Düşmanın Parası da Çanakkale'yi Geçemedi

HALİL ŞAHİN - Çanakkale Savaşı'nın zaferleriyle sonuçlanacağına kesin gözüyle bakan İngilizler, savaş sonrası kullanacakları paraları da bastırmıştı. Üzerinde Osmanlıca değeri belirtilen ve İtilaf devletlerinin zafere olan öz güvenini simgeleyen paralar, Çanakkale geçilemeyince Osmanlı topraklarında geçmedi.

İzmir Nümismatik Derneği Başkan Yardımcısı Güçlü Kayral, AA muhabirine yaptığı açıklamada, Çanakkale Savaşı öncesinde İngiltere'nin Osmanlıca da kullanarak bastırdığı İngiliz banknotlarının dünyadaki tüm para koleksiyoncuları için çok özel olduğunu belirtti.

Ocak 1915'te kullanıma sunulan ince kağıtlara basılı paralarda özel olarak hazırlanmış filigranların bulunduğunu ifade eden Kayral, bu banknotların bir kısmının üzeri sürşarjlanarak (bir sayının, kelimenin yerine geçmek için üzerine başka bir sayı veya kelime basma işi) tedavüle verildiğini aktardı.

Kayral, bu banknotların nadir parçalar olmalarından öte sosyo-ekonomik tarih ve savaş tarihi bakımından birer belge niteliği taşıdığını vurgulayarak, şöyle konuştu:

"Paralarının Osmanlıca sürşarjlanmasının arkasındaki teori subay ve askerlerin maaşlarının bunlarla ödenmesi ve paraların işgal edilen yerlerde, sonrasında da İstanbul'da askerlerin günlük alışverişinde kullanılabilecek olmasıydı. Ancak harekatın büyük bir felaket ve başarısızlıkla sonuçlanması bu teoriyi unutturdu. İngiliz hazine kayıtlarına göre söz konusu 1 pound ve 10 şilin, İngiliz deniz ve kara askeri seferberlik kuvvetleri için bastırıldı ve Mayıs-Haziran 1915 tarihlerinde kullanıldı."

Kayral, Osmanlı arşivlerinde Selanik Başkonsolosu Kamil Bey'in Ağustos 1915'te "İngilizlerin İstanbul'u zapt edecek olursa tedavül ettirmek üzere tab ettirdikleri banknotların Selanik'te bulunduğu" hakkında sadrazamlığa bilgi verdiğine dair belge yer aldığını söyledi.

"İngilizler için hatırlanmak istenen bir olay değil"

Küçük Anafarta ve Kirte köyleri işgal altındayken askerlerin meyve ve yumurta almak için köylülere bu paraları vermeye çalıştığını aktaran Kayral, ancak köylülerin kabul etmediğini, bu paraların hiç kullanılamadığını, 1917'de başka paraların tedavüle sokulduğunu belirtti.

Kayral, sürşarjlı İngiliz paralarının çok nadir bulunduğuna dikkati çekerek, "Sürşarjlı İngiliz paralarıyla ilgili bu kadar az bilgi olmasının sebebi, böylesine büyük çaplı bir harekatın ağır yenilgi ve hüsran ile sonuçlanmasıdır, doğal olarak hatırlanmak istenen bir olay değil" dedi.

Banknotların özellikleri

İngilizlerin o dönem hazırladığı 1 poundluk kupür beyaz ve filigranlı kağıda siyah olarak basılmış, üzerine kırmızı mürekkeple ve Osmanlıca harflerle "yüz yirmi gümüş kuruş" sürşarjı yer alıyor. Banknotun arka yüzü ise boş.

10 şilinlik kupür ise beyaz ve filigranlı kupüre kırmızı olarak basılmış ve Osmanlıca harflerle "altmış gümüş kuruş" sürşarjı taşıyor.