İtalya'da Senato Reformu

İtalya'da Matteo Renzi liderliğindeki koalisyon hükümetinin hazırladığı ve parlamento onayına sunduğu Cumhuriyet Senatosu'nun yasama yetkilerini törpüleyen reform, Senato'nun kendisinden onay aldı.

İtalya'da 22 Şubat 2014'te ülkeyi hızlı bir reform sürecine sokma sözüyle iktidara gelen Matteo Renzi, başbakan olarak henüz ikinci yılını doldurmadan koalisyon hükümetiyle köklü reformlara imza attı.

Başbakan Renzi, uzun süredir parlamentodan geçirmek için gerek kendi partisi içinde gerek muhalefetle yaptığı mücadeleleri dün akşam nihayete erdirerek İtalya'da yasama sürecini tek kanatlı parlamento sistemine döndürecek senato reformunu Senato'dan geçirmeyi başardı.

İtalyan basınında, Senato'nun kendi sonunu kabul ettiği yorumlarına da yol açan reform paketi, 16'ya karşı 179 oyla Senato Genel Kurulu'nda kabul edildi. Oylama sırasında muhalefet partileri, bulundukları sıraları terk ederek reform paketine tepkilerini gösterdi.

Senatörler böylece, geçmişi Roma İmparatorluğu'na dayanan, son 70 yıldır çift kanatlı parlamenter sistemle yönetilen İtalya'nın en üst düzey yasama organı olan Cumhuriyet Senatosu'nun yetkilerini önemli ölçüde törpüleyen reformu kabul etmiş oldu.

Başbakan Renzi, oylamanın ardından Twitter'daki hesabında, "Daha sade, daha güçlü İtalya hayalini sürdürenlere teşekkürler" diye yazdı.

Reformun mimarı Anayasal Reform ve Parlamento ile İlişkiler Bakanı Maria Elena Boschi de Twitter'da paylaştığı mesajda, "Bizim için, özellikle de İtalya için çok güzel bir gün. Bize inananlara teşekkürler" ifadesini kullandı.

Senato reformu neler öngörüyor?

Mevcut yapıda 315 seçilmiş üye ile 5 hayat boyu senatörü olan Cumhuriyet Senatosu'nun yeni yapısında 100 üyesi olacak. 100 üyenin 74'ünü 20 bölgesel yönetimden gelen bölge meclis üyeleri oluşturacak. 20 bölgesel yönetimin Senato'ya kaç üye vereceği bölgelerin nüfus yoğunluğuna göre belli olacak. Bölgesel meclis üyeliklerine seçilen siyasilerden hangilerinin Senato üyesi olacağına ise yine seçmenler, seçim sırasında karar verecek.

100 üyeden geriye kalan 21'ini ülke genelindeki büyükşehirlerin belediye başkanları, 5'ini de hayat boyu senatörler oluşturacak.

Yasama sürecini sadeleştirme ve hızlandırma amacı taşıyan senato reform paketi, hükümetler için yapılacak güven oylamalarında da Temsilciler Meclisi'ni tek yetkili merci kılıyor. Tartışmalı yasalar, yeni Senato'nun üçte biri isterse Senato tarafından incelenebilecek ancak bir tasarının yasalaşması kesinlikle Temsilciler Meclisi Genel Kurulu'nda kabul edilmesine bağlı olacak.

Reformla olağanüstü durumlar hariç 7 yıllığına seçilen cumhurbaşkanının seçim süreci de değişiyor. Mevcut sistemde Senato üyesi 320 senatör, Temsilciler Meclisi üyesi 630 milletvekili ve bölgesel yönetimlerden gelen yaklaşık 60 üyenin oluşturduğu "Büyük Seçici Meclis"in, üye sayısı başta olmak üzere cumhurbaşkanının seçilmesi için gerekli üçte ikilik çoğunluk ve salt çoğunluk oranları da değişecek.

100 üyeli yeni Senato'nun bölgesel meclis üyeleri ve belediye başkanlarından oluşacak olması sebebiyle cumhurbaşkanını seçecek "Büyük Seçici Meclis"in Temsilciler Meclisi'nden gelen 630 milletvekiliyle toplam üye sayısı 730 olacak. Buna göre, bir ismin İtalyan devletinin zirvesine seçilebilmesi için ilk üç turda 487, 4-5-6. turlarda 438, 7. tur ve sonrasında ise oylamaya katılanların beşte üçünün oyunu alması gerekecek.

Halk oylamasından geçecek

Senato reformunun yürürlüğe girmesi ise uzun süre alacak. Buna göre, üzerinde bazı değişiklikler yapılan reform, Senato Genel Kurulu'ndan kabul edildiği haliyle tekrar parlamentonun alt kanadı Temsilciler Meclisi'ne gidecek. Meclisten de değişikliğe uğramadan onaylanması halinde yeni yasa için halk oylaması süreci başlayacak.

Yeni senato reformu, bir anayasa değişikliği olduğu için referanduma tabi tutulacak. Reformun Temsilciler Meclisi'nden geçmesini takiben Ekim 2016'da İtalyan halkının onayına sunulması planlanıyor.

Senato reformu, ülkede geçen mayıs başında kabul edilen ve kamuoyunda "Italicum" adı verilen koalisyon hükümetlerinin kurulmasını güçleştiren seçim yasasını tamamlayıcı nitelik taşıyor.

Öte yandan, ülkede çok sayıda önemli reformu hayata geçiren ya da reformlar için önemli adımlar atan Başbakan Renzi'nin bir sonraki önemli sınavı ise ülkede yasal birliktelikleri tanınmayan eşcinsel çiftlerin edinmeye çalıştığı haklar konusunda olacak. Bu hususta Matteo Renzi, eşcinsellere medeni birliktelik hakkının tanınmasını sağlamak için koalisyon ortağı ve hükümetinin İçişleri Bakanı Angelino Alfano ve Yeni Merkez Sağ Hareketi'ni ikna etmeye çalışacak.