"İnsan Hakları Alanında Bireysel Başvuru Usullerinin Tanıtılması" Projesi

Anayasa Mahkemesi Başkanı Haşim Kılıç, bireysel başvuruya ilişkin, "Bugüne kadar, şu son birkaç güne kadar Anayasa Mahkemesine yapılan başvurusu sayısı 8 bin 500 civarında. Bu 8 bin 500 başvurunun hemen hemen 3 bin civarında bir rakamın dosyası kapatılmış durumda, yani bakıldı ve bitirildi" dedi.

Kılıç, Avrupa Birliği Bakanlığının koordinasyonunda düzenlenen "İnsan Hakları Alanında Bireysel Başvuru Usullerinin Tanıtılması Projesinin açılış toplantısındaki konuşmasına düzenlenen etkinlikten duyduğu memnuniyeti ifade ederek başladı.

Bireysel başvuruda usullerin tanıtılması konusunda bu tür toplantıların sıklıkla yapıldığını belirten Kılıç, kamu kurumlarının, sivil toplum kuruluşlarının bireysel başvuru konusundaki gayretlerini takdirle karşılanacak hareketler olarak nitelendirdi.

Bu çalışmalara Türkiye'nin neresinde olursa olsun her türlü desteği verdiklerini vurgulayan Kılıç, Anayasa Mahkemesinin dün olduğu gibi bundan sonra da bu konudaki desteği sürdüreceğini söyledi.

Bu tür toplantıların olumlu yansımalarının kendilerine geleceğini anlatan Kılıç, "Bu tür toplantıların sonunda meydana gelecek farkındalık, sorumluluk duygusunun açığa çıkartılması ve duyarlılık, sonuçta Anayasa Mahkemesine olan iş yükünün azaltılmasına sebep olacaktır" diye konuştu.

Anayasa'da 2004'te yapılan değişiklikle uluslararası sözleşmelerde insan hakları konusunda, milli yasalarla olan çatışmalarda uluslararası anlaşmaların üstün tutulacağına yönelik hükmün eklendiğini hatırlatan Kılıç, şunları söyledi:

"Ancak ne yazık ki biz bu konuda, bu düşünceyi ve bu hükmü hayata geçirecek fırsatı bulamadık. Bunu bazen yargıçlarımızın isteksizliği bazen de bu konudaki donanım eksikliği, maalesef o konudaki her yerde ifade ettiğimiz devrim niteliğindeki bu değişikliği hayata geçiremedik. İşte bu noktada gerek Anayasa Mahkemesine yapılacak olan başvurunun gerekse Kamu Denetçiliğinin gerekse Türkiye İnsan Hakları Kurumunun yapacağı çalışmalarla insan hakları ihlallerini kuşatan bir anlayışla bu maddenin hayata geçirilmesinde çok önemli bir fonksiyon icra edeceğine inanıyorum.

Şöyle inanıyorum ve bunu çok da önemsiyorum, 2004'te Anayasa Mahkemesi, bireysel başvurunun Anayasaya girmesi konusunda en büyük gayreti sarf eden ve ta 2004 yılından beri başlayarak büyük bir gayret sarf eden bir kurumdur. Şunu açıklıkla ifade ediyorum, 2010'da Anayasamıza giren bireysel başvurunun, Anayasaya girmesinde kişisel olarak hem de kurumsal olarak çok büyük bir gayeritimizin olduğunu ifade etmek isterim. Bu gayret nedeniyledir ki bizim bireysel başvuru konusunda başarılı olmaktan başka hiçbir yolumuz yok. Biz buna mecburuz ve Anayasa Mahkemesinin etkin bir iç hukuk yolu olduğunu hem ülkemizdeki vatandaşlarımıza hem de dışarıdaki bu konudaki ortak vicdanı, küresel vicdanı temsil eden uluslararası kuruluşlara bunu göstermek zorundayız."

-"Biz doğru yoldayız"

Bu ülkenin insanlarının yaşadığı hak ihlallerini en aza indirmek anlayışında olduklarını dile getiren Kılıç, "Bu anlayışla hareket ettiğimiz zaman biz etkin bir iç hukuk yolunun tesis edileceğine inanıyoruz" dedi.

