ERZURUM'DA 'SULTAN ALAADDİN' YAZILI SANDUKA BULUNDU

Erzurum'un Pasinler ilçesinde defineciler tarafından tahrip edilen tarihi kümbette yapılan kazıda, üzerinde 'Sultan Alaaddin' yazısı olan sanduka bulundu. Mezardan çıkan ve DNA testine tabi tutulacak insan kemikleri, Konya'da bulunan Selçuklu sultanlarının DNA sonuçlarıyla karşılaştırılarak mezarın Selçuklu Sultanı 2'inci Alaaddin Keykubat'a ait olup olmadığı belirlenecek.

Kafkas Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölüm Başkanı Dr. Öğr. Üyesi Muhammet Arslan'ın bilimsel danışmanlığı ve Erzurum Müze Müdürlüğü başkanlığındaki kazı ile 2. Alaaddin Keykubat ve annesi Gürcü Hatun'un mezarı arandı. Anadolu Selçukluları devrinde, 1249-1254 yılları arasında diğer iki kardeşiyle birlikte ortak hüküm süren 2. Alaaddin Keykubat ile Gürcistan'dan Selçuklu sarayına gelin olarak gelen ve 2. Gıyaseddin Keyhüsrev ile evlenen Gürcü Hatun Tamara'nın mezarı için Erzurum Pasin Ovası'ndaki kazı çalışmaları tamamlandı.

Konu ile ilgili konuşan Dr. Öğr. Üyesi Muhammet Arslan şunları söyledi:

"Dönemin çağdaş kaynaklarından öğrendiğimiz kadarıyla, Anadolu Selçuklu Sultanı 2. Alaaddin Keykubat Moğol Hanı'nı ziyaret için diğer devlet yetkilileriyle birlikte Moğolistan'a giderken Erzurum'da dinlenmeye çekilir. Akşamında kendisi için verilen ziyafete katıldıktan sonra uyumaya geçer. Ancak aynı gecenin sabahında ölü olarak bulunur. Bazı çağdaş kaynaklar ölümün nedenine değinmezken, bazıları da zehirlenmiş olabileceğini ima ederler. Bir diğer çağdaş kaynak ise annesi Gürcü Hatun'un da öldükten sonra Erzurum'daki oğlunun yanına defnedildiğini söyler. İbn-i Bibi, Kerimüddin Mahmud Aksarayi ve Niğde'li Kadı Ahmet gibi çağdaş vakanüvislerin verdikleri bu bilgi, bizi 2. Alaaddin Keykubat'ın türbesini aramaya yönlendirdi. Yaptığımız araştırmalar ve diğer çeşitli veriler sonucunda, köy halkının "Sultan Alaaddin Türbesiö olarak nitelendirilen bu yerde kazı yapmaya karar verdik. Erzurum Müze Müdürlüğü Başkanlığında Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü'nden gerekli izinleri alarak kazımıza başladık. Kazı sonucunda kümbetin cenazelik katına ulaşarak mezar odalarından kemik ve diş örneklerini topladık. Ayrıca hafriyat içerisinde kalan taş sandukaları da gün yüzüne çıkarmış olduk. Etrafını da temizleyerek kısmi koruma altına aldık. Bundan sonra ortaya çıkardığımız bulguları teste tabi tutarak kümbetin 2. Alaaddin Keykubat ve annesi Gürcü Hatun'a ait olup olmadığını kesinleştirmiş olacağız. Aynı zamanda Sultan 2. Alaaddin Keykubat'ın zehirlenip öldürüldüğüne dair iddiaları da kesin biçimde ortaya koymuş olacağız."

Arslan, Erzurum'un Pasinler ilçesinde tespit edilen kümbetin kazılarının 10 gün süresince devam ettiğini söyledi.

