150 Milyon Hayal Değil'

Türkiye, dünyanın en büyük havaalanını inşa etmek iddiasıyla temeli attı. İstanbul'a yapılacak üçüncü havalimanıyla hedef, 2027 yılında 150 milyon yolcuyu ağırlamak.

Dört fazda tamamlanacak projenin ilk aşamasının 2017'de bitmesi ve 90 milyon kişiyi ağırlaması amaçlanıyor.

Hükümet bu projeksiyonla yolcu trafiğinde önce Avrupa, sonra da dünya liderliği peşinde. İlk hedef Frankfurt'u koltuğundan indirmek. Frankfurt şu anda Avrupa üçüncüsü, dünya on ikincisi. 2009 yılında İstanbul'a 29 milyon yolcu gelirken, Franfurt için bu sayı 51 milyon'du. 2013'te Frankfurt 58 milyon'a çıkarken, İstanbul Atatürk Havalimanı 51 milyon yolcu ağırladı. Bu rakamlar ümit veriyor, peki Türkiye'nin dünya liderliğine ulaşması mümkün mü?

'Eksen Asya'ya kayıyor'

"Yeni havaalanına Türkiye'nin çok ciddi ihtiyacı var". İTÜ UÇAK ve Uzay Bilimleri Fakültesi'nden Doç.Dr Gökhan İnalan sözlerine böyle başlıyor. İnalan'a bu güveni verense Türkiye'nin havacılıktaki büyüme performansı. İnalan'a göre bu eğilim devam ederse 150 milyon hayal değil, yolcu trafiği Asya'ya kayıyor, 20 yılda üç katına çıkacak, bu da Türkiye'nin avantajına olur:

[Kemal Soğukdere-AJT]İTÜ Uçak Mühendisliği'nden Doç.Dr. İnalan'a göre yeni havaalanına Türkiye'nin çok ihtiyacı var.

"2003-2013 yılları arasında dünya yolcu trafiği yüzde 76 büyüdü. Türkiye'nin büyümesi yüzde 258, THY'nin yüzde 363. Büyüme potansiyeli çok fazla. Üçüncü havalimanı dünyanın en büyük havalimanı olan Atlanta'nın bir buçuk katı olacak. Türkiye Frankurt'u rahat rahat, hatta fark atarak geçer. Frankfurt, Münih gibi havalimanlarında ekstra pist yani büyüme imkanları sınırlı."

İnalan, Türkiye'nin havacılık alanında güçlü bir performans sergilediğini ve bu sektörde çok başarılı olduğunu vurguluyor. İnalan, Türkiye'nin elinin güçlü olduğu alanları da "4- 4 buçuk saatlik mesafeyle 1.9 milyarlık nüfusa ulaşım, Afrika, Hindistan, Uzakdoğu'ya bağlantıların kolay olması" olarak sıralıyor.

'Üçüncü havaalanının yeri en doğru konum'

İnalan, üçüncü havaalanının yerinin de en doğru konum olduğunu düşünüyor, bağlantı noktalarıyla sıkıntı yaşanmayacağını düşünüyor. İnalan'a göre havalimanının olmazsa olmazları; açık alanlar, rahat bir şekilde merkeze ve Sabiha Gökçen ile Atatürk havalimanlarına kolay bağlantı, havaalanı içinde temizlik ve hijyen olmalı.

İnalan, Atatürk Havalimanı'nın da kapatılmaması gerektiği yedek ve kargo olarak kullanılması gerektiğini düşünüyor.

'Atatürk kapatılmamalı'

İTÜ Uçak Mühendisliği'nden Prof. Dr. İbrahim Özkol da aynı fikirde. Özkol'a göre Atatürk Havalimanı mutlaka korunmalı. Özkol da üçüncü havaalanının zorunlu olduğunu düşünüyor, "Bugün Atatürk Havalimanı ihtiyaca cevap verecek konumdan çıktı, kuyrukta beklemeler çok, yoğunluk çok, bu açıdan yeterli değil" diyor.

İTÜ Uçak Mühendisliği'nden Prof. Dr. İbrahim Önkol'a göre Atatürk Havalimanı kapatılmamalı.[Kemal Soğukdere-Al Jazeera]

Özkol, havacılık sektöründeki gelişmenin ekonomiye yansımasının da olumlu olduğunu söylüyor, havacılıkta 100 dolarlık yatırımın ekonomi genelinde 325 dolarlık fayda sağladığını anlatıyor. Türkiye'deki havacılık sektörünün geleceğine güvenen Özkol, bu alanda daha çok insan yetiştirilmesi gerektiğine inanıyor. İTÜ bu amaçla havacılık sektörüne yönetici yetiştirecek  "Hava Taşımacılığı Yüksek Lisans" programını başlattı.

