Hrw İcra Direktörü Roth'un Ortadoğu Değerlendirmeleri

İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW) İcra Direktörü Kenneth Roth, IŞİD'in ortaya çıkmasına sebep olan asıl faktörün Vehhabilik ideolojisi olduğunu belirtti.

AA muhabirine Ortadoğu'da yaşanan gelişmelere ilişkin değerlendirmelerde bulunan Roth, Müslüman Kardeşler Teşkilatı'nın (İhvan) Suudi Arabistan için "varoluşsal bir tehdit" olduğunu savunarak, Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi'nin İhvan'ı "ezmesine" müsaade edilmesinin siyasi platformda muhafazakar kesime tek seçenek olarak "IŞİD"i bırakmak anlamına geleceğini belirtti.

Vehhabilik ideolojisinin "tehlikeli" olduğunu iddia eden Roth, "Suudi Arabistan'ın Vehhabilik ideolojisine bakarsanız, IŞİD gibi örgütlerin ortaya çıkmasına sebep olan gerçek ideolojiyi de görmüş olursunuz. Söz konusu ideoloji çok tehlikeli" dedi.

"İhvan, Suudi Arabistan için varoluşsal tehdit"

Ortadoğu'daki birçok ülkede geniş tabana sahip olan İhvan'ın demokrasi tecrübesine değinen Roth şunları kaydetti:

"Ortadoğu'da seçimlerle ve sandıklar aracılığıyla yürütülen siyasal İslam'a inanan, dayanan İhvan hareketi var. Bu durum Suudi Arabistan açısından çok korkutucu çünkü Suudi yöneticiler İslam adıyla hükmetmeye çalışıyorlar ancak hiçbir şekilde seçim işlemleri yürütmüyorlar. Tüm bu sebepler Suudilerin nerede olursa olsun İhvan'ı ezmesine neden oluyor. Suudi Arabistan İhvan'ı kendisi için varoluşsal bir tehdit olarak algılıyor."

Roth, İhvan'ın izlediği yolu Suudi Arabistan'ın kesinlikle kabul etmeyeceğini dile getirerek "İhvan, hem İslami kimlik sahibi olup yönetmenin aynı zamanda da seçimler yapılarak yönetimin belirlenmesi imkanını temsil ediyor. Bu düşünce Krallık için oldukça korkutucu" ifadelerini kullandı.

"Eğer siyasal İslam'ı benimseyen genç bir çocuksan, senin seçim sandıklarını kullanan İhvan'ın yolunu mu izlemen gerekir yoksa şiddet metodunu izleyen IŞİD'in yolunu mu karar vermen gerekir" diyen Roth, "Batı'nın menfaati sandıklar aracılığıyla insanları kendilerini ifade etmeye teşvik etmesindedir. Fakat, General Sisi'ye İhvan'ı ezmesine izin verme gerçeği, sandıklar siyasal İslam için seçenek değil elimizdeki tek seçenek IŞİD demektir" diye konuştu.

"Sisi yönetimi, modern Mısır tarihinin en baskıcı yönetimi"

Sisi yönetimini, "Modern Mısır tarihinin en baskıcı ve şiddet uygulayan" yönetimi şeklinde nitelendiren Roth, "Önceki dönemlerde yaşamış ve hala hayatta olan birçok kişinin bundan daha baskıcı bir yönetimi görmüş olacağına inanmıyorum" dedi.

Roth, 3 Temmuz 2013'te gerçekleştirilen askeri darbenin ardından, darbe karşıtlarının toplandığı Rabiatu'l Adeviyye meydanının kanlı bir şekilde dağıtılmasını hatırlatarak şunları kaydetti:

"Bu baskıcı yönetimin en kötü örneği Rabiatu'l Adeviyye Meydanı'ndaki katliamıydı. Sisi ve İçişleri Bakanı Muhammed İbrahim'in başında bulunduğu güvenlik güçlerinin açtığı ateş sonucu 12 saat içinde en az  817 kişi öldürüldü. Bunun yanı sıra İhvan mensubu on binlerce kişi tutuklandı ve işkenceye maruz kaldı. Toplu idam kararlarına da şahit olduk. Tüm bunlar baskıcı politikanın korkunç örnekleridir. Beni endişelendiren şey ise çok sayıda Batı yönetiminin Sisi'nin bu yaptıklarını meşrulaştırması."

