeyse eşlerden biri veya evlat edinen 6 aya kadar ücretsiz izin ya da her doğumda 6 aya kadar haftalık çalışma süresinin yarısı kadar ücretsiz izin kullanabilecek. Bu izinlerden hangisinin kullanılacağını, izin talebinde bulunan kişi belirleyecek ve bir ay önce yazılı olarak işverene bildirecek.

DOĞUM SONRASI YARI ÇALIŞMA SÜRELERİ

Çalışan kadınlara analık izninden sonra ilk çocuk için 60 gün, ikinci çocuk için 120 gün, üçüncü çocuk için 180 gün, engelli çocuk için ise 360 gün yarı zamanlı çalışma hakkı getirilecek. Çoğul doğum durumunda, bu sürelere otuzar gün eklenecek. Bu hak evlat edinme halinde de tanınacaktır.

İş Kanunu'nda yapılan düzenleme ile geçici iş ilişkisi ile ilgili hükümlere aykırılık halinde idari para cezası uygulanabilecek.

ÖZEL İSTİHTAM BÜROLARI

4904 Sayılı Türk İş Kurumu Kanunu'na eklenen ifadeler ile özel istihdam bürosu "İş arayanların elverişli oldukları işlere yerleştirilmesine ve çeşitli işler için uygun işçiler bulunmasına aracılık yapmak ve/veya geçici iş ilişkisi kurma faaliyeti yürütmek üzere Kurum tarafından izin verilen gerçek veya tüzel kişiler tarafından kurulan büroları" şeklinde tanımlanacak.

Özel istihdam bürosu faaliyeti yürütmek için başvuru yapacak gerçek ya da tüzel kişilere izin verilmesinin esasları da düzenleniyor.

BAŞVURU ŞARTLARI

Buna göre, izin başvurusunda bulunanların Türk vatandaşı olmaları, yabancı ise Türkiye'de çalışabileceğine dair geçerli çalışma izni belgesine sahip olmaları gerekecek. Aracılık faaliyetinin profesyonel olarak yapılmasını sağlamak amacıyla nitelikli uzman personel, aracılık faaliyeti için uygun bir iş yeri ve teknik donanımın sağlanmış olması gerekli olacak. Büronun faaliyet alanı iş ve işçi bulmaya aracılık olacak. Bu faaliyet alanı dışında büro, iş gücü piyasası, istihdam ve insan kaynakları ile mesleki eğitime yönelik olarak çalışmalar da yapabilecek.

KURUMDAN İZİNSİZ FALİYET YÜRÜTÜLEMEYECEK

İş ve işçi bulmaya aracılık faaliyetinin ve geçici iş ilişkisinin belirli bir sistem dahilinde yürütülmesini sağlamak, işçi/işveren hak ve menfaatlerini korumak ve denetlenebilir bir yapı oluşturmak için kurumdan izin almaksızın bu faaliyetlerin yürütülmesi yasaklanacak. Ayrıca faaliyetin sadece büro şeklinde değil internet, radyo, televizyon, yazılı medya gibi başka herhangi bir yolla da olsa izinsiz yürütülmesi yasak olacak. İş ve işçi bulmaya aracılık faaliyetinin belirli bir düzen içerisinde işlemesini sağlamak için Kurumdan izin almayanlara ait reklam ve ilanların yayınlanmasına yasak getirilecek.

Özel istihdam büroları aracılığıyla yurtdışına işçi gönderilmesi halinde de yurtdışı hizmet akitlerinin Türkiye İş Kurumu tarafından onaylatılması zorunlu tutulacak. Geçici iş ilişkisi yetkisi verilecek özel istihdam bürosunun önceki faaliyetlerinin Kurumun istihdam ve meslek uzmanlarınca incelenmesi ve uygun görülmesi halinde Türkiye İş Kurumu tarafından yetki verilecek. Geçici iş ilişkisi kurma yetkisine ilişkin teminat miktarı düzenlenerek, kuruma başvurulan tarihte brüt asgari ücret tutarının 200 katına denk gelen miktarda teminat ödenecek.

TEMİNAT KURUMA GELİR OLARAK KAYDEDİLECEK

Geçici iş ilişkisinin iptali hali caydırıcılık açısından yaptırıma bağlanarak bu durumda teminat kuruma gelir olarak kaydedilecek. Ancak gelir kaydedilen teminattan, büronun geçici iş ilişkisinden doğan sosyal güvenlik primi borçları var ise bu borçlar ödenecek. Özel istihdam bürolarının faaliyetlerine ve geçici iş ilişkisine yönelik inceleme, kontrol, denetim ve teftişin, kurumlarının görev alanlarına giren konularla sınırlı olmak üzere; iş müfettişleri ve Sosyal Güvenlik Kurumunun denetim ve kontrol ile görevli memurları tarafından yapılacak.

