"Crush sendromunda tedavide öncelik damar yolu açarak serum uygulamak olmalı" uyarısı

Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Dahiliye Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Ayhan Levent, Crush sendromundan kaynaklanan komplikasyonlardan ölüm ve sakatlanmayı azaltmada en önemli basamağın erken kurtarma ve erken tedavi olduğunu, tedaviye depremzede henüz enkaz altındayken başlamak gerektiğini bildirdi.

Hastaneden yapılan açıklamada görüşlerine yer verilen Levent, depremlerde enkaz altında kalındığında "vücudun ezilmesi" olarak tanımlanan Crush sendromuna ilişkin bilgi vererek, tavsiyelerde bulundu.

Crush'ın kelime olarak "ezilme" anlamına geldiğini belirten Levent, sendromun "depremler, iş ve trafik kazalarındaki darbeler, çığ düşmesi ile kar kitlesinin altında kalma gibi afetlerde kişinin ezilme biçiminde yaralanması, uzun süreli sıkışması ve hareketsizlik sonucunda ortaya çıkan belirgin doku zedelenmesi ve kas nekrozuna yol açan durum" olarak tanımlandığını aktardı.

Levent, depremde enkaz altında kalan bedenin üzerinde fazla miktarda ağırlık oluştuğunu belirterek, şu bilgileri verdi:

"Depremzede çıkarılınca basınç altındaki bölgeler serbestleyip kan akışı başlar. Normalde kasta bulunan potasyum, miyoglobin, fosfat, kreatin kinaz, laktat dehidrogenaz, AST, ALT ve ürik asit hasarlı kas dokudan kan dolaşımına geçer. Kanda seviyeleri yükselen bu maddeler toksik ve ölümcül komplikasyonlara sebep olabilir. Bu komplikasyonlar; akut böbrek yetmezliği, kalp yetmezliği, hiperpotasemi, hipovolemik şok, solunum yetmezliği, enfeksiyonlar, kompartman sendromu, kanama gibi dahili ve cerrahi komplikasyonları içerir. Özellikle kanda potasyum yüksekliği ölümcül aritmilere sebep oluyor. Bu ölümcül ritimlerden dolayı enkaz altında iyi durumda olan kişi kurtarıldıktan sonra kaybedilebilir."

"Uygun tedavilerle sendroma bağlı ölümler azaltılabilir"

Depremdeki yaralanmaların yüzde 2-3'ünde Crush sendromunun gözlendiğine işaret eden Levent, şunları kaydetti:

"Crush sendromu, afetlerde meydana gelen ölümlerde direkt travmalardan sonra ikinci en sık nedenidir. Crush sendromu görülen kişide sonrasında kurtarılma ölümü gözlemlenebilir. Depremzedenin üstündeki baskı sebebiyle çizgili kaslarda yaralanma sonucu ortaya çıkan metabolitlerin kan dolaşımına geçişi olmadığı için enkaz altındayken sorun teşkil etmez. Ancak depremzedenin enkazdan kurtarılmasıyla baskının ortadan kalkması ve sonrasında metabolitlerin kan dolaşımına geçip hızla ölümüne sebep olması kurtarılma ölümü olarak adlandırılıyor.

Crush sendromundan kaynaklanan komplikasyonlardan ölüm ve sakatlanmayı azaltmada en önemli basamak erken kurtarma ve erken tedavidir. Tedaviye depremzede henüz enkaz altındayken başlamak gerekiyor. Kasların aşırı derecede ezilmesi, hızlı ve etkili bir tedavi uygulanmadığı durumda ölümle sonuçlanabilecek bir sürece ilerleyebilir. Tedavinin en önemli basamağı en kısa sürede damar yolu açılarak 1 lt/saat hızla izotonik sodyum klorür (NaCl) ile serum tedavisine başlamaktır."

Levent, sendromun belirtileri arasında ağrılı ve şiş uzuvlar, tansiyon düşüklüğü, halsizlik, kalp ritm bozukluğu, solunum yetmezliği, idrar miktarında azalma ve koyu renkli idrar yapmanın sayılabileceğini, enkazdan çıkarılan kişinin genel sağlık durumunun ilk aşamada iyi saptanabildiğini, tek bir uzuvda şişme, uzuvda kuvvetsizlik veya hareket ettirememe gibi bulgular olabileceğini ancak bir süre sonra kan basıncında düşme, solunum yetmezliği ve ölüm meydana gelebildiğini, sonuç olarak, Crush sendromunun hayatı tehdit edebilen önemli bir durum olduğunu ve uygun tedaviler ile buna bağlı ölümlerin en aza inebileceğini belirtti.