Kemal Çapraz'ın Arşivi "Kuzey'deki Yavru Vatan Kırım"La Kitaplaştı

HİLAL UŞTUK - Gazeteci Bayram Akcan, 2008'de erken yaşta hayatını kaybeden araştırmacı gazeteci Kemal Çapraz'ın arşivinden derlediği çalışmaları ve fotoğrafları, "Kuzey'deki Yavru Vatan Kırım" isimli eserde topladı.

Gazeteci Kemal Çapraz'ın, Kırım ile ilgili yayımlanmamış ve yayımlanmış yazılarını bir araya getiren Akcan, AA muhabirine yaptığı açıklamada, 1964'te Kastamonu'da doğan Çapraz'ın, 2008'de Tuzla'da trafik kazasında hayatını kaybettiğini söyledi.

Akcan, usta gazetecinin başta Türkiye Gazetesi olmak üzere ulusal basında, uzun yıllar gazetecilik yaptığını belirterek, "Kemal Çapraz'ın vefatıyla birlikte, Türk basın camiasında büyük bir boşluk oluştu aslında. Çünkü Çapraz, 2002'den beri aylık yayımlanan Ufuk Ötesi gazetesini çıkarıyordu. Bu gazetenin çok önemli bir amacı vardı. Türk dünyasının hemen hemen bütün bölgelerine, Kazakistan, Azerbaycan, Türkmenistan, hatta Avrupa'da Almanya, Fransa, İngiltere ve Amerika'ya dahi gidiyordu. Yani tabiri caizse, yıllar önce 'dilde, fikirde, işte birlik' diyen İsmail Gaspıralı'nın yolunun takipçisiydi." diye konuştu.

Kemal Çapraz'ın dünya Türkleri arasında ortak bir fikir, amaç, gaye oluşturabilmek için Ufuk Ötesi gazetesini çıkardığını dile getiren Akcan, "Bu gazeteyi çeşitli imkansızlıklara rağmen çıkarmıştı. Kendisine birçok ulusal basından ve üniversitelerden teklif geldiği, 'Ufuk Ötesi'ni kapat, gel bizimle çalış' denildiği halde, 'Hayır. Ufuk Ötesi tamamen benim idealimin, gayemin ve amacımın bir aracıdır' diyerek kabul etmedi." ifadelerini kullandı.

"İletişim fakültesi mezunlarının katıldığı iftarda tanıştık"

Gazeteci yazar Akcan, Çapraz ile iletişim mezunlarının katıldığı iftar yemeklerinden birinde tanıştığını belirterek, şu bilgileri verdi:

"Bunun öncülüğünü Kemal Çapraz yapmıştı. Rahmetli Çapraz bu vesileyle hem mezun olmuş hem de okumakta olan, aktif olarak görev yapan birçok gazeteci ve televizyoncuyu bir araya getiriyor, kaynaştırıyordu. Ülke gündemine dair fikir alışverişi yapılıyordu. Ben de İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi mezunu olduğum için bu toplantılara katılmıştım. Kendisiyle burada tanıştım. Daha sonra 2002'de Ufuk Ötesi gazetesinin yazarları arasında yer aldım. Gazetenin en genç yazarlarından biriydim. Bu yüzden Kemal Çapraz'a karşı büyük bir vefa borcum var benim. Sekiz yıl ben de gazetenin yazarlığını yaptım. O yüzden Kemal Çapraz benim için çok unutulmaz, değerli ve hakiki bir Türk aydını diyebilirim."

Araştırmacı gazeteci Çapraz'ın önemli çalışmalarına da işaret eden Akcan, "Başta Kırım olmak üzere Azerbaycan, Kazakistan, Türkmeneli ve Türklerin yaşadığı birçok coğrafyaya, Almanya, İngiltere ve Amerika'ya gitmiştir. Mesela İngiltere'ye gidip, Kırım'ın dünyaca ünlü Türk romancısı Cengiz Dağcı'yla bizzat kendi evinde röportaj yapmıştır." dedi.