Özel istihdam bürosu ve geçici iş ilişkisi kurma yetkisi verilen büronun izin verildikten sonra belirlenmiş şartlardan herhangi birini taşımadığının anlaşılması halinde izni derhal iptal edilecek. Kişisel bilgilerin ve işverenlerin açık işlerine ait bilgilerin verilme amacı olan iş ve işçi bulma faaliyetinden başka bir amaçla kullanılması de müeyyideye bağlanacak.

Çalışma izni bulunmayan yabancı uyruklu kişiler hakkında aracılık faaliyeti yapılması hali iznin iptali gerekçesi olarak kabul edilecek.

Büro ile geçici iş ilişkisi kurulan işveren arasında yazılı sözleşme yapılması zorunlu olacak. Sözleşmenin yazılı olarak yapılmaması halinde verilen yetki iptal edilecek.

İŞÇİNİN ALACAKLARI TEMİNATTAN ÖDENECEK

Herhangi bir nedenle özel istihdam bürosunun kapanması halinde ise geçici işçi çalıştıran işverene bu durumun tebliğ edilmesi ile geçici iş ilişkisi sona erecek. İş ilişkisinin devam etmesi durumunda, geçici işçi çalıştıran işverenle işçi arasında belirsiz süreli iş sözleşmesi kurulmuş olacak. Geçici işçinin iş ilişkisinden kaynaklanan alacakları, alınan teminattan kurumca öncelikli olarak ödenecek.

Özel istihdam bürosu, özel istihdam bürosu izni ile geçici iş ilişkisi yetkisi verilmemesi veya bu iznin ve yetkinin iptali kararlarına karşı, kararın tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde kuruma itiraz edebilecek. İtiraz, takibi durduracak ve 60 gün içinde sonuçlandırılacak. İtirazı reddedilenler 15 gün içinde yetkili iş mahkemesinde dava açabilecek. İtiraz yoluna başvurulmuş olması ilgililerin yargı yoluna başvurma haklarım ortadan kaldırmayacak.

DOĞUM YARDIMI MİKTARLARI

"Aile Paketi" tasarısı uyarınca birinci çocuk için 300 lira, ikinci çocuk için 400 lira, üçüncü ve sonraki çocukları için 600 lira doğum yardımı yapılacak.

ÖZEM İSTİHTAM BÜROLARININ FALİYETLERİ

TBMM Sağlık, Aile, Çalışma ve Sosyal İşler Komisyonu'nda kabul edilen tasarıya göre özel istihdam bürosu aracılık ve geçici işçi sağlama faaliyeti karşılığı olarak işverenden hizmet bedeli alma hakkına sahip olacak. İş arayanlardan ve geçici iş ilişkisi ile çalıştırılan işçilerden her ne isim altında olursa olsun menfaat sağlanamayacak ve hizmet bedeli alınamayacak. Ancak yönetmelikle istisna tutulan meslekler ve pozisyonlar için hizmet bedeli alınmasına izin verilebilecek.

Geçici iş ilişkisinde işveren özel istihdam bürosu olacak. Özel istihdam bürosu iş sözleşmesinde yer alan ücretten az olmamak kaydıyla özel istihdam bürosu işçisine geçici işçi çalıştıran işverenin aynı kıdeme haiz emsal işçisinin aldığı ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki istihkakı geçici çalıştığı dönemle sınırlı olarak ödemek zorunda olacak.

Özel istihdam bürosu işçisine ilişkin Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile İşsizlik Sigortası Kanunu'ndan doğan yükümlülükler özel istihdam bürosu tarafından yerine getirilecek.

Özel istihdam bürosu iş gücü piyasasının izlenmesi için gerekli olan iş arayanlar, açık işler, işe yerleştirmeler ve geçici işçi sağlama sözleşmeleri ile ilgili istatistikleri elektronik ortamda Kuruma bildirecek. Uygulamanın takibi için gerekli olan diğer bilgi ve belgeleri talebi üzerine Kuruma vermekle yükümlü olacak.

Özel istihdam bürosu, iş ve işçi bulmaya aracılık için derlediği verileri bu amaçlar dışında kullanamayacak.

Özel istihdam bürolarının yönetmelikte öngörülenler dışında iş arayanlarla bedel alınması konusunda anlaşma yapmaları veya onlardan herhangi bir şekilde menfaat sağlamaları halinde özel istihdam büroları ile işverenler arasında yapılmış anlaşmalar, işçinin sigortasız çalışması, sendikaya üye olması veya olmaması ya da asgari ücretin altında ücret ödenmesi şartlarını taşıyan anlaşmalar ve bir işverenin veya bir iş arayanın, işe yerleştirme faaliyeti için diğer özel istihdam bürolarından veya Kurumdan hizmet almalarını engelleyen anlaşmalar geçersiz olacak.

