Kyb ve Goran Arasındaki Siyasi Anlaşma

İDRİS OKUDUCU - Irak Kürt Bölgesel Yönetimi"nin (IKBY) İran sınırına yakın Süleymaniye kentinde etkili olan Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) ile Goran (Değişim) Hareketi temsilcileri, dün, resmi bir törenle daha önce üzerinde mutabakat sağlanan 11 bölüm ve 25 maddeden oluşan siyasi anlaşma imzaladı.

İmza töreninde konuşan Goran Hareketi lideri Noşirvan Mustafa, "Anlaşma bölgenin içerisinde olduğu birçok krize cevap niteliği taşıyor." dedi.

KYB Politbüro Üyesi Sadi Ahmed Pire ise anlaşmanın 2012 yılından beri gündemde olduğunu belirterek, liderleri Celal Talabani'nin ani rahatsızlığından dolayı 4 yıl boyunca askıda kaldığını kaydetti. Siyasi anlaşmanın kimseye, herhangi bir tarafa karşı yapılmadığını belirten Pire, Irak ve IKBY'nin içerisinde olduğu krizlere karşı, Kürtlerin birliğinin daha da güçleştireceğini belirtti.

IKBY meclisinde 18 sandalyesi bulunan KYB aynı zamanda 2007'den bu yana IKBY Başkanı Mesut Barzani liderliğindeki Kürdistan Demokrat Partisi'nin (KDP) stratejik ortağı. Ancak taraflar söz konusu ortaklığın bu yıl fiilen sona ermesi nedeniyle gözden geçirilmesini gündeme getirmişti.

Mecliste 24 sandalyesi bulunan ve bölgede muhalefetin başını çeken Goran Hareketi ise KDP ile ilişkilerde gerginlik yaşıyor. KDP, özellikle Süleymaniye çevresinde parti binalarının ateşe verilmesi, kitlesel gösterilerin düzenlenmesinden dolayı bölgedeki siyasi istikrarsızlığın kaynağı olarak Goran'ı gösteriyor.

KDP'ye güçlü ortak olma düşüncesi

AA muhabirine konuşan Erbil'deki Salahaddin Üniversitesi Sosyoloji Bölümü Öğretim Üyesi ve Siyasi Gözlemci Murat Hekim, aynı bölgede uzun süredir siyasi çekişme içinde bulunan KYB ile Goran'ın bundan karşılıklı zarar gördüğüne, KDP'nin ise bu tabloda elini oldukça güçlendirdiğine dikkati çekti. Hekim'e göre her iki partinin bu durumun farkına varması, siyasi anlaşmanın temelini oluşturdu.

İki partinin tek başına KDP'ye karşı elinin güçlü olmadığını aksine zayıf kaldığını söyleyen Hekim, "Goran, hedeflediği kitlesel gösterileri düzenleyemedi. KYB ise Talabani'nin yokluğunda iç krizlerden kurtulamadı. KDP'ye karşı organize edilen gösterilerden bir sonuç çıkmadığı gibi, tersine Mesut Barzani uluslararası düzeydeki konumunu korudu." yorumunu yaptı.

Barzani'nin iç çekişmelere kulak asmadan bölgenin kaderini değiştirecek konularda adım atmasının her iki tarafı daha da geriye ittiğine değinen Hekim şunları kaydetti:

"KYB kendini yenilikçi ve gelişmeye açık bir parti olarak tanımlıyor. Goran ise liberalizm sloganları atarak, reformların sonuçlanması için adım atılmasını istiyor. Bu iki parti Barzani'nin bağımsızlık referandumu ve hükümet içerisindeki reform adımlarının gerisinde kaldıklarının farkına vardı. Barzani tarafından atılan adımların gerçekleşmesi durumunda, kendilerinin siyasi olarak çok geride kalacaklarını fark ettiler. Gerçekten her iki parti de Kürdistan bölgesinde önemli güç, elde edilecek kazanımlardan geride kalmak istemiyorlar. Bağımsızlık referandumu, reform ve diğer konularda KDP'nin güçlü ortağı olmak için böyle bir adım attılar."

"Goran, KDP ile çatışmaya devam ediyor"

Erbil merkezli Kürdistan Araştırma ve Gelişim Enstitüsü Başkanı Sero Kadir ise anlaşmanın çok yeni olduğunu ve uygulama aşaması henüz görülmediği için birçok kişinin şüpheli yaklaştığını ifade etti.