- "Suudi Arabistan'ın insan hakları konusunda sicili tam bir felaket"

Suudi Arabistan'daki insan hakları ihlallerine değinen Roth, "Suudi Arabistan'ın insan hakları konusunda sicili tam bir felaket. Kadınlar ülkede ikinci sınıf vatandaş muamelesi görüyor. Herhangi bir kendini ifade girişimi sindiriliyor. Kafa kesme şeklinde infaz edilen idamlar mevcut, hapis cezaları 15 yıla kadar uzanıyor, kırbaç cezaları uygulanıyor hatta bazen kırbaç cezasının sayısı bini bile buluyor" şeklinde konuştu.

ABD Devlet Başkanı Suudi Arabistan'a yaptığı ziyaret esnasındaki sessizliğini eleştiren Roth, "Söylemdeki çifte standart insan haklarına hizmet etmiyor aksine Suudilerin aynı şekilde devam etmesini sağlıyor. Orada birçok kişi ifade özgürlüğü ve cinsiyet eşitliği talep ediyor" dedi.

"Batı, Esed'e engel olmadan IŞİD'i hezimete uğratamaz"

"Batı'nın Beşşar Esed rejiminin Suriye halkına yönelik ihlalleri ve suçlarına engel olmaması halinde IŞİD'i hezimete uğratması mümkün değil" diyen Roth, sivillere yönelik varil bombalı saldırıları durdurmak için İran, Rusya ve Batı'nın Esed'e baskı yapması gerektiğini dile getirdi.

Roth, ülkede yaşananları Irak'ta geçen yıllarda yaşananlara benzeterek, sözlerine şöyle devam etti:

"IŞİD Esed'in yaptığı sistematik vahşeti engelleme gerekçesiyle ortaya çıktı. Esed yönetimi temelde sivilleri hedef alarak savaşı kızıştırıyor. Bunun en bariz örneği bazı orduların bile kullanmaya cüret edemediği varil bombaları. Çünkü kendi askerlerinin üzerine düşmemesini garanti edemiyorlar. Burada Esed yönetimi bu bombaları sivillerin yaşadığı semtler, sivil kurumlar ve hastaneler atıyor."

Roth, Esed'in varil bombası kullanımına engel olunması çağrısında bulunarak, "Belki savaşın dengesi anlamında bir adalet sağlanamaz ama en azından daha fazla sivilin hayatını kaybetmesi engellenebilir" görüşünü dile getirdi.

"Batı'nın yalnızca IŞİD'den bahsetmesi kocaman bir yanlış"

Uçuşa yasak bölgenin de seçenekler arasında değerlendirilmesi gerektiğini ifade eden Roth, Esed'e saldırılarını durdurması için siyasi baskı yapılması gerektiğini kaydetti.

Rusya ve İran'ın Esed'e söz konusu baskıyı yapmak istemediği görüşünü savunan Roth, "Batı karşı konulamaz ve demirleri dahi parçalayan varil bombalarından değil yalnızca IŞİD'den bahsediyor. Bu kocaman bir yanlış" diye konuştu.

-IŞİD sebep değil sonuç

IŞİD'in ortaya çıkma nedenlerinden birinin ABD eski Devlet Başkanı George Bush'un 2003 yılında Irak'a başlattığı savaş ve ardında bıraktığı kaos olduğunu savunan Roth, "Irak'ta El Kaide'ye karşı savaşan Sünni aşiretlerin bir kısmı hali hazırda ya tarafsız ya da IŞİD'e katılmış durumda" değerlendirmesinde bulundu.

Sünni aşiretlerin izlediği tutumun sebebini ise eski Başbakan Nuri el-Maliki'nin izlediği siyasetle ilişkilendiren Roth, "Şii milisler kontrolden çıkarak yaygın bir şekilde idamlar ve işkenceler uyguladı. Aynı şekilde Irak Hava Kuvvetleri de Sünnilerin yoğunlukta olduğu Felluce gibi bölgeleri bombaladı. Tüm bunlar da bölge halkının IŞİD'İ tercih etmesine neden oldu. Hükümetin, ülkeyi, mezhebi ne olursa olsun tüm Iraklıların güven içinde yaşayacağı bir yer haline getirmesi gerekiyor" ifadelerini kullandı.

Haydar el-İbadi başkanlığındaki yeni hükümetin birleştirici ve kapsayıcı söyleminden övgüyle söz eden Roth, söz konusu söylemlerin pratikte de uygulanması gerektiğini vurguladı.

Suriyeli sığınmacılar konusuyla ilgili olarak ise Roth, sözlerini şöyle tamamladı:

"Türkiye ve Ürdün sığınmacılar konusunda olağanüstü cömertlikte bulundu. Lübnan'ın da hakkını vermemiz lazım çünkü dünyada görülmemiş bir durum yaşanıyor. Ülke nüfusunun dörtte birini sığınmacılar oluşturuyor." - Beyrut