Kazılar sonucunda önemli verilere ulaştıklarını belirten Arslan, sözlerine "İbn Bibii, Mahmut Aksaray, Ali Yazıcızade ve Niğdeli Kadı Ahmet gibi çağdaş yazarlar Selçuklu Sultanı II. Alaeddin Keykubad'ın Erzurum'da öldüğünü ve Niğdeli Kadı Ahmet'in 4'üncü Hatunun öldükten sonra oğlunun yanına defnedildiğini söyler. Biz bu çağdaş kaynakların verilerinden hareketle kümbeti aramaya başladık. En sonunda Ezirmik Mahallesi'nde köylülerin Sultan Alaeddin Türbesi olarak adlandırdıkları bu kümbete ulaştık. Kümbet tamamıyla çökmüş vaziyetteydi. Maalesef definecilerin de tamamen talanına uğrayarak harap bir durumdaydı" diye devam etti.

Erzurum Müze Müdürlüğü ile durumu paylaştıklarını söyleyen Arslan, "Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü'nden gerekli izinleri alarak bu alanda kazı çalışmalarını başlattık. Kazı çalışmaları sonucunda içten ve dıştan silindirik gövdeli kümbete ulaştık. Kümbetin cenaze bölümüne de ulaştık. Burada mezar odalarını tespit ederek, içerisindeki kemik örneklerini topladık. Bunun dışında sandukalar çıkarıldı. Daha önceden müzenin koruma altına aldığı sandukamız vardı. Bu sandukada tamamen tahrip olmuş bir haldeydi. Sultan ve Alaeddin kelimelerini okuyabildik" dedi.

Bundan sonraki araştırmalarının daha detaylı şekilde yürüteceklerini belirten Arslan, sözlerine "Anadolu Selçuklu Sultanı II. Gıyaseddin Keyhüsrev, Gürcü Kraliçesi Rosudan'ın kızı Gürcü Hatun ile evleniyor. Bu kızın aslında adı Tamara, Anadoluya gelince Gürcü Hatun olarak anılmaya başlanıyor. Gürcü Hatun'dan II. Alaeddin Keykubad doğuyor. Sultan Gıyaseddin Keyhürev, Gürcü Hatun'u çok sevdiği için daha ölmeden II. Alaeddin Keykubad'ı veliaht ilan ediyor. II. Alaeddin Keykubad, babası ölünce doğal olarak tahta hak iddiasında bulunuyor. Başka anneden olma iki tane daha abisi olduğu için, üç kardeş arasında taht kavgaları başlıyor ve durumdan dönemin önemli devlet adamlarından Celaleddin Karatay, devletin bölünmesini engellemek için üçünü de aynı anda tahta çıkarıyor. Tüm sikkelerde dahi üç isim yer alıyor. Nihayetinde II. Alaeddin Keykubad, Moğol hanının huzuruna varmak için sefere çıkıyor. Erzurum'a geldiklerinde, gece konaklıyorlar. Onun uğruna bir ziyafet veriliyor. Bu ziyafetin sabahında Sultan ölü olarak bulunuyor. Büyük ihtimalle en küçük olan II. Alaeddin Keykubad'ın Moğol'dan yardım alıp döneceği korkusuyla Sultan'ı zehirlemiş olabilirler. Bu iddiaları çağdaş kaynaklarda dile getiriyor. Ölünce Sultan Erzurum'a defnediliyor" diye devam etti.

II. Alaeddin Keykubad'ın babasının ve dedelerinin Konya'daki Sultanlar türbesinde metfun halde olduklarını söyleyen Arslan, "Bunların DNA örnekleri daha önceden çıkarılmıştı. Bizim elde ettiğimiz kemik ve özellikle diş buluntularından DNA testi yaparak Konya Sultanlar Türbesi'ndeki DNA örnekleri ile karşılaştırmak ve Sultan'ın zehirlenip zehirlenmediğini araştırarak, II. Alaeddin Keykubad ve Gürcü Hatun'un Erzurum'da ölüp zehirlendiği ve defnedildiği şeklindeki iddiaları kesinleştirmiş olunacaktır" diyerek sözlerini sonlandırdı.

VATANDAŞLAR AKIN ETTİ

Haberlerin basında büyük yer alması nedeniyle vatandaşlar mezarların bulunduğu yere adeta akın ettiler. Yöre halkı ise buranın daha önce defineceler tarafından çok fazla eşildiğini söyledi.