Bölgede KDP ile Goran arasında yaşanan gerilimleri hatırlatan Kadir, "Noşirvan Mustafa, yaklaşık yedi ay önce meydana gelen siyasi gerginlikler sırasında tek bir söz bile söylemeden tedavi olmak için İngiltere'ye gitti. Döndükten hemen sonra, herhangi bir açıklama gereği duymadan böyle bir ittifaka imza attı. Siyasi açıdan olaya bakılırsa, Goran Hareketi lideri Mustafa'nın KDP ile siyasi çatışmaya devam ettiği görülüyor." değerlendirmesinde bulundu.

İki siyasi partinin kendi çıkarı için böyle bir anlaşma yapılmasının normal olduğunu söyleyen Kadir, "Ancak bu bir cephe oluşturmaya yönelikse, çok kötü sonuçlar doğuracaktır. Böyle bir durumda Goran'ın daha çok marjinalleşmesi ve KYB'nin sıkıntıya girmesine yol açacaktır." dedi.

Anlaşmanın perde arkasındaki İran faktörüne de değinen Kadir, IKBY'deki diğer siyasi partilere nazaran KYB ile Goran'ın İran'a daha yakın olduğunun altını çizerek, "Barzani'ye karşı oluşturulacak herhangi bir cephenin mimarı İran'dır. Bu anlaşma vesilesiyle yeni bir cephe açma girişiminde bulunduğunu da söyleyebiliriz. Amaçları iç meseleler sayesinde Barzani'yi uğraştırmak." diye konuştu.

"Anlaşma krizleri çözemeyecek"

KDP ile Goran Hareketi arasında Ekim 2015'te IKBY Başkanı Barzani'nin başkanlık süresine ilişkin çıkan gerginlik ve Süleymaniye'deki KDP binalarının ateşe verilmesinden dolayı, Goranlı Meclis Başkanı Yusuf Muhammed'in Erbil'e girişi engellenmiş ve kabinede yer alan Goranlı bakanlar KDP tarafından azledilmişti. Bölgedeki siyasi durumun normalleşmesi için taraflar arasında birçok toplantı yapılmış ancak somut bir sonuç elde edilmemişti.

KYB ile Goran arasındaki siyasi anlaşmanın bir maddesi, KDP ile Goran arasında çıkan gerginliğin esas nedenine işaret ediyor. Anlaşmaya göre KYB ile Goran, bölgenin idari şeklinin parlamenter sistem olduğu ve bölgesel başkanın ise meclis tarafından seçileceği konusunda hemfikir. Ancak KDP, bölgesel başkanın meclis tarafından değil, halk tarafından seçilmesini savunuyor. Bu anlaşmanın imzalanmasından sonra KYB'nin de açık bir şekilde bölgesel başkanlık konusunda KDP'ye karşı Goran'ın fikirine destek verdiği ortaya çıktı.

Salahaddin Üniversitesi Siyaset Bilimleri Fakültesi Bölüm Başkanı Abdulhekim Hesro, KYB ile Goran'ın daha önce başkanlık seçim yasasının değiştirilmesi için mecliste ortak hareket etmelerine rağmen herhangi bir sonuç alamadıklarını hatırlatarak, anlaşmanın bölgedeki siyasi krizin çözümü üzerinde etkisi olmayacağını ileri sürdü.

Hesro, "KDP, siyasi krizin aşılması için daha önce tavrını ortaya koymuştu. Bu anlaşma hiçbir şekilde başkanlık sorununa ve meclisin aktifleştirilmesine etki etmeyecektir. Çünkü iki parti arasında yapılan siyasi anlaşmada KDP'nin savunduğu görüşlerin tersine bir ittifak ortada. KDP daha önce de krizin çözülmesi konusunda herhangi bir taviz vermeyeceğini belirtmişti. Bu yüzden önümüzdeki süreçte herhangi ciddi bir gelişmenin yaşanması tahmin edilmiyor." ifadelerini kullandı.

Goran ile KYB, Süleymaniye ve çevresi olarak bilinen, ismini Kürtçe'nin Soranice lehçesinden alan "Soran bölgesinde" güçlü durumda. KDP'nin ise Erbil ile tamamen Kürtçe'nin Kurmanci lehçesinin konuşulduğu, Duhok kentini de içerisine alan "Bahdinan bölgesinde" mutlak hakimiyeti olduğu kaydedildi.