Bireysel başvuru yolunun 2010'da Anayasaya girdiğini hatırlatan Kılıç, bundan itibaren Anayasa'da kendilerine iki yıllık bir hazırlık döneminin öngörüldüğünü söyledi. Kılıç, bu iki yılın 6 ayını kuruluş yasasını çıkarmakla uğraştıklarını bildirdi.

Kılıç, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Meclis'e bu konuda inanılmaz baskılar yaptık. Zira Anayasa değişti, yapısı değişti, görevleri değişti ancak Anayasa Mahkemesinin kuruluş ve çalışma usulleriyle ilgili yasası maalesef çıkarılamadı. Biz uzun süre bu yasasız çalıştık. Eski yasanın Anayasaya aykırı olmayan hükümlerini kullanmak suretiyle bu dönemi geçirmek zorunda kaldık. Bu altı aylık sürenin sonunda çıkan bu yasayla birlikte Avrupa Konseyi ile ortaklaşa çok ciddi bir proje yapmakla karşı karşıya kaldık. Yüksek yargı organlarının Avrupa standartları bakımından rollerinin güçlendirilmesi konusundaki projenin bir parçası haline geldik. Çünkü zamanımız yoktu. Bu çerçevede on üç yuvarlak masa toplantısı yapıldı. Bu yuvarlık masa toplantısının on üçünü, geçen hafta birinci yılını kutladığımız, birinci yılına bastığımız bireysel başvurunun bir dönemde gerçekleştirdik. Çok değerli bilim adamlarımızı, üniversiteden gelen hocalarımız bizim bu konuda bir yıllık bilançomuzu, bir dizi bilançomuzu ortaya çıkardılar. Şunu büyük bir memnuniyetle ifade etmek isterim ki bu bilançonun sonunda zararlı değiliz, zararımız yok. Doğru yolda olduğumuza inanıyorum. Biz doğru yoldayız ve buna ek olarak büyük bir memnuniyetle ifade etmek isterim ki Anayasa Mahkemesi bu konuda çok güçlü bir iradeye sahip. Biz bunu başaracağız, başarmak zorundayız. Bu anlayışla hareket ediyoruz, bu anlayış neticesinde de değerli arkadaşlarım gecesini gündüzüne katarak fedakarca, büyük bir özveriyle çalışmalarını sürdürmektedir."

-Bireysel başvuru

Bir yıllık dönemde bireysel başvuru sayılarına ilişkin de bilgi veren Anayasa Mahkemesi Kılıç, şöyle konuştu:

"Bugüne kadar, şu son birkaç güne kadar Anayasa Mahkemesine yapılan başvurusu sayısı 8 bin 500 civarında. Bu 8 bin 500 başvurunun hemen hemen 3 bin civarında bir rakamın dosyası kapatılmış durumda, yani bakıldı ve bitirildi. Biz yıla 5 bin devirle girdik. Bu iyi bir sonuç mudur? Bence iyi bir sonuç değildir. Ancak şunu hepinizin büyük bir olgunlukla ve büyük bir makuliyet ölçüleri içinde karşılayacağınızdan eminim, henüz Anayasa Mahkemesinin Anayasa'ya uygun olarak bu konudaki içtihadları ortaya çıkmış değil. Yavaş yavaş çıkmaya başladı bunlar. Bu konuda işin esasına girilerek icra kararları da verilmeye başladı. Biz işin başında olduğu gibi bugün de halkımızdan bu konuda biraz daha sabır istiyoruz. Bunun sonunda inanıyorum ki çok daha halkımızın hoşuna gidecek ve bu ihlalleri en aza indirecek kararları vereceğimize inanıyorum."

"Bu bitirilmiş olan dosyaların çok büyük bir çoğunluğunun usuli hatalardan kaynaklandığını belirtmek istiyorum" diyen Kılıç, usullerle ilgili bugün yapılan toplantıyı önemsediğini yineledi. Kılıç, başvuruların üçte ikisinin avukatlar, geri kalanın ise doğrudan yapıldığını da bildirdi.

- Ankara