Belediyelerin 'Egzotik' Savurganlığı

Atatürk Üniversitesi Mimarlık Tasarım Fakültesi Peyzaj Bölümü öğretim üyesi Yrd. Doç. Dr. M. Akif Irmak, kentlerin peyzaj çalışmaları sırasında bölgeye uyumlu doğal bitki ve ağaçlar yerine pahalı egzotik bitkilerin tercih edilmesini eleştirdi.

Türkiye'deki birçok belediyenin ciddi miktarda parayı bitkisel harcamalara ayırdığını vurgulayan Yrd.Doç.Dr. M. Akif Irmak, genelde, bu bitki türlerinin 'egzotik' denilen dışarıdan getirilen ağaçlar olduğunu söyledi. Yurtdışı, başka bölge ya da şehirden getirilerek toprakla buluşturulan ağaçların iklim ve toprağa uyum sağlayamadığı için kurumaya yüz tuttuğunu kaydeden Yrd.Doç.Dr. Irmak, "Türkiye ılıman ilklim kuşağındaki ülkeler arasında bakıldığında bitkisel çeşitlilik bakımından birinci sırada. Çok sayıda bitki türü doğal olarak ülkemizde yetişiyor. Tüm dünya genelindeki ülkeler açısından değerlendirildiğinde ise bu çeşitlilik 6'ncı sırada. Tropik bölgedeki zengin bitkisel çeşitliliğe sahip ülkeler bizi 6'ncı sıraya itiyor. Ama ılıman iklim kuşağında bitkisel çeşitlilik açısından incelendiğinde 1'inci sıradayız" dedi.

Türkiye'de hemen hemen her bölgede yetişebilen değerli ve çok güzel bitkiler olduğunu kaydeden Yrd.Doç.Dr. M. Akif Irmak, "Örneğin; yapmış olduğumuz çalışmada, Erzurum'da yer yer 2500- 3000 metrelere çıkan rakımlar ki kent merkezi bile 1800'lerde, yıllık sıcaklık ortalaması 5, 6 derece, genele bakıldığında sıfırın altında 35'leri görebiliyor; bu ortamda bile şehir genelinde 89 odunsu tür olan çalı ağaç ve ağaççığın doğal olarak yetiştiğini tespit ettik. Belediyelerin yapmış olduğu kentsel ortamda park ve bahçelerde bu 89 türün sadece 18'inin kullanıldığını belirledik. Gelişmekte olan ülkemizdeki belediyeler bugün ciddi miktarda paraları bitkisel harcamalara ayırmakta. Genelde kullanılan bitki türleri 'egzotik' dediğimiz dışarıdan getirilen bitkiler. Bu da o şehre ciddi maliyet getirmektedir" diye konuştu.

Yrd.Doç.Dr. Irmak, bölgede yetişmeyerek dışarıdan getirilen türlerin o bölgenin şartlarına, iklimine ve toprak yapısına adapte olamadığını ve daha fazla bakım, daha fazla ilgi istediğini söyledi.

Atatürk Üniversitesi Mimarlık Tasarım Fakültesi Peyzaj Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. M. Akif Irmak şunları kaydetti:

"Bir yörede yetişen bitki, o yörenin toprağına, o yörenin havasına, o yörenin bütün topografik ve iklimsel yapısına uyum sağladığı için o bölgede yetişiyor. O bölgede yetişen türü kullanacaksınız ki hem maddi açıdan kayıp olmasın hem de ekstra bir işçilik ekstra bir zaman kaybına sebebiyet vermesin. Dışarıdan getirilen bir ağaca, 300-400 liranın dışında, tanesine 40- 50 lira da nakliye bedeli ödeniyor. Getirildiği zaman bunların yerine dikimi ve bakımı ekstra bakım istiyor ve belki de iklim şartlarına adapte olamadığı için ekstrem bir soğuk veya sıcak olduğunda o ortama adapte olamadığı için ilk ölen bitki dışarıdan getirilen bitki oluyor. Ülke geneline baktığımızda belediyeler ve diğer kamu kurum ve kuruluşlar genelde egzotik türler kullanmışlar. Orman fidanlıkları belediyeler ile koordineli çalışarak kentsel mekanlarda doğal bitkilerin tercih edilmesini sağlamalı." - Erzurum