Mahşer-i Cümbüş

En iyi doğaçlama grubu olan Mahşer-i Cümbüş, 27 Kasım'da sevenlerinin karşısında...

2001 yılı mayıs ayında Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih – Coğrafya Fakültesi Tiyatro Bölümü öğrencileri tarafından kurulan Mahşer-i Cümbüş, aynı yıl eylül ayında Ankara Tenedos Kafe'de "Tiyatro Sporu" gösterilerine başladı. Mahşer-i Cümbüş 2003 yılının ağustos ayında İstanbul'a taşınarak faaliyetlerini İstanbul'da sürdürdü. Mahşer-i Cümbüş kurulduğu günden bu yana Ankara ve İstanbul başta olmak üzere birçok ilde gösteriler sergiledi ve festivallere katıldı. Türkiye'de Modern Doğaçlama Tiyatro'nun öncüsü olan Mahşer-i Cümbüş, Doğaçlama Tiyatronun gösteri biçimlerinden biri olan "Tiyatro Sporu"nu Türkiye'de ilk defa seyirci ile buluşturdu.

Kuruluşunun 5. yılında kendi sahnesi " Mahşer-i Cümbüş Hayalhanesi"ni açtı. Ekip bugüne kadar 500'ün üzerinde "Tiyatro Sporu", 200'ün üzerinde "Beyin Fırtınası" gösterisi yaptı. Türkiye'de Modern Doğaçlama Tiyatro'nun öncüsü olan Mahşer-i Cümbüş, bir başka ilke daha imza atarak 2007 yılında Türkiye'nin ilk doğaçlama şov programı "Anında Görüntü Show"u ekranlara taşıdı ve Türk televizyonlarında yepyeni bir dönem başladı.

Beyin Fırtınası

İlk kez 2006 yılında Mahşer-i Cümbüş tarafından geliştirilen ve Hayalhane'de oynanan, yarışma mantığına dayanmayan yeni bir gösteri biçimidir. Modern doğaçlama tiyatro'nun tüm türlerinde olduğu gibi, Beyin Fırtınası'nda da seyircinin katılımı oldukça önemlidir.

Çeşitli sayılarda "longform" adı verilen uzun biçim oyunlar yanyana gelir ve tüm oyuncular birlikte oynarlar. Uzun biçim oyunlar, sadece bir anın oynanmadığı, tamamlanmış oyunlardır. Oyuncular, seyirciden alınan yönelimler doğrultusunda öykü, karakter ve temayı ortaya çıkararak tamamlanmış oyunlar sergilerler. Oyuncuların performanslarının dışında, doğaçlama müzik ve ışık da uzun biçim oyunlarda çok etkilidir. Seyirciler tamamlanmış bir öykü seyrederken, farklı mekanları, duygu durumlarını ve karakterlerin etkilerini, oyun sırasında tasarlanan müzik ve ışığın etkisiyle daha da gerçekçi hissederler. Hatta bu etkiyi arttırmak için gerektiğinde oyuncuların sesle yaptıkları efektler de önemli rol oynar.

Tiyatro Sporu

1977'de Alberta, Calgary'de Keith Johnstone tarafından geliştirilen Tiyatro Sporu fikri, hararet yaratan ve seyirci tepkisi çeken profesyonel güreş müsabakalarında kullanılan tekniklerin Johnstone tarafından gözlemlenmesiyle icat edilmiştir. Tiyatro Sporu; oyuncuların iki takıma ayrılıp her iki takımın da seyircilerden alınan çıkış noktalarıyla çeşitli "shortform" adı verilen kısa turlar oynayarak birbirleri ile müsabaka etmesi mantığına dayanır. Her turun sonunda takımlara seyirciler tarafından puanlar verilir ve gösterinin sonunda bu puanlar toplanır. Ortaya bir galip ve bir mağlup çıkar ya da her iki takımın da puanları eşitse gösteri beraberlikle sonuçlanır.

Mahşer-i Cümbüş ve diğer Hayalhane gruplarının (Sürç-ü Lisan, Ehl-i Keyf, Ani Etki Ters Tepki, Mevzu Bahis) yaptığı bir Tiyatro Sporu gösterisinde spontane düşünme ve canlandırma, yanılsamayı kırma, kara mizah, ironi gibi unsurlar esastır. Özel bir kostüm olmadan oyuncular gündelik kıyafetleri ile sahnede yer alırlar. Çıplak sahne oyuncunun ve seyircinin hayal gücü ile şekillenir.

Seyirci oyuncudan kopuk, karanlık salonda görünmez silüetler değil oyuncunun her an dokunabildiği, hissettiği ve onun gücünden yararlandığı sahne arkadaşıdır. Tiyatro Sporu gösterisi seyirciyle birlikte bir "oyun" un oluşturulmasını sağlar.

Tiyatro Sporu, bir müsabaka olmasına rağmen, klişelerin ve esprilerin oyunun niteliğini düşüreceği yönünde bir felsefeye sahiptir. Önemli olan karakterleri yaratmak, spontane ve işbirlikçi öykü anlatımıdır. Komiklikler ve espriler öykünün gidişatını bozucu, bunun yanı sıra hem işbirlikçi çalışmayı hem de sahne oluşturmayı engelleyici olarak görülür. Johnstone tarafından öğretilen diğer bir yöntem ise sahnede ilk önce karakterleri ve arka planı belirleyen bir "ortam" hazırlamaktır. Bu ortam hazırlandığında bazı çatışmalar ve kurnazlıklar (oynamalar) öne sürülmelidir. Bu yönteme göre bir sahne her zaman daralabilecek bir "olasılıklar çemberi"ni içermelidir. "Olasılıklar çemberi", doğaçlamacıların oyun içinde mantıklı bir şekilde ortaya atabileceği çeşitli öneriler demektir. Bir sahnenin başlangıcında her şey mümkündür fakat birçok öneri oluşturulduğunda ve sahnenin gerçekliği net bir şekilde tanımlandığında olasılıklar çemberi daralır ve doğaçlamacılar önceden kurulmuş olanla tutarsız görünen önerilerde bulunarak olasılıklar çemberinin dışına çıkmamalılardır.

Bir "Tiyatro Sporu" gösterisi asla tekrar etmez. Her şey o oyuna ve o seyirciye özeldir. Bu sebeple her oyun birbirinden farklıdır.