Diyarbakır'da 3. Yapı Denetimi Sempozyumu Yapıldı

TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası'nın Diyarbakır ve Ankara şubelerinin düzenlediği 3. Yapı Denetimi Sempozyumu başladı. Sempozyuma, İMO Yönetim Kurulu Başkanı Taner Yüzgeç ve yönetim kurulu üyeleri, İMO Diyarbakır ve Ankara şubeleri yönetim kurulu üyeleri, BDP Diyarbakır Milletvekili Altan Tan, Diyarbakır Büyükşehir Belediye Başkanı Osman Baydemir, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Yapı İşleri Genel Müdürü Kasım Kayıhan, Yenişehir Belediye Başkanı Selim Kurbanoğlu, Çevre ve Şehircilik İl Müdürü Mustafa Temel ile çok sayıda akademisyen, bilim insanı ve inşaat mühendisi katıldı. Sempozyum açılış konuşmalarıyla başladı.

İMO Diyarbakır Şube Başkanı Turan Kapan, sempozyumda sunulacak tebliğlerin, sağlıklı kentler ve yapılar oluşturulması için forumda yürütülecek tartışmaların yapı denetim ve üretiminde uygulanacak yöntemler konusunda zihniyet değişikliği yaratmasını umduklarını söyledi.

Yıllarca eğri cetvelle doğru çizginin çizilmeye çalışıldığını kaydeden Kapan, konuşmasına şöyle devam etti: "Eksik yapı denetim sistemiyle sağlıklı ve güvenli yapılar üretmek elbette mümkün değil; hepimiz bunun farkındayız. Ama böyle diyerek de tüm sorumluluğu üzerimizden atmamız da yanlıştır. Hepimiz topluma karşı, mesleğimize karşı görevlerimizi elbirliğiyle yerine getirirsek; depremin değil mühendislik hizmeti almamış, denetimi yapılmamış yapıların öldürdüğünü bilince çıkarıp ona göre yerelde hizmet yürütülmesini sağlarsak, acı tablonun oluşmasını engelleyebiliriz."

İMO Ankara Şube Başkanı Selim Tulumtaş, yapı denetim sistemini oluşturan asli unsurların mühendis ve mimarlar olduğundan hiç şüphelerinin olmadığını kaydederek, TMMOB ve bağlı odaların yetkilerinin daraltılmasının sağlıklı bir yapı denetimi sisteminin kurulması üzerinde geliştirilen çalışmalarla çeliştiğini ifade etti.

Toplumsal ve insani bir sorumluluktur

İMO Yönetim Kurulu Başkanı Taner Yüzgeç de, yapı denetimi sorununun on yıllardır odalarının ilgi alanında olduğunu hatırlattı. Bilimin ışığı ve bilim insanlarının öncülüğünün İnşaat Mühendisleri Odası'nın rehberi olduğuna işaret eden Yüzgeç, 1975 yılında Lice'de meydana gelen deprem ile Hicret apartmanının her hangi bir yer sarsıntısı olmadan yıkılmasının yapı denetiminin önemini kendiliğinde ortaya çıkarmakta olduğunu vurguladı. Yüzgeç, "Yapı denetimi üzerinde hassasiyetle durmak, bir kez daha Lice, bir kez daha Hicret apartmanı faciası yaşanmaması için elzemdir; ertelenemez, gözardı edilemez toplumsal ve insani bir sorumluluktur. İMO kuruluşundan bu yana yapı denetim tartışmalarının asli unsuru olmuş, konunun taşıdığı önemin yitirilmemesi için yoğun çaba harcamış, yapı üretim sürecinin tüm aşamalarının kesintisiz ve etkin olarak denetlenmesi gerektiğini ısrarla savunmuştur" dedi.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Yapı İşleri Genel Müdürü Kasım Kayıhan da, toplumun gelişmişlik düzeyinin kentleşme olduğunu belirterek, bakanlık olarak amaçlarının şehirlerinin yaşam kalitesini yükseltmek olduğunu söyledi.

30 yıllık gelişim aksını belirledik

Büyükşehir Belediye Başkanı Osman Baydemir de 30 yıllık çatışma ortamından kaynaklı ciddi bir kentsel yaralanmanın söz konusu olduğunu belirterek, bu süreçten siyaset, akademi ve ticaret erbabının da etkilendiğini anlattı. Son 10 yıllık zaman dilimi içerisinde bilimsel ve katılımcı bir perspektifle kentin 30 yıllık gelişim aksının planlandığını bildiren Baydemir, Ulaşım Master Planı ve İmar Master Planı'nın eşgüdüm içinde başlatılıp tamamlandığı söyledi. Baydemir, 2030 yılına kadar Diyarbakır nüfusunun tüm ihtiyacını karşılayacak, kamusal alanların eksiksiz planlandığı arazi stokunun olduğunu ifade etti.

