Ombudsmanlık Divan-ı Hümayun'dan Esinlenerek Kurulmuş

MUHAMMET MUTAF - Osmanlı'da önemli devlet işlerinin görüşülüp karara bağlandığı "Divan-ı Hümayun" esas alınarak İsveç'te kurulan ve Avrupa Birliğince (AB) yeniden uygulamaya konulan ombudsmanlık sistemi, günümüzde de idare ve yönetim ile vatandaşa arabuluculuk yapıyor.

Kamu Başdenetçisi Şeref Malkoç, AA muhabirine yaptığı açıklamada, diğer adıyla ombudsmanlık olan Kamu Denetçiliği Kurumunun (KDK) Türkiye'de yeni bir kurum olduğunu ifade ederek KDK'nin hukuki anlamda anayasal ve özel bir kanunu olan kurum olduğunu söyledi.

KDK olarak amaçlarının vatandaşla idare ve yönetim arasında köprü oluşturmak olduğunu anlatan Malkoç, Türkiye'de ombudsmanlığa ilişkin kanunun 5 yıl önce yürürlüğe girdiğini ifade etti. Malkoç, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Ombudsmanlık zaten kültürümüzde var, İsveç'e de buradan gitmiş. 17. yüzyılda İsveç Kralı, Ruslar ile yaptığı savaşta yenilince Osmanlıya sığınıp 5 yıl kalmış. Divan-ı Hümayun'u esas alınarak İsveç'te ombudsmanlığı kurup geliştirmiş, AB müktesebatıyla da bize gelmiş. Erzurum'un her ilçesinde, her mahallesinde hatta her köyünde böyle arabuluculuk, hakemlik yapan, insanları barıştıran, sorunları çözen kanaat önderleri vardı. İşin aslı ve orijinali bu. Erzurum'da Solakzade, Abdurrahman Gazi, Naim Hoca geçmişte ombudsmandı. Yani bizim kültürümüzde olan bir müessese bu."

"Demokrasinin ve hukukun yaygınlaşması açısından önemli bir olay"

Malkoç, ombudsmanlığı tanıtmak için yöneticiler, idareciler ve devleti yönetenlerle vatandaşları, sivil toplum örgütlerini bir araya getirmek için illerde toplantı yaptıklarını dile getirdi.

Valiler, kaymakamlar, belediye başkanları, bütün yöneticiler, muhtarlar ve sivil toplum örgütlerini bir araya getirdiklerini bildiren Malkoç, şöyle devam etti:

"Vatandaşlara söyleyeceğiz ki buyurun yöneticiler burada, ne gibi sıkıntı ve derdiniz varsa hadi söyleyin. Bu, aslında hem demokrasinin gelişmesine çok büyük bir katkı hem de Türkiye'de idari, yönetim hizmetlerinin kalitesinin artması için fevkalade önemli bir gelişme, vatandaşın hak arama kültürünü yaygınlaştıran bir organizasyon ve aynı zamanda da yönetimin şeffaflığı ve yönetimin denetlenmesi açısından önemli bir çalışma. Belki insanımız bunu yeni yeni tanıyor ama yapacağımız faaliyetle vatandaşla idareyi, yöneticiyi buluşturma, idarenin denetlenmesi, vatandaşın hak arama kültürü, demokrasi ve hukukun yaygınlaşması açısından önemli bir olay.

Ombudsmanlık, belediyeler, kaymakamlıklar, üniversiteler gibi yönetim adına akla gelen her birime yöneliktir. Belediyenin su hizmetinden çöp toplamasına, elektrikten eğitim hizmetlerine, aklınıza devletin sunduğu hangi hizmet geliyorsa işte bu hizmetlerin vatandaşa sunulmasında eksiklik, noksanlık ve hata varsa şikayet üzerine ombudsman bunu denetler."

"Ombudsman vatandaşa avukatlık yapıp idareye yol gösterir"

Başdenetçi Malkoç, denetimde idare veya yöneticilerin eksiği, noksanı ve kusuru olması durumunda ombudsmanın düzeltme yapılması yönünde faaliyeti olduğuna işaret ederek şunları kaydetti:

"Ombudsman vatandaşa avukatlık yapıp idareye yol gösterir, rehberlik yapar. Bize her türlü sıkıntıyı yaşayan insan müracaat edebilir. Asker, sivil, köylü, şehirli, işçi, memur, kamu hizmetlerinde her türlü aksaklık ve noksanlık bize gelir. Biz önce bu şikayeti idareyle paylaşırız. Deriz ki 'Ey yönetici sen bu vatandaşın sorununu çözmedin, bunu çöz.' Buraya kadar bir bakıma vatandaşla idare ve devlet arasında arabulucu gibiyiz. İdare bunun yanlışlığını görür çözerse biz buna dostane çözüm diyoruz ama idare hatasında ısrar ederse bunu inceleriz. Vatandaş haklıysa idareye tavsiye kararı veririz."