Osmanlı Dönemindeki Sportif Atıcılığa İlişkin En Önemli Araştırma

M. Şinasi Acar'ın YEM Yayın'dan yeni çıkan kitabı Osmanlı'da Sportif Atıcılık Nişan Taşları yazarın Osmanlı spor, kültür ve sanat tarihi üzerine yıllar süren inceleme ve araştırmalarının sonuçlarından biri...

İki yıl önce yine YEM Yayın tarafından yayımlanan kitabı Osmanlı'da Günlük Yaşam Nesneleri ile TGC Sedat Simavi Ödülü kazanan; geçtiğimiz aylarda yayımlanan Osmanlı'dan Bugüne Gözümüzden Kaçanlar kitabında Osmanlı dönemine ilişkin bugüne kadar pek dikkat çekmemiş birçok ilginç bilgi ve bulguyu ortaya koyan M. Şinası Acar'ın yeni kitabı Osmanlı'da Sportif Atıcılık Nişan Taşları yayınlandı.

YEM Yayın'ın yeni kitabı Osmanlı'da Sportif Atıcılık Nişan Taşları, Osmanlı dönemindeki okçuluk başta olmak üzere sportif atıcılığı, atıcıları ve bu uğraşların sonucu olarak yaptırılan nişan taşlarını okuyucu ile paylaşıyor. Dekar Yapı ve Yatırım'ın katkılarıyla hazırlanan kitap okuyucusuna Osmanlı'nın tarih, toplum, spor ve mimarlık yaşamından kesitler sunuyor.

Okçuluk başta olmak üzere, sportif atıcılığa paralel olarak nişan taşlarının tarihimizde, özellikle de Osmanlı yaşamında önemli bir yeri vardır. Osmanlı'da zaman zaman padişahlar ve ülkenin üst düzey yöneticileri de düzenlenen yarışmalara katılırdı. Bu yarışmalarda dereceler belirlenir, rekorlar belgelenirdi. İşte en dikkate değer belgeler de rekorların kırıldığı menzillere dikilen taşlar, nişan taşlarıdır. İstanbul'un nişan taşları yalnızca Teşvikiye ve Nişantaşı'nda bulunmuyor; bu türden tarihe mâl olmuş pek çok nişan taşının yer aldığı bölge ve meydan var İstanbul'da. İstanbul'daki nişan taşlarının en önemli merkezi olan Okmeydanı semtindeki nişan taşları kitapları özel bir bölümde inceleniyor. Ancak M. Şinasi Acar, bununla yetinmiyor, Okmeydanı dışındaki nişan taşlarına da erişiyor. Köşede bucakta, hoyratça davranışlarımıza karşın ne kalmışsa, hepsine ulaşmayı deniyor. Taşların yerlerini, konumlarını, şekillerini, boyutlarını, kitâbelerindeki yazıları ve ebced hesabıyla dikiliş tarihlerini aktarıyor; yazıtlardaki sözcüklerin Türkçe karşılıklarını veriyor.

Osmanlı'nın tarih, toplum, spor ve mimarlık yaşamından kesitler sunan kitap iki bölümden oluşuyor: Birinci bölüm okçulukla ilgili olup üç kısımdan ibaret. Birinci kısımda Osmanlı yay ve okları anlatılıyor. İkinci kısımda bir yaycı ustasının "tereke"sinden (miras tutanağından) hareketle yay yapımına ilişkin bilgiler aktarılıyor. Üçüncü kısım, Okmeydanı'ndaki günümüze ulaşabilen taşlarla ilgili.

Kitabın ikinci bölümünde ise tüfekle atıcılığa ilişkin olup iki kısımdan oluşuyor. Birinci kısımda Osmanlı tüfekleri anlatılıyor. İkinci kısım, Okmeydanı dışındaki nişan taşlarıyla ilgili. Top, topuz ve lobut atışıyla ilgili birer taş da bu kısma dahil edilmiş. Her iki bölümün sonuna da, arayanlara kolaylık sağlamak amacıyla, taşların nerede bulunduğunu gösteren ayrıntılı birer harita eklenmiş.

M. Şinasi Acar, 2004'te araştırmalarına başladığı kitapla amaçladıklarını şöyle özetliyor: "Öncelikle, neredeyse unutulmaya yüz tutmuş olan geleneksel okçuluğumuzu canlandırmak. İkincisi Okmeydanı'ndaki Tekke, namazgâh ve sayıları giderek azalan nişan taşlarına dikkat çekmek. Üçüncüsü Türk geleneksel okçuluğuna ilişkin yayın ve etkinliklerin nitelik ve nicelik olarak artmasını sağlamak. En büyük hayalim, Fâtih'in mirası Okmeydanı alanının yeniden eski kimliğine kavuşmasıdır. İstanbul'un kimlik ve belleğinin önemli bir parçasını oluşturduğuna inandığım, Osmanlı askerî ve sivil yaşamının bu sportif öğelerini –tarihsel ve mimarî özellikleriyle tanıtıp belgelerken, bu yayının, bunların korunmaları yönünde de ilgilileri heveslendirmesini ve harekete geçirmesini diliyorum."

Kitaba tüm seçkin kitabevlerinden, YEM Kitabevi'nin Beşiktaş ve Fulya'daki mağazalarından ve www.yemkitabevi.com internet adresinden ulaşılabilir.

Osmanlı'da Sportif Atıcılık Nişan Taşları

M. Şinasi Acar

YEM Yayın

Kasım 2013, İstanbul

Türkçe

19,5x27 cm

270 sayfa, ciltli, sıvama sert kapak

500'e yakın renkli fotoğraf, minyatür ve gravür