"Peki bu sorunlar bu minvalde çözüldü mü? Elbette hayır" diyen Baydemir, özellikle son 30 yılda kırsal habitatın boşaltılmasından kaynaklı kentin varoşlarında, çarpık kentleşmenin yaşandığını ve herhangi bir mühendislik hizmeti almayan yapıların bulunduğunu aktardı. Konuya ilişkin iki temel adımın birlikte atılması gerektiğini belirten Baydemir şunları söyledi: "Yapılacak her yapının denetimini mühendislik bilgisiyle, emin ellerde yapmak. Öte yandan geçmişin yaralarını, handikabını ortadan kaldırmak. Bunu yaparken de 'konut temel bir insan hakkıdır' perspektifiyle yaklaşmak gerek."

Herkesin konuta erişim hakkı vardır

Bu ülkede yaşayan herkesin konuta erişme hakkının olması gerektiğini belirten Baydemir, sosyal devlet ve sosyal belediye olmanın gereğinin bu olduğunu belirtti. Örneğin Benusen mahallesinde yaşayanların da ıslak zemini olan, depreme dayanıklı konutlara ihtiyacının olduğunu söyleyen Baydemir, "Bunun ötesi teoride kalmaya mahkum olacaktır" dedi. Barınmanın bir insani refleksi olduğunu söyleyen Baydemir, "Eğer biz o zemini yaratmazsak, gecekondu sorunu çözülmediği müddetçe yapı denetimini de tam manasıyla sağlama imkanına sahip olamayacağız" dedi. Baydemir, Diyarbakır'da yapı denetimi ve güvenliği açısından müdahaleyi zorunlu kolan 14 yerleşim biriminin varlığından söz etti. Bunun üzerine Büyükşehir ve ilçe belediyeler olarak mütevazı bir çalışma başlattıklarını söyleyen Baydemir, Yeniköy Sosyal Konutlar Projesi ile model bir proje ürettiklerini söyledi. Dar gelirli yurttaşların çok düşük bir bedelle konuta erişim hakkını verdiklerini belirten Baydemir, konutların Diyarbakır standartlarına göre her türlü imkana sahip olduğunu bildirdi. Kentsel dönüşümün aynı zamanda yerinden dönüşüm olması gerektiğini söyleyen Baydemir, sağlıksız yapıların yıkıldıktan sonra ailenin nüfusuna göre konuta karşı konut verme gerekliliğinin altını çizdi. Baydemir, "Sosyal devlet olmanın gereği budur. Konutunu yıkıp, üç-beş kuruş vererek ne halin varsa gör demek yeni gecekondulaşmanın önünü açmaktan başka bir şey değildir" diye konuştu. Bu nedenle gerçek manada dönüşümün nasıl olması gerektiği konusunun tartışılması gerektiğini ifade eden Baydemir, yapı denetiminin de buna göre garanti altına alınması gerektiğini söyledi.

Yerel ve merkez eşgüdüm içinde olmalı

Sağlıklı bir yapı sürecinin olabilmesi için yerel planlama ile merkezi planlama arasında eşgüdümün olmasının zorunluluğuna dikkat çeken Baydemir, örnek olarak rekreasyon alanı olarak belirledikleri Dicle Vadisi Projesi'nin orta yerinin ilgili Bakanlık tarafından konut rezerv alanı olarak ilan edildiğini anımsattı.

Baydemir, "Yerelin yapmış olduğu planlamada yeşil alan olarak görülen ya da sosyal donatı alanı olan bir yerin başka bir amaçla kullanılması, yerel ve merkezi planlamaların birbiriyle çatışması, bu çatışmanın da kente getireceği çok ciddi handikaplar bulunduğunun altını çizmeye çalışıyorum. Dolayısıyla yerel yönetim, merkezi yönetim ve meslek odalarının işbirliğiyle ancak bu süreç sağlıklı bir şekilde göğüslenebilir. Geleceğin perspektifi birlikte sürdürülebilir" diye konuştu.

Yapı denetimleriyle ilgili sistemi tartışmaya açmak gerektiğini belirten Baydemir yapı denetimlerinin tamamının TMMOB'a bağlanması önerisinde bulundu. Bu firmaların TMOBB ve kamu adına denetim yapmalarını, tıpkı CMUK gibi sıralamayla, havuz sistemiyle olması gerektiğini söyledi. "Müteahhit firmayla denetim firması ticari ilişkide el sıkışmamalıdır" diyen Baydemir, "O işlem ilgili yasayla, birim fiyatla belirlenmeli, kaynağın tamamı TMMOB'un havuzunda toplanmalıdır. Buradan ilgili denetim firmalarına aktarılmalı. Şüphesiz bu denetim firmalarını da denetleyen bir mekanizmaya ihtiyaç var" diye konuştu.

Baydemir'in ardından konuşan BDP Diyarbakır Milletvekili Altan Tan, en önemli sorunun üniversite, devlet, hükümet ve yerel yönetimler arasındaki koordinasyon eksikliği olduğuna dikkat çekti.

Açılış konuşmalarından sonra ODTÜ öğretim üyesi Prof. Dr. Erhan Karaesmen, "Yapı denetimi tarihsel gelişimi" konulu sunum yaptı. Sempozyum "Yapı denetim sürecine yönelik sistematik yaklaşım önerileri" başlıklı panele devam etti.