"Çalışmalarını kitaplaştıracak vakit bulamadı"

Bayram Akcan, Çapraz'ın birçok gazete ve derginin yanı sıra internette de çeşitli yazılarının yayımlandığını kaydederek, şöyle devam etti:

"Fakat bir türlü çalışmalarını kitaplaştıracak vakit bulamadı. Ben de bunun farkındaydım. Hayattayken birkaç defa kendisine teklif ettim. 'Abi ben buradayım. Size her konuda yardımcı olabilirim bir öğrenciniz gibi. Yeter ki siz bana ne yapmam gerektiğini söyleyin' demiştim. 'Ben de istiyorum aslında. Yapalım' demişti ama maalesef elim bir trafik kazasında bu çalışmaları hayata geçmeden hayatını kaybetti."

Kemal Çapraz'ın yaşamı boyunca genç gazeteci ve yazarlara büyük destek verdiğini dile getiren Akcan, "Kemal Çapraz, yazarak, düşünerek, okuyarak bu işlerin olabileceğini söylemişti." ifadelerini kullandı.

Akcan, Çapraz'ın arşivinin Türk kültürüne katkı olması amacıyla gün ışığına çıkarılması gerektiğini vurgulayarak, kitabı bu amaçla okuyucuyla buluşturduğunu söyledi.

Arşivde yer alan belgelerle, daha önce de "Kemal Çapraz'ın Kaleminden Türk Dünyası" isimli kitabını yayımladığını sözlerine ekleyen Akcan,"Kemal Çapraz, Gagavuzya'dan tutun, Kırım, Azerbaycan, Almanya yani Türklerin yaşadığı her coğrafyaya bizzat gitmiş ve oralarda röportajlar yapmış. Yazılarını, Evliya Çelebi seyahatnamesi mantığıyla, gezi notları şeklinde kaleme almış. Ben de vefa borcumu ödemek istedim. Türk kültürüne bir katkıda bulunmak ve Kemal ağabeyi yaşatmam lazım dedim. Biz gazeteciler olarak birbirimize kenetlendiğimiz sürece aslında hayatta kalabiliyoruz. Gazetecinin dostu yine bir gazeteci oluyormuş. Bunu anlıyoruz hayatta. Bu eser için kılı kırk yararcasına, kuyumcu titizliğiyle çalıştım." dedi.

"Kemal Çapraz, Kırım'a giden ilk Türk gazeteci"

Bayram Akcan, Türkiye ile eski Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) arasında 1989'da gerçekleşen futbol karşılaşması vesilesiyle Çapraz'ın Kırım'a gittiğine ve oraya giden ilk Türk gazeteci olduğuna dikkati çekerek, şunları aktardı:

"Aslında amaç maça gitmek, maç seyretmek değil. Amacı, orada Kırım Türklerinin lideriyle buluşup görüşmek, dertlerini öğrenmek ve bunu dünya kamuoyuna açıklamak ve anlatmaktı. Kemal Çapraz gizlice gidiyor ve bir arabanın içinde Kırım Türkleri lideri Mustafa Cemiloğlu ile görüşüyor. Cemiloğlu'na bir Türk bayrağı ve Kuran-ı Kerim hediye ediyor. Cemiloğlu çok duygulanıyor. Türkiye'den o günün şartlarıyla Kırım'a gitmek, hele hele Cemiloğlu ile görüşmek mümkün değil. Fakat Çapraz bunu başarıyor ve Türkiye'ye gelince bunu bir yazı dizisi haline getiriyor. Türkiye ve dünya kamuoyunda büyük bir yankı uyandırıyor. Çünkü demir perdenin o duvarlarını aşmak o günün şartlarında çok kolay değil ve teknolojik imkanlar da buna müsait değildi."

Kemal Çapraz'ın, "Sürgünde Yeşeren Vatan Kırım" isimli bir kitabı olduğuna da işaret eden Akcan, "Bizim bildiğimiz, bilmediğimiz birçok gazete ve dergide de bu konuyla alakalı yazılar yazmış. Bunları araştırdık. Fotoğraf arşivi de mevcuttu. Kemal Çapraz'ın, 'Kırım Türk Tatar Basını' adlı bir yüksek lisans tezi var. Bunları birleştirerek, 'Kuzey'deki Yavru Vatan Kırım' isimli eser ortaya çıktı.

Bayram Akcan, kitabın okurla buluştuğu andan itibaren çok yoğun bir ilgi gördüğünü, özellikle de Kırım Türklerinin gösterdiği büyük ilgiden dolayı hayrete düştüğünü söyledi.