İDARİ PARA CEZALARI

Kurumdan izin almadan iş ve işçi bulmaya aracılık yapan gerçek veya tüzel kişilere 20 bin lira, izin almamasına veya yetkisi iptal edilmesine rağmen geçici iş ilişkisi düzenleyen gerçek veya tüzel kişilere 50 bin lira, iş arayanlardan ücret alan veya menfaat sağlayan gerçek veya tüzel kişilere 20 bin lira, geçersiz anlaşma düzenleyen özel istihdam bürosu veya geçici işçi çalıştıran işverene beşer bin lira para cezası verilecek.

Belediye Kanunu'nun "belediyenin görev ve sorumlulukları" başlıklı maddesinde değişiklik yapıldı. Buna göre, büyükşehir belediyeleri ile nüfusu 100 binin üzerindeki belediyeler, "kadınlar ve çocukları için konukevleri, çocuklar için kreş ve gündüz bakımevleri açacak.

FİİLİ HİZMET SÜRELERİ İLE PRİM ÖDEME GÜN SAYILARI

Kamu idarelerinde sigortalı sayılanlardan, doğum veya evlatlık edinmeye bağlı olarak ilgili mevzuatına göre yarım zamanlı çalışma hakkından yararlanarak aylıkları yarım ödenenlerin fiili hizmet süreleri ile prim ödeme gün sayıları, peşin ödenen aylığının ilgili olduğu dönem için tam olarak, izleyen aybaşından itibaren ise yarım olarak hesaplanacak. Peşin aylığın ilişkili olduğu ayın yarım zamanlı olarak çalışılan günlere ilişkin sigorta primi veya emekli keseneği, sigortalı ve işveren paylarının yarısı, genel sağlık sigortası primi hariç kurumunca ilgili sigortalıya borç çıkarılacak. Yarım zamanlı olarak çalışılmaya başlanan günü izleyen aybaşından itibaren ise normal zamanlı çalışılması halinde ödenmesi gereken sigorta primine esas aylık kazanç ya da emekli keseneğine esas aylık tutarının yarısı üzerinden sigorta primi veya emekli keseneği ödenecek. Ancak, bunların genel sağlık sigortası primi, sigortalı ve işveren yükümlülüğünde herhangi bir değişiklik yapılmaksızın sigorta primine esas aylık kazanç ya da emekli keseneğine esas aylık tutarının tamamı üzerinden ödenecek.

Bu kapsamdaki sigortalılardan aylıklarını peşin olarak almayanlar, yarım zamanlı olarak çalışmaya başladıkları gün ile aybaşına kadar olan dönem açısından bu haklardan yararlandırılacak. Bu maddenin primlerin ve prim ödeme gün sayılarının yarım olarak uygulanacağına dair hükümleri yarım zamanlı çalışanlardan ilave prim ödeyenler hakkında da uygulanacak.

Yine bu sigortalılardan ilgili mevzuatına göre yarım zamanlı çalışma hakkından yararlanarak yarım aylık alarak çalışanların eksik çalışılan süreleri, kendilerinin ya da hak sahiplerinin yazılı talepte bulunmaları halinde Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra ilk defa kamu idarelerinde sigortalı olarak çalışanların Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun "sigortalıların borçlanabileceği süreler" başlıklı maddesinde belirtilen esaslara, haklarında mülga hükümleri de dahil Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu hükümleri uygulananların ise müracaat ettikleri tarihteki emekli keseneğine esas aylık tutarına ilişkin tüm unsurlar üzerinden güncel katsayılar ile kesenek ve karşılık oranlarına göre hesaplanan borcu kendilerine tebliğ edildiği tarihten itibaren bir ay içinde ödemeleri şartıyla hizmet sürelerine eklenecek.

Türk Silahlı Kuvvetleri'nde subay, yedek subay, astsubay, uzman jandarma, uzman erbaşlar ve sözleşmeli erbaş ve erler, emniyet ve polis mesleğinde asaleti onaylanmış olmak şartıyla adaylıkta geçirilen polis memuru, başpolis memuru ve kıdemli başpolis memuru, komiser yardımcısı, komiser, baş komiser, emniyet amiri, emniyet müdürleri ile bu ve daha yukarı maaş ve derecelerdeki emniyet mensupları, Milli İstihbarat Teşkilatı mensupları, subay (yedek subay dahil), astsubay, uzman jandarma, uzman erbaş ve sözleşmeli erbaş ve erlerden yarım zamanlı olarak çalışılan sürelere ilişkin fiili hizmet süresi zammı ve itibari hizmet süresi yarısı kadar uygulanacak.

Emeklilikte ek gösterge ile makam ve görev tazminatına hak kazanılmasında aranan süreler açısından bu şekilde çalışılan dönemdeki hizmet süreleri yarım olarak dikkate alınacak.