'İlk aşamada 90 milyon hedefi gerçekçi'

Erste Bank'tan Kıdemli Analist Görkem Göker de havalimanın bir gereklilik olduğunu vurgulayanlardan biri. Göker'e göre projenin ilk aşamadaki 90 milyon hedefi gerçekçi ancak 2027'deki 150 milyon uzun vadede ulaşılacak bir değer olduğu için gerçeğe dönüşüp dönüşmeyeceğini zaman gösterecek. Göker, "Türkiye'de o potansiyel var, mevcut havaalanının işletildiği süre boyuncaki performansı önemli olacak" diyor.

'Dünyada yeni merkezler oluşuyor'

"Türkiye Havacılık Raporu" da yazan Göker, bu coğrafyada havayolu trafiğideki artışı vurguluyor, dünyada yeni merkezler oluştuğunu anlatıyor. Bu noktada Türkiye'nin potansiyeli büyük. Dünya hava trafiğinin yüzde 66'sı Türkiye üzerinden geçiyor. Bu trafikte Asya'nın payı büyüyecek.

2009'da yolcu trafiğinde yüzde 28 payı olan Asya-Pasifik Bölgesi'nin 2030'da payının yüzde 66'ya çıkması bekleniyor. Avrupa'nın yüzde 22, Amerika'nın yüzde 11, Güney Amerika'nın da yüzde 4 pazar payı kaybetmesi hesaplanıyor. Bu tabloda Türkiye gibi konuma sahip bir ülkenin rolü çok daha önem kazanabilir.

'Jeopolitik önem havacılıkta ortaya çıkıyor'

Göker, küçük yaşlardan beri okullarda öğrendiğimiz jeopolitik önemin havacılık sektöründe kendini gösterdiğini anlatıyor:

"Türkiye transfer ülkesi olma çabası içinde. İstanbul'a yapılacak havalimanı Asya'dan Avrupa'ya, Amerika'dan Afrika'ya yolcular taşıyacak. İstanbul şunu iddia ediyor: 'Ben bu bölgede Uzakdoğu'dan Afrika'dan gelen yolcuları Avrupa'nın içine merkez olmayan şehirlere de taşırım'. Bunun için de daha büyük havalimanı şart çünkü mevcut havalimanı ile kapasite en çok 65 milyona çıkabilir. Yeni havalimanı ile bugün yoğunluk nedeniyle düşünen yabancı oyuncular da Türkiye pazarına girebilir, bu yeni oyunculara da şans verecek."

Göker, 2023'te Türkiye'nin çok rahat 80-90 milyon yolcu ağırlayabileceğini düşünüyor.

Göker'e göre Frankurt'un şu anda Avrupa'da yoğun olarak kullanılması sürpriz değil çünkü Almanya dünyanın en büyük ihracatçısı ve Almanların yerleşmiş bir turizm alışkanlığı var. Göker, "İstanbul da çok hızlı büyüyen bir pazar, ikisinin performansını zaman gösterecek" diyor.

Göker'e göre üçüncü havalimanı artan yoğunluk nedeniyle gereklilik oldu. [Mustafa Değirmenci-Al Jazeera]

'Üçüncü havalimanı ilk aşamada en büyük olmaz'

Göker, İstanbul'a yapılcak üçüncü havalimanının ilk fazın tamamlandığında 90 milyon kapasite ile dünyanın en büyüğü olmayacağını hatırlatıyor, 4'üncü aşamanın bitiminde 2027'de 150 milyona ulaşırsa dünyanın en büyüklerinden biri olacağını söylüyor. Şu anda Çin ve Singapur'un da benzer büyüklükte havalimanı planları var.

Göker'in dikkat çektiği nokta finansman...

Göker'e göre ihale bedeli için konsorsiyumun önerdiği teklif hayli yüksek. Havalimanlarının havayolu şirketlerine fatura ettikleri tutar yüksek olursa, bu İstanbul'un bölgede merkez olma hedefine engel olabilir.

Üçüncü havalimanı ihalesini Limak-Kolin-Cengiz-Mapa-Kalyan Ortak Girişim Grubu 22,1 milyar euro ile kazanmıştı. Konsorsiyumun KDV dahil 26,1 milyar euro ödemesi gerekiyor. Üçüncü havalimanının maliyetinin 10,2 milyar euro olması ve 120 bin kişiye istihdam sağlaması bekleniyor.