Balda Geleneksel Üretimden Vazgeçmiyor

SEYİT AHMET EKSİK-TAHİR TUFAN EROĞLU - Sivas'ta bir arıcı, fenni kovanlara inat söğüt dallarıyla ördüğü sepetlerin etrafını hayvan dışkısı ve külle sıvayarak yaptığı geleneksel karakovanlarda bal üretiyor.

Zara ilçesine bağlı Topaktaş Köyü'nde arıcılıkla uğraşan Ali Ekber İyidoğan (51), AA muhabirine yaptığı açıklamada, babasından ve dedelerinden öğrendiği arıcılıkla 18 yaşından beri uğraştığını belirterek, söğüt dallarıyla ördüğü sepetlerin etrafını hayvan dışkısı ve külle sıvayarak yaptığı geleneksel karakovanlarda bal ürettiğini söyledi.

Şeker ve glikoz gibi katkı maddeleri kullanmadan üretilen balın tamamen doğal olduğunu belirten İyidoğan, "Bal, doğadaki çiçeklerden arının ürettiği bir gıdadır. Karakovanlarda üretilen balda katkı maddesi yoktur ve tamamen doğaldır" dedi.

Geçmişten kalan sepet kovanları tekrar kullanılır hale getirdiğini ifade eden İyidoğan, "Babalarımızın yöntemini tekrar canlandıralım, yaşatalım diye 40'a yakın karakovan yaptım. Allah kısmet ederse tüm üretimimi karakovana çevirmek istiyorum. Bu balın özelliği doğal olması, arının herşeyini kendisinin yapması. Bizim bir katkımız olmadan üretilmesidir" diye konuştu.

Hazır balmumu kullanılan fenni kovanların bakımının kolay ve bal veriminin fazla olduğunu, bu nedenle karakovan üreticiliğinin yaygınlaşmadığına işaret eden İyidoğan, şunları kaydetti:

"Üreticiler işin kolay tarafına kaçıyor. Bu kovanları önce yabani söğüt dallarını çubuk halinde dikip, daha sonra etrafını ince dallarla örerek yapıyoruz. Daha sonra hayvan dışkısı ve kül karıştırarak etrafını sıvıyoruz. Bu sıva, yazın sıcağı kışın da soğuğu geçirmez. Arının da sevdiği birşey. Kışın nefes aldırıyor nemlendirmiyor, yazın da sıcaktan koruyor."

Karakovan balının kilosunu 80-100 lira arasında sattıklarını dile getiren İyidoğan, petek olarak bal mumu kullanılan fenni kovanların aksine karakovanda bal mumu kullanılmadığını, arıların peteklerini de kendilerinin yaptığını ifade etti.

Lezzeti yörenin bitkilerinde saklı-

Sivas'ta üretilen balların lezzetini yörede yetişen bitkilerden aldığını aktaran İyidoğan, "İlaçlar doğadaki çiçeklerden üretiliyor, arılar da her türlü çiçekten bal yapıyor. Sivas'ta üretilen ballar lezzetini, kekik ve keven başta olmak üzere yörede yetişen bitkilerden alıyor" şeklinde konuştu.

Karakovan balının bir diğer özelliğinin ise ağızda çabuk erimesi olduğunu vurgulayan İyidoğan, bunun nedeninin arıların peteklerini haziran ayında bölgede yetişen holos (yabani fiğ) bitkisiyle örmesinden kaynaklandığını kaydetti.

Fenni kovanlarla karakovan bal üretimi

Zara Bal Üreticileri Birliği Başkanı Fatih Öztürk, Zara'da yaklaşık 300 bal üreticisi olduğunu belirterek, bu üreticilerin bir kısmının karakovan üretimi yaptığını, kimi üreticilerin ise sepet kovanlarda geleneksel yöntemleri sürdürmeyi tercih ettiğini söyledi.

Üreticilerin fenni kovanlara boş çıta koyarak da karakovan bal üretimi yaptıklarını ifade eden Öztürk, normal bal üretiminde kovan başına 15 kilogram civarında bal aldıklarını, karakovanda ise bal veriminin 5 kilogramı geçmediğini kaydetti.

Öztürk, Sivas'ın bitki çeşitliliğinin balın kalitesi ve lezzetine de etki ettiğini vurgulayarak, "Keven, kaba yonca, kekik, ispir, çakır dikeni... Bunlar hep bal veren bitkiler. Kimi bölgelere gidersiniz, orada tek çeşit bitki olur. Çukurova'da arı narenciyeden bal alır, Kars yöresinde tamamen kekikten bal alır. Sivas'ın özelliği zengin bitki örtüsü bulunmasıdır" diye konuştu.

Fenni petekte karakovan yöntemiyle yetiştirilen arıda, sepet kovana göre verimin daha yüksek olduğuna işaret eden Öztürk, şöyle devam etti:

"Sepet kovanda müdahale şansınız olmadığından yavru durumunu bile ayarlayamıyorsunuz verim düşük oluyor. Bu tarz üretim, geleneksel yöntemlerin yaşatılması bakımından önemli. Üreticiye bir katkısı yok, hatta daha zahmetli oluyor. Bal kalitesi bakımından fenni kovanda üretilen karakovan bal ile arasında fazla bir fark yok. Bu kovanların içine çıta konmadığı için arı peteği kendisi üretmek zorunda, böyle olunca arı daha fazla çalışmak zorunda kalıyor, telef olma riski de artıyor." - Sivas